1. Оқу процесінде пәннің мақсаты. Пәннің мақсат-міндеттері және оның оқу процесіндегі орны

Оқыту мақсатары  мен міндеттеріне білім беру, біліктілік  пен  дағдыны  қалыптастыру, 
тәжірбие алмасу алынған білім , біліктілік пен  дағдыны тексеруді жалпылай жатқызамыз. 
 
Электрондық  оқыту жағдайында осы мақсат-міндеттерге жету келесі электрондық 
оқыту түрлері мен жабдықтарының көмегімен іске асырылады. 
 
Оқыту  мазмұнының  құрамына  әрдайым  теория,  білімді  тәжірибелік  бекіту  және 
білімді тексеру кіреді. 
 
Электрондық оқыту түрлері мен жабдықтары. 
Оқыту мақсаттары 
Электрондық оқыту түрлері мен жабдықтары 
Білім беру 
Мәтіндік  және  мультимедиялық  оқу  материалдарының 
жинағы 
Біліктілік 
пен 
дағдыны 
қалыптастыру 
Компьютерлік 
демонстрациялау 
бағдарламасы. 
Жаттықтырушы 
бағдарламасы. 
Автомат-н 
жаттықтырушыы 
Тәжірибе алмасу 
Электрондық кеңес. Интернет/интернет форум 
Интернет/интернет конференция 
On-Line – семинар 
Алынған  білім,  біліктілік  пен 
дағдыны тексеру 
On-Line – сабақтар 
Тестілеу 
Тексеру тапсырмалары 
 Электрондық оқытудың әдістемелік оқыту моделінде оқыту құралдарының орын алуы 
өзгерді. Олар оқыту құрлымы мен мазмұнын, әдістерін және оқытудың формаларын 
анықтайды. Енді бүгінгі күнде электрондық оқыту шеңберінде жиі қолданылатын оқыту 
әдістері мен формаларына тоқтала кетейік, электрондық оқытудың әдістеріне топтық әдіс 
және жеке-дара оқыту әдісі жатады. Бұларды кеңінен тараған оқыту формаларына 
жатқызуға болады. 
 
Дәріс №8 Тарихты оқыту жұмыстарын ұйымдастыру нысандары.  
2 сағат 
 
Жоспар: 
1.
 
Тарихи тақырыптың мазмұны, бөлімі, курс жүйесіндегі сабақтың орыны. 
Тарих бойынша сабақ түрін таңдауға шартты түрде өткізілетін сабақ 
түрлері мсн факторлар.   
2.
 
Оқыту процесінде барлық сыньштарды камтитын, жан-жақты сабақты 
өткізу ерекшеліктері мен сабақ түрлері.  
3.
 
Тарих сабағына мұғалімнің дайындалуы және сабақ жоспарлары. 
4.
 
Сабақты бағалау критериясы. 
5.
 
Тарихты сабақтан тыс оқытуды ұйымдастыру формалары-факультативтер, 
тарихи үйірмелер, тарихи олимпиядалар "КВН", конференциялар,пікір 
сайыстар. Жоғарғы сыныптардағы семинарлық жоне практикалық 
сабақтар.Оқу саяхаттары, кеңестері, сынақтар. 
Оқыту –біртұтас педагогикалық үрдістің құрамды бөлігі.  

Оқыту  үрдісі  –  оқытушы  мен  оқушының  мақсатты  бағытталған  іс  әрекеті,  өзара 
байланысты  іс  әрекеттері  жеке  бастың  жан-жақты  дамуы  мен  ақыл-ой  тәрбиесінің 
алдындағы тұрған міндеттерді шешуге бағытталған. 
Мұғалім сабаққа әзірлену барысында осы үш сұрақты өзіне қойып, оны шешудің оңтайлы 
жолдарын таба білуі керек. Сонда ғана сабақ өз мақсатына жеткен болып саналады. 
Оқытушы  сабаққа  дайындалу  барысында  алдымен  сабақтың  мақсат  міндеттерін 
тақырыпқа  сай  дұрыс  анықтап,  құра  білуі  керек,  бұл  жерде  оқытушыға  конструктивті 
қабілет қажет. 
Сабақтың мақсат, міндеттері анықтауға қойылатын талаптар: 
Тақырыпқа сай болуы тиіс; 
Мемлекеттік білім беру стандартының талаптарына сай болуы тиіс; 
Оқу бағдарламасының тақырыптарына негізделген болуы тиіс; 
Сабақ мазмұнын ашатындай, ғылымилық тұрғыдан ұйымдастырылған болуы тиіс; 
Оқытушының шығармашылық еңбегңне байланысты болуы тиіс т.б. 
Мектептердегі оқытудың негізгі түрі –сынып-сабақ жүйесі. Сынып-сабақ жүйесі- дәстүрлі 
жүйе, онда бірыңғай базалық білім алатын, жастары шамалас, құрамы тұрақты оқушылар 
тобынан  тұрады.  Сабақ  ұзаөтығы  -45  минут.  Әдіскер  А.А.  Вагиннің  пікірінше,  оқыту 
үрдісінде  оның  негізгі  бөлімдері,  қысқаруы  не  кеңеюі,  бір  немесе  бірнеше  сабақта  іске 
асуы мүмкін.  
Сабақ құрылымы дегеніміз -  сабақ кезеңдерінің жүйелі құрылып, бөлімдерінің үйлесуіп 
келуі.  
Кейбір  топтастыруда  сабақты  жүргізу  әдісі  (дөрістсабақ,  пікірталас-сабақ,  кино-сабақ, 
зертханалық  сабақ);  оқушылардың  әрекеті  (жинақтау  сабағы,  проблемалық);  материал 
сипаты  (жаңа  деректі  игеру)  басшылыққа  алынады.  Дағдылар  мен  іскерлікті 
қалыптастыратын сабақтарды ерекше типке жатқызуға болады. 
Сабақтарды  топтастыру.  Көптеген  дидактиктер  мен  әдіскерлер  сабақтарды 
топтастырғанда оқыту процесінің болімдерін жонс сабақтағы басгы оқыту міндетін негізге 
шіады. СошІ сәйкес сабақ кіріспе, жаңа материалды оқыту, аралас, бақылау, білімді есепке 
алу және тексеру, жинақтау-қайталау сияқты түрлерге жіктеледі. 
Мүғалім  сабақ  типін  таңдағанда,  оның  тақырыпта  алатын  орны,  оның  мівдетгері,  жаңа 
материал  мазмүнындағы  ерекшеліктер,  педагогикалық  ниет,  оқушылардың  жасы, 
дағдылар мен ептіліктерін ескеруі тиіс. Сабақ типі мектептегі оқу қүралдарын, мүғалімнің 
дайындығы жөне т.б. себепшартгар ескеріп тандалады. 
Бір  типтегі  сабақтар  оны  жүргізу  әдісіне  қарай  бірнеше  түрге  енуі  мүмкін.  Мысалы, 
кіріспе  сабақты  дәріс,  саяхат,  өңгіме  түрінде  өткізуге  болады.  Тақырып,  бөлім  бойынша 
сабақ  жүйесін  айқындауда  жаңа  материалды  игеру,  оған  дейін  игерілген  білімге 
сүйенетіндігін,  жаңаны  оқып-үйренуде  бүрын  алған  білім  бекітілетіндігін  есте  үстаған 
жөн. 
Кіріспе және жаңа материалды игеру сабағы 
Сабақтың  міндеттері.  Кіріспе  сабақ  оқушыларға  алдыңғы  курстарда  алған  негізгі 
білімдерін жаңғыртып, тарихтың жаңа курсының негіздеріне жалпы сипаттама беруі тиіс. 
Кіріспе  сабақтың  мазмүнында  оқушылардың  жаңа  тақырьшты  игеруіне  көмектесетін 
мақсаттардың болғаны дүрыс. Қажет болған жағдайда мүғалім бүл сабақта оқушылардың 
базалық білімін, негізгі дағдыларын айқындайды. 
Жаңа  материалды  игеру  типіндегі  сабақтардың  мынадай  түрлерін  атауга  болады: 
материалды  мүғалімнің  мазмүңцау  сабағы;  мектеп  дәрісі;  саяхат  сабақ;  киносабақ; 
оқушылардың  хабарламалары  мен  баяндамаларына  арналған  сабақ.  Жаңа  материалды 
игеру  сабагында  оқу  әрекетінің  бүл  түрлері  басым  болып  келеді  және  сабақтың  едәуір 
бөлігін  қамтиды.  Ал  бекіту,  қайталау,  оқушылар  білімін  тексеруге  аз  уақыт,  аз  көлем 
бөлінеді.  Көбіне  мүндай  сабақтар  алдыңгы  сабақтармен  байланысы  жоқ  тақырыптарды 
оқыи  үйреыгенде  немссе  күрделі  үғымдары  мен  түсініктсрі  мол  тақырыптарды 
түсіндіргенде колданылады. 
Аралас сабақ және оның бөлімдері 

Оқушылардың  білімі  мен  дағдыларын  тексеру.  Аралас  сабақга  оқу  процесінің  барлық 
негізгі  бөлімдері  қамтылатын  болғандықтан  оны  қүрама  дел  те  атайды.  Мүндай  сабақ 
алдыңғы  сабақтағы  білім  мсм  дағдылардъщ  бүгінгі  сабақ  мазмүпымсп  байланыстарын 
тексеру  және  есепке  алу;  жаңа  материалды  игеруге  өту;  алдыңғы  сабақта  отілгенді 
қайталап, жаңа сабақты оқып-үйрену және бекіту сияқты белімдерді қамтиды. 
Үйымдастыру  кезеңінің  кейін  білім  мен  дагдыларды  тексеру  жүзеге  асырылады.  Бүл 
оқушыныц  сабақта  оқытатыл  материалды  игсру,  үй  тапсырмасьш  орындау  әрекетін 
үйымдастыратын  мүғалімнің  жүмысы.  Ол  ауызша,  жазбаша  жөне  ауызша-жазбаша 
болады. 
Білімді тексеру мынадай талаптардан түрады: 1) сүрақты негіздеу (еткен білімдерсіз алға 
жылжу  мүмкін  емес);  2)  барлық  оқушыларды  жүмысқа  жүмылдыру;  3)  оқушылардың 
ерекшеліктерін ескеріп, тексеруді жекелеп жүргізу; 4) тексеру мазмүнының жаңа сабақпен 
байланысы; 5) сабақ барысында тексеру кезеңін айқындау;  6) білімді бағалауды негіздеу 
(таным дамуының табысты болуы үшін не істеу керек). 
Сүрақ жағдайында көп уақыт алатын тесілдерден  бас тарту керек. Мысалы, бір оқушыға 
көптеген  сүрақ  қойып,  әңгімені  созу,  оқуигыньщ  үзақ-сонар  өңгімесі,  тақтаға  үзақ, 
көлемді мәтін, кесте түсіру өзін ақтамайды. 
Сабақ басындагы сүрақ оқушыларды жаңа материалды игеруге дайындап, алдыңғы сабақ 
тақырыбындағы  сүрақтар  мен  тапсырмалардың  мазмүнын  қамтуы  тиіс.  Сүрақ  әлдебір 
мәселенің  дамуы  сияқты  тақырыптық  сипатта  болтаны  жен.  Мүгалім  тексеру  үшін 
мазмүны  жағынан  маңызды,  игерілуі  жағынан  күрделі  материалды  тандайды.  Негізгі 
сүраққа онымен іштей байланыстагы қосымша сүрақтарды тіркейді. Сұрақтың құрылымы 
қарапайым және дәл, балаларға түсінікті болуы тиіс. 
Тәжірибелі  мүғалім  сабагьш  сыныггга  мынадай  сүрақ  коюдан  бастайды;  Қандай 
тақырыпты өттік? Аддыңғы тақырыпта не туралы сөз болды? Материал мазмүнындагы ең 
бастысы не? Одан әрі мүғалім басқа сүрақтарга ауысады. Бірақ қай кезде де сүрақ қоюдың 
мақсаты  тек  қана  білімді  есепке  алып,  түзегу  емес,  сонымен  бірге  оны  дамыту,  байыту 
жөне оқушылардың танымдық кабілетін дамыту екендігін естен шығармау керек. Оқушы 
жауабы мен тапсырманы орындауының сапасы мүгалімнің қоятын талабына байланысты. 
Мысалы,  жауаты  қысқа,  холық,  қисынды  етіп  беру;  жазуды  дәптерге  үқыпты, 
грамматикалық қателерсіз түсіру; оңгімелеуді оқулықтағы қүжаттарға, иллюстрацияларға 
сүйеніп баяндау. 
Сүрақ кезіпде оқушылар сыныптастарының жауаптарына иікір  айтады.  Ауызша жауапқа 
пікір айтуға қойылатын талагггардың жаднамасы мынадай: 
1. Деректер, қорытындылар, оқиғаларды бөліктерге бөлудің дүрыстығы және толықтығы. 
2.  Мазмүндаудьщ бірізділігі жөне дәлелділігі. 
3.   Жаңа тарихи терминдерді қолдануы және түсіндіруі. 
4.   Карта, хронология, сандық мөліметтерді қолдануы. 
5.  Жауаптағы  сез  қолдану  қателері  (қайталау,  үзақтық,  масыл  создерді  қолдану,  тіл 
жүтандығы). 
6.Жауаптың дүрыс жақтарын бағалаудан бастап, кемшіліктерін тізумен аяқта. 
Төменгі  сынып  оқушылары  мүгалім  әңгімесі  мен  оқулық  мәтінін  үштастыруды  қажет 
ететін күрделі сүрақтардың беріне бірдей жауап берс алмауы мүмкін. Сондықтан оларды 
оқулық  мазмұнына  сай  сұрақтарға  жауап  беруге  үйрету  керек.  Ол  үшін  оқушыларға 
қайтарар  жауабының  жоспарын  түзуге  көмектесеміз.  Ол  көмек  мынадай  болады:  Не 
туралы  айтпақшысың?  Әңгімені  неден  бастайсың?  Одан  әрі  қандай  деректі  айтасың? 
Әңгіме немен аяқталды? Қандай қорьпъінды жасауға болады? Оны оқулықтан оқып бер. 
Әңгіме оқушының ауызекі сөзін дамытып, білімді ауызша мазмұндау тәсілдерін қолдану 
дағдысын  қалыптастырады  (конспектілеу  немесе  түсіндірме  мазмүндау,  жалпы  өңгіме 
және  т.б.).  Төменгі  және  орта  буын  сыныптарда  тізбектей  әңгімеленеді  де  оқушылар 
тарихи  себеп  шарттардың  байланысын  жақсы  аңғара  алады  және  өткен  оқигаға  деген 
өзінің қатынасы қалыптасады. Олар тарихи материалдарды талдау, жинақтау, өзі үсынған 
түжырымды  дәлелдеу  арқылы  тарихи  жүйеде  ойлауға  үйренеді.  Оқушылар  өз  жауабын 
оқулық мазмүнымен салыстыру арқылы жіберген қателіктерін аңғарады. 

Сұрақ көлемі шағын жазбаша жене жазбаша-кескіндемелік тапсырмаларды орындауды да 
қамтиды.  Орта  буын  сыныптарда  мынадай  тапсырмалар  қамтылуы  мүмкін;  маңызды 
оқиғалардың  күнтізбесін  жасау,  параграф  мәтініне  сүрақтар  ойластыру;  терминдер  жөне 
үғымдарды анықтамасымен көшіріп жазу, жоспар түзу; еңбек қүралы мен қару-жарақтьщ 
суретін  салу;  кесте  толтыру;  тарихи  түлғаның  портреттік  бейнесін  жасау;  нысанды 
картадан кврсету. 
Жоғары  сыныптарда  тапсырмалар  күрделене  түседі.  Оқушылар  қисындық  сүлбапы 
қүрастырып,  күрделі  жоспар  түзеді;  үғымдарга  жазбаша  анықтама  береді;  партия, 
қозғалыс,  тарихи  түлғаларға  сипаттама  береді;  түрлі  кестелер  толтырады.  Сүрау  кезінде 
жаңаны  игеру,  деректі  түсіндіру,  оқиғаны  мазмүндауда  теориялық  білім  түрақты  түрде 
қолданылуы тиіс. Бүл білімдер одан өрі нақтыланып және байи түседі. 
Оқушылардың тарихқа қызыгушылығын дамытуда олардың алған білімдерін багалаудың 
маңызы  зор.  Ол  үшін  түрлі  төсілдер  бар.  Мысалы,  жауап  берер  алдында  материалды 
оқулық  бойынша  қайталау;  керсетілген  жүмыс  тәсілі,  үлгісі  бойынша  тапсырманы 
жазбаша орындау; сыныпта үйде дайындалған жоспар бойынша өңгімелесу. 
Жаңа  материалды  оқуга дайындау кезеңі  дидакгикалық  түргьщан алғанда өте маңызды. 
Мүғалім  жаңаны  оқуға  оқушылардың  зейінін  аударады,  белгісізді  тануға  деген  қажетгі 
психологиялық  көңіл  күй  қалыптастырады.  Мүғалім  бүл  кезенде  сабақ  тақырыбын 
хабарлап,  оның  алдыңгы  сабакден  байланысьш  атап  көрсетіп,  қажет  болған  жағдайда 
негізгі  ұғымдар  мен  түсініктерді  қайталайды.  Сосын  барып,  жаңа  материалды  оқып 
үйренудің  міндеттерін  белгілеп,  танымдық  сүрақтар  мен  тапсырмалар  қояды.  Олардың 
арасында өзекгі меселелік сипаттағы тапсырмалар болуы мүмкін. 
Жаңа  материалды  оқып  үйрену.  Сабақтың  негізгі  бөлігін  мүғалімнің  өнгімесі  қүрайды. 
Егер  мүғалім  өнгімесіне  басты  орын  берілсе,  басқа  жүмыстың  бөрі  де  соған 
бағындырылады.  Әңгіме  оқушылардың  жастық,  психологиялық  ерекшеліктерін  ескеріп 
қүрылады. Төменгі сынып оқушылары бір нөрсеге зейінін үзақ бағыттай алмайтыңцықтан, 
олардың зейінін бағыттап отыру үшін өрекет түрін ауыстырып отыруға тура келеді. 
Осы  жағдаиларды  ескере  келе  жаңаны  оқып  үйренудің  мазмүны  тек  материалды 
мүғалімнің  баяндауы  емес,  сонымен  бірге  оқушылардьщ  белсенді  әрекетінен  де 
қүралатындығын  аңгарамыз.  Олар  безендіру  мен  оқу  картиналарын  талдау,  оқытудын. 
техникалық қүралдарын қолдапу, оқулықты оқу жөне ондагы оқу картинасы, қүжаттарды 
таіідау арқылы білім алады. 
Жаңаны  ауызша  түсіндіргенде  немесе  оқулықтан  оқығанда  оқушылар  көп  аспектілі 
мазмүннан бүрын бір желілі материалды жақсы игеретіндігі белгілі. Мүгалім оқулықтьщ 
мазмүнына  түзету  жасай  отырып,  барыніпа  маңызды,  күрделі  бөлігін  басты  деректер, 
жарқын  да  бейнелі  мәселелермеи  толықтырып  түсіндіреді.  Оқулык,  мазмүнын  игеруге 
жеңіл  түстарын  мүғалім  оқушылардың  үйде  өз  бетгеріпше  оқуыиа  қаллырады.  Басты 
пазар күрделі теориялық материалга, базалық білімге аударылады. 
Бекіту  деп  сабақта  өтілген  материалды  екінші  қайтара  жаңғыртып,  ой  елегінен  еткізуді 
айтамыз.  Бекіту  мақсаты  —  сабақта  өтілген  материалды  есте  сақтап,  жаңа  мен  бүрынғы 
білімді  байланыстырьш,  оқушылардың  зейінін  үштап,  сонымен  бірге  жаңа  білімдерді 
игеруін тексеру. 
Базалық  білімді  бекіту  мұғалім  түсіндіруінен  соң  бірден  басталады.  Бүл  кезде  өзінің 
дерексіздігімеп  тез  үмьпылатын  түйінді  оқиғалар;  тарихи  оқигалардың  сабақтастығы; 
олардың  мазмүны,  географиялық  атаулар,  даталар  мен  есімдер  қайталанады. 
Әңгімелесудің  сүрақтары  қысқа,  нақты  жауап  беруді  талап  ететіндей  әрі  шағын  болуы 
тиіс.  Жоғары  сыныптарда  мүндай  сипаттағы  бекітуді  мүғалім  немесе  оқушы  жасайтын 
қорытынды түжырым немесе мүгалімнің түйінді сезі алмастырады. 
Ағымдағы  қайталау.  Түсіндіру  барысында  мүғалім  агымдагы  кайталау  жүргізеді.  Ол 
бүрынгы  өткен  материглды  жаңғырту,  жаңа  мен  ескі  арасында  тығыз  байланыс  орнату, 
тақырып бойынша немесе курс бойынша алған білімдерді жүйелеп, жинақтау. 
Демек,  ағымдағы  қайталауда  өткен  материалды  жаңғырту  жеткіліксіз.  Бүл  қайталаудың 
міндеті  бүрын  оқып  үйренген  материалды  үмытпай,  білімді  тиянақтап,  өткен 
материалдарды  жүйелеу  жөне  тереңдету.  Жақсы  игеріліп,  бір  рет  дүрыс  жаңгыртылған 

нәрсенің  өзі  қайталаусыз  есте  сақталмайтындыгын  үнемі  назарда  үстау  керек. 
Стандартгалған тесттердің тапсырмалары ағымдағы қайталау төсіліне нсгізделеді. Бүндай 
тапсырмаларда  себеп-салдарлы  байланыстар  тізбегіндегі  нсгізгі  буынды  табу  сияқты 
сүрақтар болады. Мысалы, 
1.  ҮІ-Х  ғ.ғ.  Қазақстанда  түрік  жазуымен  қатар  а)  Араб,  в)  Соғды,  с)  Грек,  д)  Парсы,  е) 
Қытай ... жазуы қолданылды. 
2.    Бос орындарды толтыр 
Дешті  қыпшақ  жері  Алтай  тауының  ...  жағына  орналасты.  Ғүндар  бүл  лаланы  ... 
гасырларда мекендеді. Олар ... жасалған мекен жайларда өмір сүрді. 
Үй  тапсырмасы  —  аралас  сабақтың  маңызды  бөлімдерінің  бірі.  Ол  сабак  мақсатына 
жауап  беретін,  нақты  қолдан  келетін,  оңай  және  оқушылардың  жаңа  дағдыларын 
ескеретіндей  болуы  тиіс.  Сонымен  бірге  оқушыларға  жаңа  жөне  ескі  сабақтарда  нені 
қайталау керектігі ескертіліп отырылады. 
Мүғалім  уйгс  тапсырманы  сабақтың  басында  немесе  соңывда  береді.  Параграфты  атай 
отырып,  не  нөрсеге  назар  аудару,  не  нөрсені  есте  сақтау,  қаңдай  безендірулерді  жауап 
беруде  қодцануға  болады,  параграф  соңындағы  сүрақтар  мен  тапсырмаларды  кім  жөне 
қалай орындайтындығын түсіндіреді. 
Осылайша үй тапсырмасы бүкіл сыныпқа берілген тапсырма ғана емес, ол сонымен бірге 
әр  оқушыға  лайықтап  қосымша  берілген  тапсырма  болып  шығады.  Ол  тапсырмалардың 
арасында  ,  салыстырмалы  кесте  қүрастыру,  сүлба,  диаграмма,  созтізбек  түзу,  ғылыми-
кепшілік  жене  коркем  өдебиет  негізінде  хабарлама  дайындап,  андатпа  жазуды  атауға 
болады. Үзақ мерзімге созылатын пракгикалық тапсырмалар  да берілуі мүмкін. Мысалы, 
макет  немесе  үлгі  жасау,  ескерткіштің,  кеме  нобайын  жасау,  мүрағаттық  және 
статистикалық мөліметтер жинау сияқты. Бүндай  тапсырмалар бағаланып, оқушылардың 
тарихи танымдағы табыстары атап өтілуі керек. 
Мүғалім осындай әдістемелік жүйе бойынша үй тапсырмасын береді. Онда сабақ мазмүны 
тапсырма  келемінің  оқушы  мүмкіндігіне  сай  келуі,  оқушылардың  жөне  түтас  сыныптың 
танымдық  мүмкіндігіне  байланысты  нақты  міндет  белгілеп, нүсқау  берілуі  керек.  Келесі 
сабақта  үй  тапсырмасы  оқушылардьвд  басым  бөлігінен  сұралуы  керек.  Үй  тапсырмасын 
үнемі  орындамаушылық  білім  сапасының  төмендігін  немесе  оның  мүлдем  болмауын 
танытады.  
Білімді тексеру, есепке алу және бақылау сабагы 
Бақылау  сабағы  тақырът  немесе  бөлім  бойынша  кезендік  бақылау  жүргізіп  жөне 
оқушылар біліміндегі ақаулықтарды анықтау үшін еткізіледі. Бүл жүмыс  тарихи диктант 
немесе тестілеу, синхронды салыстырмалы кесте қүрастыру, кескін карта толтыру сияқты 
тәсілдерді  қүрайды. Бақылау мақсатында мүғалім түсіндірген немесе сабақ үстінде оқып 
үйренген  материал  бойынша  жазбаига  сүрау  жүргізгеп  тиімді.  Оқуіпыларга  жазба 
жүмысты  оқулық  мәтінімен  салыстырып,  өз  қатесін  анықтау  қызықты  болмақ.  Мысал 
келтірейік;  "1920-1930  жылдардағы  біздің  ел"  тақырыбына  екі  сағат  бөлінген.  Бірінші 
сабақта  оқушылардың  жартысы  тапсырманы  жазбаша,  ал  екінші  бөлігі  ауызша 
орындайдьі.  Екінші  сабақта өрекет сипаты езгереді. Жазбаша тапсырма бірнеше нүсқада 
беріліп,  Қүжатпен  жүмыс,  тестілеу,  кескін  картамен  жүмыс,  үғымды  түсіндіру  сияқты 
тапсырмаларды қүрайды. 
Бұл жерде білімді жинақтау емес, оны анықтау жөне бағалау міндеті қойылады. Бүл сабақ 
тақырып  бойынша  мүғалімнің  кіріспе  сөзімен  басталады.  Жан-жақты  әңгімелеу 
барысында  оқушылардың  жауабын  жолдастары  тольіқтырьт  немесе  түзегіп  отырады. 
Жазбаша  жүмысты  тексеруде  мүғалім  тесті  талдайды  немесе  тапсырма  нүсқаларын 
белгілеп,  үлгілердің  жауабын  ойластырады.  Жазбаша  жүмысты  мүғалім  кейінгі 
сабақтарда тексеріп бағалайды немесе окушылар бір-бірінің жүмысына пікір айтады. 
Егер  мүғалім  оқушылардың  тақырыпты  қалай  меңгергенін  тексергісі  келсе,  негізгі 
сүрақтардан  бірнеше  тақырыпты  жазбаша  жауап  беру  үшін  оқушылардың  өздеріне 
таңдатады.  Парталастар  бір-бірінен  көшірмес  үшін  оларға  өртүрлі  нүсқадағы  тапсырма 
беріледі.  Жүмыс  барысында  оқушылардың  қандай  мәселелерді  ескермегендігі 
анықталады. Мүғалім ол олқылықтарды келесі сабақтарда жоюға тырысады. 

Әңгіме  және  өзара  сүрақ.  Жан-жақты  әңгімелеуді  үйымдастыру  кезінде  сүрақтардың 
мазмүны  мен  өңгімені  жүргізудің  техникасына  назар  аудару  керек.  Бүкіл  сыныптағы 
оқушылардың жүмысқа белсенділігін арттыру үшін мүғалім оларға сүрақ қойып, ойлануға 
аз  гана  уақыт  береді.  Содан  соң  оқушыны  жауап  беруге  шақырады.  Оқушылардың  ес, 
ойлау  жөне  зейін  лроцестерін  іске  қосу  үшін  мугалім  "Қане,  еске  түсірсйік",  "Сеіщср 
қалай ойлайсыңцар?" "Осылай деген дүрыс па?" деген сүрақтар қояды. 
Жауаптағы қателерді өңгімелесу барысында мүғалім немесс оқушылардың өздері түзетіп 
отырады.  Қажет  болған  жағдайда  мүғалім  қосымша  сүрақтар  қояды.  Жоспардың  әрбір 
пункті  бойынша  мүғалім  қорытынды  жасайды.  Әңгімелесу  сүрақтары  мазмүны  жағынан 
қысқа,  ғылыми  көзқарас  түрғысынан  дәл,  дидактикалық  түргыдан  одай  жәнс  корнекті 
болуы тиіс. 
Әңгімелесу тарихи дсректерді салыстыруга, олардың өзара байланысын анықтауға, басты 
мазмүнды  анықтап,  оқушылардын  белгілі  бір  түжырым  жасауына  көмектесуі  тиіс. 
Әңгімелесу  оқушылардың  ойлауын  ынталандырып,  оларды  алға  қойған  міндетгерді 
шешуге  үмтылдырады.  Дайындығы  жогары  сыныптарда  оқушылар  жинақтауды  ез 
беттерінше  жүргізе  алады.  Ал,  дайьіндығы  темен  сьшьштарда  мүғалімнің  өзі  қысқаша 
қорьпынды жасап, баға қояды. 
Сабақ барысында оқушылардың өзара сүрак, қою төсілі де қолданылуы мүмкін. Ол үшін 
мүғалім  тақырып  бойынша  сүрақтар  мен  тапсырмалар  түзуге  үй  тапсырмасын  береді. 
Сабақ  қарсаңьшда  ол  сүрақтар  мен  талсырмалар  тексеріліп,  түзетіледі.  Сүрақ  беруші 
оқушы оның жауабын өзі білуі тиіс, өйтпесе жауапты түзетіп, бағалай алмайды. Сабақта 
жақсы  дайындалған  бір  немесе  бірнеше  •  оқушы  тақтаға  шақырылады  (одарға  ойлануға 
біршама уақыт беріледі). Мүгалім атаған оқушылар кезегімен сүрақ қояды. Сол кезегімен 
жауап  беріледі.  Тақтадағы  бір  оқушы  жауап  берсе,  екінші  оқушы  жаңа  сүраққа 
дайындалып  түрады.  Бүндай  езара  сүрақ  беру  жарысын  екі  оқушының  арасында  немесе 
бүкіл сынып оқушыларын қатыстырып өткізуге болады. 
Білімді білік және дағдыларды қолдану сабағының құрылымы: 
• сабактың басын үйымдастыр 
- оқушыларға сабақтың тақырыбын және оның алдында тұрған міндеттерді айту; 
•  іскерлікті қалыптастыруға керекті жаңа білімдерді оқып-үйрену; 
•  біліктілікті бірнеше рет үйрету, жаттықтыру, үлгілер бойынша жүмыс істету; 
•  білімді және біліктілікті шығармаіпылықпен қолдану; 
•  дағдыларды бекіту үшін жаттығулар беру; 
•  үйге тапсырма; 
•  оқушылардың жүмыстарына баға беру және сабақты қорытындалау. 

жүктеу/скачать 1,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: