2 (17) • 2010 1 Караганда 2010



Pdf көрінісі
бет20/25
Дата01.02.2017
өлшемі2,62 Mb.
#3196
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25

2 (17) • 2010
9 7
нального  масштаба;
- перечень  стратегических  (приоритетных)
направлений и государственных программ, свя-
занных  с  нововведениями в  важнейших  сферах
общества;
- система  органов  регулирования  иннова-
ционной  деятельности  на  национальном  уров-
не (национальные фонды, государственные про-
граммы  и  т.д.),  включая  органы,  обеспечиваю-
щие  контроль  и  реализацию  соответствующих
решений  на  всех  уровнях  управленческой
иерархии;
- сеть научных учреждений  и их распреде-
ление  по  сферам  науки,  отраслям  народного
хозяйства  и  стадиям  инновационного  цикла.
В  условиях  переживаемого  нашей  страной
кризиса  в  инновационно-технологической  сфе-
ре,  сопровождающегося  дефицитом  качествен-
ных  научно-технических  ресурсов,  особое  зна-
чение приобретают создание эффективного ме-
ханизма  их  концентрации  на  приоритетных
направлениях, упорядочение источников и объе-
мов  финансирования  проектов,  привлечение
зарубежных  фондов,  а  также  участие  в  между-
народных  проектах  по  наиболее  капиталоем-
ким  направлениям  НТП.
Результатами реализации новой инноваци-
онной политики  должны стать:
- достижение  высокого уровня  социальной
направленности НТП на базе широкого распро-
странения новых  технологических систем,  отве-
чающих  самым  высоким  нормативным  требо-
ваниям;
- качественно новый уровень жизни населе-
ния в результате роста продуктивности и эффек-
тивности  общественного  производства,  совер-
шенствование  бытовой  предметной  среды  оби-
тания  городского  и  сельского  населения;
- качественно новый уровень ресурсосбере-
жения,  рост производительности труда, фондо-
отдачи,  снижение  материалоемкости,  энерго-
емкости, капиталоемкости продукции, достиже-
ние  ее  высокой  конкурентоспособности  и,  как
следствие,  коренное  преобразование  структуры
народного  хозяйства  и  внешней  торговли  в  ре-
зультате разгрузки  сырьевого сектора экономи-
ки и увеличения вклада обрабатывающих отрас-
лей;
- преодоление  технического  отставания
страны;
- реализация  развитой  системы  соци-
альных  гарантий,  базирующейся  на  новом,  бо-
лее высоком уровне  экономического развития;
- элиминирование возрастающей в процес-
се  нововведений  нагрузки  на  человека  путем
перестройки и переоснащения системы здраво-
охранения,  сферы отдыха  и  досуга.
Задача  эта  чрезвычайно  сложна.  Вполне
возможно, что ее решение потребует целого ис-
торического периода. Данная задача во многом
уникальна.  Она  не  имеет  аналогов  в  прошлом,
хотя ее решение и опирается на весь опыт наше-
го предшествующего исторического развития, в
ходе  которого  неоднократно  реформировались
общественные  институты,  осуществлялись  мас-
штабные  реорганизации  структуры  народного
хозяйства,  изменялась  система  социально-эко-
номических  отношений.  Следовательно,  и  ме-
тодология,  и  методы  обоснования  и  осуществ-
ления  такого  перехода  должны  ориентировать-
ся  на  долгосрочную  перспективу,  базируясь  на
общих  принципах  прогнозирования,  планиро-
вания и регулирования, конкретизируя их при-
менительно к современным условиям, специфи-
ке  задач  и  характеру  стоящих  перед  страной
целей.
Учитывая  все эти  объективные  требования,
необходима  выработка  ясного,  продуманного
стратегического  курса,  реализация  которого
позволяла  бы  последовательно  и  неуклонно
приближаться  к  поставленным  целям.  Его  осу-
ществление  возможно  лишь  при  обеспечении
взаимодействия  научно-технического  прогрес-
са  и  опережающего  поступательного  развития
политических,  социальных  и  экономических
институтов. В этой связи разработка и реализа-
ция  инновационной  политики  должны  быть
важнейшей  неотъемлемой  составной  частью
долгосрочного  социально-экономического  раз-
вития  страны.
Таким  образом,  даже  при  крайне  ограни-
ченных  на  сегодня  ресурсах  государству  следу-
ет двигаться по  пути инновационного экономи-
ческого  развития,  которое  только  и  может  от-
крыть  каналы  умножения  ресурсной  базы.  Од-
новременно  следует  исключить  растранжиро-
вание  сил  и  средств  на  реализацию  в  ходе  ре-
форм  явно  устаревших  по  мировым  меркам
институциональных  решений.  Подходы,  закла-
дываемые  в  концепцию  модернизации  эконо-
мики,  призваны  создать  мотивационные  меха-
низмы, при которых частный капитал пойдет по
пути  инновационного  предпринимательства.
Список литературы:
1 Большаков  И.М.  К  вопросу  управления
инновационной  деятельностью  //Российский
экономический  журнал.  -  1994.  -  №3.
2 Кенжегузин М.Б., Днишев Ф.М., Альжано-
ва Ф.Г. Наука и инновации вы рыночной эконо-
мике: мировой опыт и Казахстан. - Алматы, ИЭ
МОН РК, - 2005. - С. 75.
3 Абдыгаппарова  С.Б.  Инновационный  по-
тенциал  Казахстана:  механизмы  активизации.  /
Монография/. - Алматы: Экономика, 2001. - 158
с.
4 Абдымомунов  А.,  Сулейменов  Е.,  Раман-
кулов  Е.  Новая  повестка  дня  казахстанской  на-
уки.  Современное  понимание  науки.  -  //  Наука
Казахстана. -  2005. - №19  (113). -  С. 6-7.

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
9 8
Қазақстан  Республикасының  индустрия-
лық-инновациялық  даму  үлгісін  қалыптастыру
алдағы  жылдардың  басты  бағыты  болып  отыр.
Экономиканың негізгі саласы болып табылатын
өнеркәсіптің  индустриялық  деңгейін  көтеру
оның  даму  үрдістерін  жеделдете  түсетіні
белгілі.
Елбасының  Қазақстан  халқына  Жолдауын-
да  білімді  де  білікті  мамандар  әзірлеу  үшін
индустриялық-инновациялық  дамуды  жедел-
дете отырып, ғылымның рөлін күшейту жөнінде
айтылған.  "  Еңбек  өнімділігінің  кешенді  артуы
аса  маңызды  міндет  болып  табылады.  Қазақ-
станда,  егер  тұтастай  экономика  бойынша
қарайтын болсақ, бір қызметкер жылына 17 мың
доллардың  өнімін  өндіреді  екен.  Дамыған  ел-
дерде  бұл  көрсеткіш  90  мың  доллардан  асып
түседі.  Қорытынды  өте  түсінікті  -  бізге  жағдай-
ды  түзету  -  өнімділікті  арттырып,  инновация-
ларды  ендіру  керек.  Инновациялар  ғана  еңбек
өнімділігінің  шұғыл  артуына  жеткізеді.
Индустриялық  даму  -  бұл  біздің  жаңа  он-
жылдықтағы  мүмкіншілігіміз,  ел  дамуы  үшін
жаңа  мүмкіндіктер.  Қазақстан  табысты  индус-
триялық  держава  болады  -  мен  бұған  әбден
сенімдімін" - деп Н.Назарбаев атап өткен  1 .
Сондықтан  да  өнеркәсіпті  қайта  индустри-
яландырудың  ұзақ  мерзімдік  бағдарламасын
дайындау  әлемдік  экономикада  болып  жатқан
үрдістерге  және  ішкі  экономикалық  мәселе-
лерді  шешуге  бағытталады.  Демек,  ұлттық  ин-
дустриялық  саясат  ауқымында  өнеркәсіптің
инновациялық,  ұйымдастырушылық-техноло-
гиялық,  құрылымдық  деңгейін  жаңа  сатыға
көтеру  өзекті мәселеге айналып отыр.
Президенттің  пайымдауынша,  инновация-
лық даму -  мемлекеттік саясаттың  басымды  ба-
ғыттарының  бірі.  Ең  бірінші  кезектегі  міндет-
тердің  арасында  -  еліміздің  экономикасы  үшін
қажетті ноу-хауды құру және ендіру үшін ғылы-
ми  және  білімдік  әлеуетті  жинау  тұр.  Мұндай
қадам  республикада  жоғары  тиімді,  жоғары
технологиялы  және  экспортқа  бағытталған
өндірісті  құруға  мүмкіндік  береді  [2].
Қазақстан  Президенті  Нұрсұлтан  Назарба-
ев  еліміз  дағдарыстан  мейілінше  күшейіп  шы-
ғатынын айтты. Бұған жетудің маңызды құралы
Қазақстанның  2003-2015  жылдарға  арналған
индустриялық-инновациялық  даму  стратегия-
сы.  Бағдарламаны  жасаушылардың  мақсаты
бойынша  стратегияны  жүзеге  асыру  әртарап-
тандыру,  жаңғырту  және  бәсекеге  қабілетті
өнімдер өндірісіне және экспорттың өсуіне жағ-
дай  жасау  негізінде  ел  экономикасының  ұзақ
УДК:  330.342.23(574)
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНДУСТРИЯЛЫҚ-ИННОВАЦИЯЛЫҚ
ДАМУЫ: ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ МЕН ДАМУ ҚАРҚЫНДЫЛЫҒЫ
МОЛДАБЕКОВА  А.  И.,  э.ғ.к.,  доцент
Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті, Ақтөбе
мерзімді орнықты дамуын қамтамасыз етуі тиіс.
Стратегияны  жүзеге  асыру  үш  сатыға
бөлінді.  Бірінші  сатыда  (2003-2005)  әрі  қарайғы
технологиялық  дамудың  негізі  құрылды:  даму
институты, әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорация-
лар  және  холдингтер  секілді  бизнес  құрылым-
ның  негізгі  элементтері  жасақталды.  Технопар-
ктер,  арнайы  экономикалық  және  индустрия-
лық  аймақтар  құрылысы  басталды.  Бүгіннің
өзінде  елде 5 АЭА, 2 индустриялық аймақ қыз-
мет  етеді.
Стратегияның  екінші  сатысында  2006-2010
жылдарға  белгіленген  және  экономикадағы
құрылымдық  қайта  құрылымдауды  қамтама-
сыз  етуі  тиіс.  Соның  ішінде  жеке  сектор  баста-
маларын  зерттеу,  іріктелген  жобаларға  қатысу-
шы-инсвесторлар  іздеу,  кадрлар  даярлау,
негізгі  және  қосалқы  нысандарды  салу  және
қайта  жаңғырту  жұмыстары  жүргізілді.
Үшінші  сатыда,  2011-2015  жылдары  ұйым-
дастыру  жұмыстарының  тұтастай  кешені  рет-
теліп,  өңдеуші  өнеркәсіп  саласында  бәсекеге
қабілетті  өнім  дамыту  бөлігінде  жұмыстар  же-
делдетіледі.
Стратегия  аясында  жүзеге  асырылып  жат-
қан  жобаларды  негізгі  үш  топқа  бөлуге  бола-
ды. Оның біріншісі -  Индустрия және жаңа тех-
нологиялар  министрлігі  мен  оның  өңірлік  бас-
қармалары арқылы  іске асып  жатқан жобалар.
Әлемдік  дағдарыстың  салдары  бағдарла-
маны жүзеге асыруға кедергі келтіріп жатқаны-
на  қарамастан,  2008  жылы респбуликаның бар-
лық  өңірлерінде  жалпы  құны  246  миилиард
теңгенің  154  инвестициялық  жобасы  пайдала-
нуға берілгенін атап өту керек. Бұл ретте, ең көп
жоба Ақтөбе облысында (40), Шығыс Қазақстан-
да  (22),  Қызылорда  облысында  (18)  және  Қара-
ғанды  облысында  пайдалануға  берілген.
Жаңадан  пайдалануға  берілген  өндірістер-
де  11  мыңнан  астам  жұмыс  орны  құрылды.
Мұнда  үш  жарым  мыңнан  астам  жұмыс  орны
ашылған  Ақтөбе  облысы  алда  келеді.  Салалық
құрылымға  келсек,  құрылыс  материалдары
өндірісі  мен  азық-түлік  өнімдеріне  қатысты
жобалар басым.  Бұл  ішкі  сұранысқа байланыс-
ты болса керек.
Мысалы,  2007  жылы  басталған  "BI-Cement"
зауыты  жобасының  бірінші  кезегі  2008  жылы
пайдалануға  берілді.  Зауыт  толық  қуатында
2010  жылы  іске  қосылады,  ал  оған  салынған
инвестицияның  жалпы  көлемі  320  млн.  доллар
болады  деп  жоспарлануда.
Стратегияның  сәтті  жүзеге  асырылуының
тағы бір жарқын мысалы - Солтүстік Қазақстан-

2 (17) • 2010
9 9
да  2008  жылы  іске  қосылған  "Биохим"  кешені
болды.  Ол  Е-5  және  Е-7  халықаралық  стандар-
тына  сәйкес,  биоотын  шығарумен  айналысады.
"Биохим" жобасы шикізатты өндіруден  қосылғ-
ан  құны  жоғары  соңғы  өнімге  дейінгі  тұйықта-
лған  өндірістік  кешен  болып  табылады.  Онда
еуропалық  стандартпен  істейтін  ет  комбинаты,
мал  бордақылау  және  құс  фермасы  болады.
Мұндай  сәтті  жобалардың  тізімін  жалғастыра
беруге  болады.
2009  жылы  жалпы  құны  3  трл.  307,4  млрд
теңгенің  215  жобасы  жүзеге  асырылу  жоспар-
ланған  болатын.  Жобаларды іске қосу нәтижес-
інде  41  мың  жұмыс  орны  ашылды.  674,9  мил-
лиард  теңгенің  124  жобасы  2009  жылы  пайда-
лануға  берілді.
Стратегия аясында жүзеге асырылатын жо-
балардың  екінші  тобы  Ауыл  шаруашылығы
министрлігі  мен  "ҚазАгро"  ұлттық  холдингі
аясында.
Атап айтсақ, 2008 жылы Астана мен Алма-
ты  қалаларының  айналасында  азық-түлік  бел-
деуін салу жұмысы басталды. Мемлекет айрық-
ша  назарды  материалдық-мақта  тұқымының
өндіріс  зауытын,  тамшылатып  суару  техноло-
гияларын  бордақылау  алаңдарын  қаржылан-
дыру арқылы ауыл шаруашылығы инфрақұры-
лымның  дамуына  назар  аударып  отыр.  Нәти-
жесінде,  АӨК-ті  қолдауға  өткен  жылы  мемле-
кеттен  1  миллиард  доллар  жұмсалды.  2009
жылы Қазақстанда  жалпы  құны  86,6 миллиард
теңгенің  132  жобасы  жүзеге  асырылу  жоспар-
ланған.  Ол  5,5  мың  жұмыс  орнын  ашуға
мүмкіндік  береді.
Үшінші  топқа  "30  корпоративтік  көшбас-
шы"  бағдарламасына  сәйкес  жүзеге  асырылып
жатқан жобалар жатады. Бұл өнеркәсіпті жаңғ-
ыртудың,  экономиканы  әртараптандырудың
және билік пен бизнестің тиімді әрекеттестігінің
басты  құралы.  Бұл  бағытта  2008  жылы  жалпы
1,5  млрд.  доллар  болатын  7  шешуші  жоба  іске
асты.
1.Дайын  мата  өндірісі  -  құны  19,3  млн.
долл., 724 жұмыс орыны ("Ютекс" АҚ-ы, ОҚО);
2."Солтүстік  Қазақстан  -Ақтөбе  облысы"
халықаралық  электртарату  желісінің  құрылы-
сы  - құны  19,9  млрд.тенге;
3.Сортты  прокат  өндірісін  ұйымдастыру  -
құны 153,9  млн. долл, 560 жұмысы  орны (Қара-
ғанды облысы,  "АрселорМиттал Теміртау"  АҚ);
4.Тантал  ұнтағынның  өндірісі  -  құны  45
млн. долл, 212 жұмыс орыны (Шығыс Қазақстан
облысы);
5.Үшінші  Жаңажол  газ  өңдеу  зауытының
құрылысы  -  құны  800  млн.  долл  (Ақтөбе  облы-
сы);
6."Восход"  кенішіндегі  хром  кенін  байыту
бойынша Тау-кен байыту комбинаты - 250 млн.
долл, 500 жұмысы орыны (Ақтөбе облысы);
7.Металлургиялық  кремний  өндірісі  -  113
миллион еуро, 300 жұмыс орны (Қарағанды об-
лысы).
Үкімет  2009  жылы  "30  корпоративтік
көшбасшы"  бағдарламасы  бойынша  жалпы
құны  2,4  миллиард  доллардың  8  жобасын  іске
асыруды  көздеген  болатын.  Тұтастай  алғанда,
елде  жалпы  құны  12  триллион  теңге  болатын
400  жобаны  іске  асыру  жалғасады.  Мұның
ішіндегі 208 жоба индустриялық-инновациялық
санатқа  жатады.  Бұлардың  көпшілігі,  ішінде
пайдалануға  беріліп  қойғандары  бар,  сұраны-
стың азаюына байланысты өзін өзі ақтау мерзімі
ұзаруы  мүмкін  ауыл  шаруашылығы,  құрылыс,
энергетика  салаларына  қатысты.  Алайда,  дәл
осы  салалар  Қазақстанның  әрі  қарайғы  орнық-
ты  дамуының  кепілі  болып  табылады  [3].
Alatau IT City паркінде 120-дан астам ғылы-
ми  зерттемелер  қойылды.  Олардың  арасында  -
ұйымның анықтамалығымен біріктірілген қала-
ның  электронды  картасы,  технопарк  аумағын
сырттай  жарықтандыруды  толықтай  қамтама-
сыз ететін  фотоэлектр станциясы, агро кешенді
қарқынды  дамытуға  арналған  соңғы  тыңайтқ-
ыштар және өнімділігі жоғары мүйізді ірі қара
малды  жеделдетіп  көбейтуге  арналған  эмбри-
ондарды трансплантациялау технологиясы бар.
Бұл  үшін  Қазақстанда  жағдайлар  жасалғ-
ан,  бұл  ақпараттық  технологиялар  паркі  ары
қарай  дамитын  болады.  Дәл  осындай  парк
Оралда,  Қарағандыда  бар,  Астанада  -  биоло-
гиялық  технологиялар  орталығы,  Алматыда  -
нанотехнологиялар орталығы. Біз қазір осылар-
дың  барлығын,  нәтижелі  дұрыс  зерттемелер
өндіріске  баруы  үшін,  біріктірумен  айналысып
жатыр.  Бұл  бұрын  соңды,  жалпы  алғанда,
Қазақстанда  және  тіпті  Кеңес  Одағында  да  еш
болмаған  жайт.
Қазіргі  таңда  ғалымдарға  өз  жобаларын
жүзеге  асыруларына  және  өнертабыстарын
көпшілік  өндіріске  ендірулеріне  көмектесу
үшін  Республикада  түрлі  қорлар  жасақталған
- мысалыға инновациялық және венчурлық қор-
лар.  Соңғысының  міндеті  -  қағаздағы  жобалар-
ды  конвейерге аудару болып табылады.  Тек  бір
ғана қор 75 инновациялық жобаны жүзеге асыр-
ды.  "Парасат"  холдингі  мемлекеттік-жеке  сері-
ктестік  механизмін  ұсынды.  Ол  ғылым  мен
өндіріс  арасындағы  алшақтықты  жоюға  көмек-
теседі,  ал  ғылыми  қызмет  нәтижелері  бірден
экономиканың  шынайы  секторына  жіберілетін
болады  [2].
Нанотехнологиялар  жөніндегі  Ұлттық  зер-
тхана  Қазақстан  Республикасының  Президенті
Н.Ә.  Назарбаевтың  тапсырмасы  бойынша
Оңтүстік Қазақстан  облысы Шымкент  қаласын-
да,  2008  жылы,  жалпы  наноиндустрияда  қазақ-
стандық  зерттеу  секторын  құру  мақсатында,
нанотехнология  саласындағы  мемлекеттік  сая-
сатты  жүзеге  асыру,  нанотехнология  саласын-
да инновациялық инфрақұрылымды құру және
дамыту,  перспективалы  нанотехнология  мен
наноиндустрияны  құру  жобаларын  іске  асыру
үшін  құрылды.
Зертханада  әлемнің  жетекші  ғалымдары
ҒЗТКЖ  жүргізу  үшін  шарттар  мен  жоғары
білікті  отандық  мамандарды  дайындау  үшін
мүмкіндік  құру  жоспарлануда.  Зертхана  қабы-
рғасында  Қазақстанның  шикізат  ресурстары

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
100
негізінде  нанотехнология  саласындағы  озық
жобалар  әзірленетін  болады.
Біздің  межелі  мақсатымыз  -  қазақстандық
нанонарықты  құру  процесіне  қатысу  және  оны
сыртқы  нарықтармен  үйлестіру.  Бүгінгі  таңда,
Қазақстанда  ірі  ЖОО-ы  жанында  10  инжини-
рингтік  зертханалар  жұмыс  істейді.  Зертхана-
ның  міндеттерінің  бірі  -  бәлкім,  барлық  инжи-
нирингтік  зертхана  жетістіктерінің  ақпараттық
ағымдарын  бір  алаңда  біріктіру  мәселесі  бола-
тын  сыңайлы.  Компания  Оңтүстік  Қазақстан
облысы әкімдігінің шешіміне сәйкес, Қазақстан
Республикасының  2003-2015  жылдарға  арнал-
ған  индустриалдық-инновациялық  даму  Стра-
тегиясын  ілгерлетуге  атсалысу,  кәсіпорынның
мақсатты  инвестициялық  жобаларын  жүзеге
асыру,  мемлекеттік  инвестициялық  қолдауды
жетілдіру  және  тиімділігін  арттыру,  өндірістік
инфрақұрылым мен өңдеу  өнеркәсібін  дамыту,
ел  экономикасына  сыртқы  және  ішкі  инвести-
цияларды тартуға атсалысу мақсатында құрыл-
ды  [4].
Қазақстан  Республикасының  экономика-
сын  тұрақтандыру  бойынша  "Самұрық-Қазы-
на"  қорының  қызметі  -  Инновациялық,  индуст-
риалдық  және  инфрақұрылымдық  жобаларды
іске  асыру,  2009-2010  жылдарға  арналған  эко-
номика мен қаржы жүйесін тұрақтандыру жос-
парын  іске  асыру  мақсатында  "Самұрық-Қазы-
на" АҚ  стратегиялық инновациялық, индустри-
алдық  және  инфрақұрылымдық  жобаларды
қарау  жөнінде  жұмыс  жүргізуде,  оларды  іске
асыруға  Қазақстан  Республикасының  Үкіметі  1
млрд.  АҚШ  доллары  мөлшерінде  қаражат
бөлді.  Қазіргі  кезде  "Самұрық-Қазына"  АҚ
ағымдағы  жағдайда  барынша  басым  жобалар-
ды  анықтау  және  оларды  кейіннен  қаржылан-
дыру  үшін  мынадай  салалардың  инвестиция-
лық  жобаларына  егжей-тегжейлі  талдау
жүргізіп,  пысықтауда:  электр  энергетикасы,
көлік,  мұнай-газ  саласы,  химия,  металлургия
өнеркәсібі,  сондай-ақ  туристік  сала.
Қазақстан Республикасында инновациялық
саясатты  тәжірибелі  іске  асыру  мақсатында
жаңа жоғарытехнологиялық өндірістерді ұйым-
дастырудың  сенімді  құралы  ретінде  отандық
және  шетелдік  серіктестермен  мойындалған
мемлекеттік  даму  институттарының  жүйесі
құрылды.  Даму  институттарының  негізгі  мақ-
саты  елді  әлеуметтік-экономикалық  дамудың
жаңа  сатысына  шығару,  экономиканы  модер-
низациялау және диверсификациялау саласын-
дағы  маңызды  мемлекеттік  тапсырмаларды
орындау үшін отандық бизнестің мүмкіндіктері
мен  қабілетін  іске  асыру  және  арттыру  болып
табылады.  Даму  институттары  арқылы  мемле-
кет  қосылған  бағаларды  технологиялық  және
экономикалық  бауды  дамыта  отырып,  бәсекеге
қабілетті  өнім  өндіретін  өнеркәсіптердің  тұтас
жүйесін  құруға  негізделген  жобалаға  қатыса-
ды  (Сурет  1).  Мұның  өзі  бәсекеге  қабілетті
өнімдердің  барлық  параметрлеріне  жауап  бе-
ретін,  соңғы  өнімге  қызмет  ететін,  көпсалалы
кәсіпорын  құруға  мүмкіндік  береді.  Бүгінгі
күні  даму  институттарының  инвестициялық
жобалары  портфельдері  5  млрд  астам  АҚШ
доллары  сомасына  қаржыландыруға  183  мақ-
ұлданған  жобадан  тұрады  [5].
Сонымен  қатар,  қазіргі  таңда  инновация-
лық  дамудың  қазақстандық  үлгісі  (қайта  құры-
луы)  қарастырылуда.  Қазақстанның  пайда  бол-
ғалы  жатқан  инновациялық  жүйесі  -  күрделі,
әрі тармақталған. Оның әрбір элементі - белгілі
бір міндеттерді шешуге  бағытталған  және біре-
гей  қызметтерді  иемденетін  үлкен  бір  меха-
низмнің  ажырамас  бөлігі  (Сурет  2)  [6,7].
Үкімет  қабылдаған  Үдемелі  индустриялық
инновациялық  даму  бағдарламасы  бойынша
елуден  астам  қолданыстағы  бағдарлама  күшін
жояды,  өңірлердің  күш  алуы  үшін  серпінді
жобаларға  басымдық  беріледі.  Осылайша,  жа-
қын  бесжылдықтағы  дамудың  негізгі  жүгі  ин-
дустрияландыру  стратегиясы  арқылы  жүзеге
асатын болады. Биыл осы мақсаттағы 146 жоба-
ны аяқтау, жаңадан 47 жобаны қолға алу көзде-
леді.
Экономиканың  индустриялық  инновация-
лық  дамуы  бойынша  бұндай  ауқымды  міндет-
терді  жүргізу  инновацияны  дамытумен  бірге
жүзеге  аспақ. Мемлекет  басшысының қолдауы-
мен  Үкімет  бағдарламаны  жүргізуге  бюджет-
тен  бөлінетін  қаражатты  нақтылады.  Яғни,  бағ-
дар  анықталды,  қаражат  қамтылды.
Әрине,  үлкен  нәтижеге  қол  жеткізу  үйіп
төгілген  қаражат  арқылы  емес,  даму  институт-
тарының  тиімді  басқаруларынан,  соншалықты
қомақты  қаражатты  ұқсатып  жұмсауынан  бо-
латыны  айқын.  Сондықтан  да,  бұған  дейінгі
кемшіліктер  қайталанбайтындай  жолға  түсіп,
әсіресе  даму  институттарына  қатысты  позици-
яны өзгертетін уақыт жеткен секілді. Соңғы кез-
дері  "Самұрық  Қазынадан"  бастап  мемлекеттің
қатысуындағы  бірқатар  қаптаған  даму  инсти-
туттарының  қызметін  қайта  қарастыру  туралы
мәселенің  көтеріліп  жүргені  де  сондықтан  бо-
лар.
 
Даму 
инсти-
туттары 
« аза станны  
инвестициялы  
оры» А  
« аза станны  
даму банкі» А  
«Kazyna Capital 
Management» А  
«Инвестициялар а 
атсалысу 
аза станды  
орталы ы», ЖШС 
леуметтік-
к сіпкерлік 
корпорациялары 
( КК)  
Инжиниринг 
ж не 
технологиялар 
трансфертіні  
орталы ы 
« лтты  
инновациялы  
ор», А  
«Даму» 
к сіпкерлікті 
дамыту  оры» А  
«Экспортты  несиелер 
мен инвестицияларды 
са тандыру 
бойыншаса тан дыру 
корпорациясы» А  
«Самр
- азына» 
лтты   л-ау ат 
оры  
«Экспортты 
дамыту ж не 
ілгерілету 
бойынша 
корпорация»А
Сурет 1. ҚР Даму институттары
Е с к е р т у: [5] негізінде құрылған.

2 (17) • 2010
10 1
Жалпы,  даму  институттары  қызметінің
мақсаты  -  экономиканың  нақты  бір  секторын
қолдау,  олардың  дамуына  жан  жақты  жәрдем-
десу.  Ал  бүгінге  дейінгі  атқарылған  шаралар-
ды  сараласақ,  бұндай  институттардың  басым
бөлігі  тиімділігін  мүлдем  төмендетіп  алғанын,
экономиканың  жайлы  заманында  мүмкіндікті
шолақ  пайдаланғанын  байқауға  болады.  Мәсе-
лен,  сыртқы  экономикалық  жағдайдың  қолай-
лы  болуы  және  2008  жылға  дейін  мұнайға,
Қазақстанның  басқа  да  экспорттық  шикізатта-
рына  бағаның  жоғары  болуы  еліміз  үшін  үде-
мелі  дамудың  бірегей  мүмкіндігі  болғаны  айқ-
ын. Әрине, осындай мүмкіндіктерді жүзеге асы-
ру  үшін  көптеген  салаларды  қамтыған  страте-
гиялар  әзірленді,  бағдарламалар  жоспарға
алынды.  Осы  мақсатта  даму  институттарына
бюджет  қаржысы  үздіксіз  құйылып  тұрды.  Де-
генмен,  бұндай  бағдарламаның  толық,  аяғына
дейін  жүргізілгені  санаулы  ғана,  онда  да  бітті
деген  атақ  үшін  атқарылғандай.  Ең  сорақысы,
бюджеттік  және  басқа  да  бағдарламаларды
жүзеге  асыру  барысында  қаржылық  тәртіптің
айтарлықтай  заң  бұзушылықтары  орын  алып
келді.
 
«Парасат» А  
ЖОО ж не  ЗИ 
ылыми-
техникалы  
а паратыны  
лтты  орталы ы 
ылым  оры 
Инжиниринг 
ж не 
технологиялар 
трансфертіні  
орталы ы 
 
лтты  
Инновациялы   ор 
 
азинвест KAZNEX+ 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет