Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

106
107
механикаландырылған бөлімдері 4.(биол) тас 
қабық, қабыршық, сауыт 5.скафандр 6. (idm) 
*a chink in smb’s ~ [қ-з: chink] B.v болатпен, 
сауытпен қаптау, жабу
armoured (US armored) [‘α:mə(r)d] 
adj 1.бронделген, болатпен қапталған 
2.бронетанкті, механикаландырылған 
əрі жылжымалы (қарумен жарақталған 
бронетранспортер ж.) ♦an ~ unit – 
механикаландырылған (əскери) бөлімше ♦an 
~ patrol – бронетанеті патруль ♦~ forces – 
механикаландырылған (əскери) күштер ♦~ 
concrete – темір бетон
armoury (US armory) [‘α:məri] n қару-жарақ 
қоймасы, арсенал
armour bearer [‘α:mə ,beərə] n ат қосшы, қару 
асынушы (орта ғасырда батырлар қаруын 
таситын адам)
armour clad [‘α:məklæd] adj сауытпен, 
бронмен қапталған
armourer (US armorer) [‘α:mərə] n 1.қару-
жарақ жасаушы я жөндеуші 2.қару-жарақ 
қоймасының меңгерушісі
armour piercer [‘α:mə ,piəsə] n броня, болат 
қалқан тескіш снаряд
armour piercing [‘α:mə ,piəsiŋ] adj броня, 
болат қалқан тескіш ♦an ~ shall – сауыт 
тескіш снаряд
armour-plate (US armor-) [‘α:mə ,pleit] n 
броня, болат қалқан, сауыт
armour-plated [‘α:mə ,pleitid] adj брондалған, 
болат сауытпен қапталған
armpit [‘α:mpit] n қолтық
arms [α:mz] n 1.қару-жарақ ♦small ~ - шағын 
атқыш қарулар ♦in ~ - қарулы ♦up in ~ - 
(а) ұрысқа дайын (в) толқыған, өршіген 
2.эмблема, гербтегі сурет 3.(idm) *to bear ~ 
əскерде қызмет ету *brothers in ~ қарулас 
жауынгерлер (бірге қызмет еткендер) *to 
ground ~ қаруын қою, тастау *to take up ~ 
(against smb) қарулана қарсы тұру, көтерілу 
*under ~ қаруланған, ұрысқа дайын *to be 
up in ~ (about/over smth) қарсы, наразы, 
көтерілуге дайын 4. ~ race жанталаса қарулану
arm-saw [‘α:msɔ:] n қол ара
arm-twisting [‘α:m ,twistiŋ] n қысым көрсету, 
желкелеу 
army [‘α:mi] n 1.(a) армия, əскер ♦The two 
~ies fought for the control of the bridge. – 
Екі армия көпір үшін айқасты. (b) ~ army 
əскерде қызмет ету, жауынгер болу ♦to go 
into, be in, join, leave, etc, the ~ – армияға(-да), 
əскерге(-де) бару, болу, қосылу, (армиядан) 
кету 2.нөпір, үлкен топ, бұқара, армия ♦an 
~ of workmen – жұмысшы бұқарасы ♦an ~ 
of offi cials – ресми адамдар легі ♦an ~ of ants 
– құмырсқа нөпірі 3.ұйымдасқан топ, ұжым 
♦an ~ of volunteers – еріктілер армиясы ♦the 
Salvation A~ - Құтқару армиясы 4.attr армия(-
лық, -ның) не оған қатысты ♦~ command – 
армия командованиесі ♦~ commander – армия 
қолбасшысы ♦~ headquarters – армия штабы 
♦~ post exchange (қысқ. PX) – əскери дүкен 
♦~ agent (немесе broker, contractor) – армияға 
жалдаушы (делдал)
army-beef [‘α:mibi:f] n (aрмияға жасалған) ет 
консервілері
army-list [‘α:milist] n əскери офицерлер 
құрамының тізімі
army-rank [‘α:miræŋk] n əскери шен, дəреже
army register [‘α:mi’reʤistə] n (US) əскери 
офицерлер құрамының тізімі
arnica [‘α:nikə] n (бот) арника (фармацев-да 
қолд.) түрлі-түсті ұсақ гүлді өсімдік
aroma [ə’rəumə] n хош, жұпар иіс, аромат ♦the 
~ of coffee, cigars – кофенің, сигардың хош иісі
aromatic [,ærə’mætik] adj хош, жұпар иісті
arose [ə’rəuz] past of arise
around I [ə’raund] adv 1.айналада, жан-жақта, 
əр жақтан ♦to hear laughter all ~ - тұс-тұстан 
күлкі есту 2.(көбінесе US ауызекі) шамамен, 
жуықтай (алғанда), төңірегінде ♦~ 100 peo-
ple – шамамен жүз адам ♦at ~ 5 o’clock – 
сағат бестерде 3.құлаш, шеңбер, құшақпен 
өлшегенде, шеңберінен ♦an old tree that was 
six feet ~ - құшақпен өлшегенде діңі 6 фут кəрі 
ағаш
around II [ə’raund] adv part (əсіресе АҚШ-
та) 1.(а) төңіректе, айналада, -да, -де, -та, -те 
♦to run, drive, walk, look, etc. ~ - төңіректе 
жүгіру, көлік айдау, жүру, қарау, т.с.с. ♦to 
travel ~ in Europe for six weeks. – Европаны 6 
апта бойы шарлау. (в) төңіректе, айналада, 
маңайда, əр тұста, т.с.с. ♦Several young girls 
were sitting ~ looking bored. – Бірнеше жас 
қыз əр тұста іш пысқан кейіппен отырды. 
♦books left ~ on the fl oor – еденнің əр жерінде 
шашылып жатқан кітаптар 2.айналымда, 
т.с.с. болу деген мағ. ♦There was a lot of money 
~ in those days. – Ол күндері айналымда көп 
ақша болды. ♦There will be new items ~ in 
the shops soon. – Жуықта дүкендерге жаңа 
заттар түседі. ♦Cable television has been ~ 
for some time now. – Кабельді теледидардың 
жұмыс істей бастағанына қазір біраз болды. 
3.(a) жақын тұста (жерде), төңіректе, маңайда 
♦I can’t see anyone ~. – Мен төңіректен 
ешкімді көре алмай тұрмын. ♦See you soon, 
I expect – I’ll be ~. – Қайта көргенше, осы 
төңіректе болатын шығармын. (в)төңіректі, 
іші-сыртын, айналаны(-сын) ♦I’ll send someone 
to show you ~. – Мен саған төңіректі көрсету 
үшін біреуді жіберемін. ♦You have 15 min-
utes to look ~. – Айналаны қарауға 15 минут 
уақытың бар. 4.кері, қарама-қарсы бағытта 
(-қа), 180º-қа ♦Turn ~. – Айнал. 5.(idm) *to be 
~ белсенді, мықты, белгілі болу деген мағ. ♦a 
new tennis champion who could be ~ for the next 
few years – келесі бірнеше жылда «дүрілдеп» 
тұратын жаңа теннис чемпионы. ♦She’s been 
~ as a fi lm director since the 1960s. – Ол (əйел) 
1960 жылдардан бері кинофильм директоры 
ретінде белгілі. *have been ~ тəжірибелі, 
тісқаққан болу ♦He pretends he’s been ~ but 
he’s really immature. – Ол өзін тəжірибелі етіп 
көрсеткісі келеді, шынын айтса, ол əлі шикі. 
♦You won’t fool her – she’s been ~, you know. 
– Сен ол қызды ақымақ қыла алмайсың – ол 
тісқаққан, өзің білесің.
around III [ə’raund] prep (көбінесе АҚШ-та) 
1.(а) айнала ♦to run ~ the playground – ойын 
алаңын айнала жүгіру ♦to travel ~ the world 
– жер шарын аралау (в)əр жерде, əр маңда, 
əр тұста ♦Chairs were left untidily ~ the room. – 
Креслолар бөлменің əр тұсында қалай болса 
солай қалыпты. 2.жақын тұста, маңда ♦I 
saw him ~ the place in the morning. – Мен оны 
таңертеңгісі осы (сол) тұстан көргенмін. 
3.(a) айнала, құшақтай, шеңберлей ♦He put his 
arms ~ her shoulders. – Ол (ер) қолдарын оның 
(қыздың) иықтарын айналдыра қойды. ♦to run 
~ the house – үйді айнала жүгіру ♦The earth 
moves ~ the sun. – Жер күнді айнала қозғалады. 
(b)бойымен, бойлай ♦to go ~ the corner. – 
бұрышты бойлай жүру 4.шамамен ♦See you ~ 
7.30. - Сағат 7.30-да кездеселік. ♦It will be fi n-
ished ~ 5 o’clock. – Бұл сағат 5-терде бітеді.
around-the-clock [ə’raundðə’klɒk] adj күні-
түні, тəулік бойы (сөзбе-сөз: сағат бойымен) 
♦an ~ guard – тəулік бойғы күзет
arouse[ə’rauz] v 1. ~ smb (from smth) ояту 
♦He was ~d his nap by the door bell. – Оны 
ұйқысынан есік қоңырауы оятып жіберді. 
2.(күдіктің, сезімнің, т.с.с.) пайда болуына 
түрткі болу, көңілге (бірн.) ұялату ♦Her strange 
behaviour ~d our suspicions. – Оның оғаш 
жүріс-тұрысы көңілімізге күдік ұялатты. 
♦He succeeded in arousing the nation’s sympa-
thy. – Ол халықты өзіне қарата алды. 3.(a) ~ 
smb (from/out of smth) (ауысп. мағ.) ояту, селт 
еткізу, жан бітіру ♦to ~ smb from apathy, inac-
tivity – біреуді меңіреуліктен, салғырттықтан 
ояту (b)(сезім, т.с.с. ж) қоздыру 
arquebus [‘α:kwibəs] = harquebus
arrack [‘æræk] n арақ (шығыс елдеріндегі 
қатты спиртті ішімдіктің жалпы аты, төркіні - 
арабтың «(ғ)арақ» сөзі) 
arraign [ə’rein] v 1. ~ smb (for smth) сотқа 
тарту ♦to ~ smb on a charge of murder – кісі 
өлтірді деген айыппен біреуді сотқа тарту 
2.ащы сынға алу
arraignment [ə’reinmənt] n
arrange [ə’reinʤ] v 1.реттеу, ретке, жөнге 
келтіру ♦to ~ the books on the shelves – 
сөрелердегі кітаптарды реттеу ♦She ~d 
all her business. – Ол өзінің барлық ісін 
ретке келтірді. 2.(а) ойластыру, жоспарлау, 
ыңғайластыру ♦to ~ a dinner – тамақ 
ойластыру ♦to ~ a program, timetable – 
программа, кесте жоспарлау ♦Her marriage 
was ~d by her parents. – Оған күйеуді тапқан 
– əке-шешесі. (b) ~ for smb/smth (to do smth) 
болғызу, дайындау, сайлау, ыңғайластыру ♦I 
have ~d for a car (to meet you at the airport). 
– (Сені əуежайда қарсы алу үшін) мен көлік 
сайладым (ұйымдастырдым). ♦I’ll ~ to be in 
when you call. – Сен телефон соққанда мен 
іште болатын боламын. 3. ~ with smb about 
smth; ~ (with smb) to do smth уəделесу, 
ойластыру; тағайындау ♦I’ve ~d with the 
neighbours about feedings the cats. - Мен 
көршілермен мысықтарды асырау жөнінде 
уəделестім. ♦Let’s ~ a time and place for our 
next meeting. – Келесі кездесуіміздің уақыты 
мен жерін белгілейік. ♦I ~d with my parents that 
we could borrow their car. – Мен əке-шешеммен 

108
109
олардың машинасын ала тұруға уəделестім. 
♦They ~d to meet at 7 o’clock. – Олар сағат 
7-де кездесуге келісті. 4.(муз) ~ smth (for 
smth) бейімдеу ♦He ~d many traditional folk 
songs for the piano. – Ол көптеген байырғы 
халық əуендерін пианиноға бейімдеді.
arrangement [ə’reindʒmənt] n 1.дайындық, 
əзірлік, даярлық ♦What exactly are the ~s 
for the wedding? – Үйлену тойына нендей 
дайындықтар бар? ♦to make ~s – дайындау, 
əзірлеу (я осылармен айналысу) ♦The local 
newspaper made ~s for an interview with Profes-
sor Stein. – Жергілікті газет Проф. Стейнмен 
интервьюге қамданды. ♦seating/travel/sleep-
ing ~s – отыратын орын/сапарға шығу/
жатын орын əзірліктері 2.уəделестік, келісім, 
ойластырылған нəрсе, байлам ♦Our loan is by 
special ~ with the bank. – Біздің қарызымыз 
банктен арнайы уəделестікпен алынған. ♦to 
come to some ~ - байламға келу ♦It would usu-
ally cost €500, but I’ sure that we can come to 
some kind of ~. – Бұл əдетте €500 тұрады, 
дегенмен де бізге бір байламға келуге болады. 
3.орналас(тырыл)у, рет ♦a beautiful fl ower ~ 
- əдемі орналасқан гүлдер 4.(муз) бейімдеме 
♦an ~ of an old folk song for chorus – көне халық 
əнінің хорға бейімделген түрі
arranger [ə’reinʤə(r)] n (муз) бейімдеуші, 
аранжировщик
arrant [‘ærənt] adj (көне қолд) нағыз, нақ, 
дəп, барып тұрған ♦~ nonsense, fool – нағыз 
былшыл, барып тұрған ақымақ
arras [‘ærəs] n гобелен, тұс кілем, суретті кілем
array [ə’rei] A.n 1.əскери сап; тізбе, рет 
2.əскери күш, негізгі күш 3.топ, шоғыр, тізбе 
♦He was unable to escape the ~ of facts. – Ол 
фактілердің нөпірінен қашып құтыла алмады. 
♦an impressive ~ of scholars – ғұламалардың 
ықпалды тобы ♦an ~ of fi gures – фигуралар 
реті 4.(кітаби) əшекей, киім, көйлек ♦in fi ne 
~ – əдемі көйлек киген B.v (кітаби) 1.сапқа, 
қатарға тұрғызу 2.əдемі киім кию
arrearage [ə’riəriʤ] n 1.қарыз болушылық 2.pl 
~s қарыз 3. (көне қолд) қор
arrears [ə’riə(r)z] n 1.қарыз, берешек 
2.(уəдесін, міндетін, т.с.с. орындауда) кешігу, 
артта қалу ♦~ of housing – тұрғын үй салуда 
кешігу ♦~ of work – тынбаған жұмыс 3. (idm) 
*to be in/into ~ қарызын өтеуде, т.с.с. кешігу, 
қарызға бату ♦to fall into ~ - қарызға бату 
♦Teachers’ pay is in ~. – Мұғалімдер жалақысы 
кешігуде. ♦The rent money is two months in ~. – 
Үйді жалдау ақшасы төленбегелі екі ай болды.
arrest [ə’rest] A.v 1.тұтқындау, қамауға 
алу, ұстау ♦The policeman ~ed the burglar. – 
Полицей ұрыны ұстады. 2.(назар) аудар(ғыз)у 
♦to ~ the attention – назар аударғызу 3.іркілту, 
кідірту, тежеу ♦to ~ the progress – ілгерілеуді 
(асқынуды) тежеу B.n 1.тұтқындау, ұстау, 
қамауға алу (процесі) 2.теже(л)у 3. (idm) *to 
be/place smb/put smb under ~ тұтқында болу/
ұстау/тұтқынға алу
arresting [ə’restiŋ] adj 1.көз тартатын, əсерлі, 
əдемі ♦She has a sparkling and ~ personal-
ity. – Ол өте адуынды əрі əдемі. 2. ~ gear 
бəсеңдеткіш, тежегіш механизм
arriere-ban [‘ærieə ‘bæn] n (Fr тарихи) 
1.вассалдарды, тəуелділерді соғысқа, жорыққа 
шақыру 2.вассалдардың жасағы 
arriere-pensee [,ærieəpα:ŋ ‘sei] n (Fr) жасырын 
ой, жүрек түпкіріндегі сыр
arris [‘æris] n 1.қабырға 2.сүйір бұрыш
arrival [ə’raivl] n 1.келу, жету ♦His ~ was delayed 
by traffi ck. – Ол жалда ұзақ жүріп кешікті. 2.қол 
жеткізу, байламға келу ♦~ at a conclusion – белгілі 
бір тоқтамға келу 3.келген зат, т.с.с.
arrive [ə’raiv] v 1.келу, жету ♦He fi nally ~d in 
Rome. – Ол ақыры Римге жетті. ♦The time 
has ~d. – Уақыт болды. 2.дүниеге келу ♦Sha-
ron’s baby ~d just after midnight. – Шаронның 
сəбиі дəл түнортасы ауғанда дүниеге келді. 
3.табысқа жету ♦When he saw his name was 
printed on the door he knew he had ~d! – Есікке 
жазылған өз атын көргенде ол өзінің табысқа 
кенелгенін ұқты! 4. (idm) *to ~ at a conclusion 
бір тоқтамға келу, жету
arrogance [‘ærəgəns] n такаппарлық, 
өр кеуделік, менмендік, өркөкіректік, 
қатыбастық, паңдың ♦The ~ of the man – 
pretending that he’d never seen us before! 
– Шіркіннің менменін қарай көр – тап бір 
бұрын көрмегендей!
arrogant [‘ærəgənt] adj такаппар, өр кеуде, 
менмен, өркөкірек, қатыбас, паң ♦an ~ little 
man – титтей өркөкірек неме ♦~ claims – 
менмен бəлсінулер
arrogantly [‘ærəgəntli] adv менмендене 
(-дікпен), т.с.с.
arrogate [‘ærəgeit] v 1.бəлсіну, ожарлықпен, 
жөнсіз талап ету, т.с.с. ♦to ~ the right to make 
decisions – жөнсіз шешім қабылдау хақын 
талап ету 2.жымқыру, меншіктеу ♦~ing all 
the credit to himself – жетістіктің бəрін 
өзіне меншіктеу 3. ~ smth to smb біреуді 
алалау, қаралау ♦to ~ evil motives to a rival – 
бəсекелесіне жөнсіз айыптар таңу
arrow [‘ærəu] v 1.жебе, оқ (садақтың) 2.(карта, 
сызу, көшедегі жебе пішінді) көрсеткіш, жебе, 
стрелка 
arrow-head [‘ærəuhed] n жебе ұшы
arrow-root [‘ærəuru:t] n арроурут (сөзбе-
сөз: жебе тамыр) (троп-қ Ам-ка өсімдігі, 
тамырынан крахмал алынады)
arrowy [‘ærəui] adj 1.жебе сияқты 2.ащы, тікен 
сияқты
arse [α:s] A.n 1.(US ass [æs]) арт жақ, құйрық, 
көт 2.(дөрекі сөйлегенде қолд) «сиырдың 
жаппсы» (өте дөрекі: көт, көтен) ♦Jack is such 
an ~, I don’t know why she is going out with 
him. – Джəк жүрген бір «сиырдың жаппасы» 
(жүрген бір көт), неменеге ол қыздың оған 
күнде шығып жүргенін білмеймін. 3.my ~ о 
көтім! Көтек! ♦My ~! He hasn’t got any money! 
– О көтек! Оның көк тиыны да жоқ! 4. (idm) 
*shift/move your ~ артыңды (көтіңді) қозғалт 
♦Come on! Shift your ~ or we’ll be late! – Бол, 
бол! Қозғалт артыңды, əйтпесе кешігеміз! 
*to lick smb’s ~ жарамсақтану (сөзбе-сөз: көт 
жалау) *not to know one’s ~ from one’s elbow 
ақымақ болу (сөзбе-сөз: көтіне қарамау) B.v 
(phr v) to ~ about/around уақыт оздыру
arse-hole (US ass-hole) (өте дөрекі, бейпілауыз 
сөз) көт
arse-licker (US ass-hole) (өте дөрекі, 
бейпілауыз сөз) жарамсақ (көт жалағыш)
arsenal [‘α:(r)sənəl] n 1.қару-жарақ қоймасы 
2.қару-жарақ жасайтын орын 3.қару-жарақ, оқ-
дəрі қоры, арсенал 4.кез-келген қор, жиынтық
arsenic [‘α:(r)sənik] n, adj (хим) мышьяк 
arson [‘α:(r)sən] n (əдейі) өртеу, от қою
art I [α:(r)t] n 1.өнер (искусство) 2.көркемсурет 
♦~ and architecture – көркемсурет жəне сəулет 
(архитектура) 3.шеберлік, өнер ♦advertising 
~ - жарнамалау өнері ♦industrial ~ - өнеркəсіп 
шеберлігі 4.the ~s мəдени, гуманитарлық сала 
5.the Faculty of Arts гуманитарлық жəне 
математика ғылымдары бөлімі 6.шеберлік, 
біліктілік 7.əккілік, қулық 8.жасандылық 9. 
(idm) *to get smth down to a fi ne ~ үйрену, 
машықтану
art II [α:(r)t] (көне қолд) thou art = you are
art director [‘α:(r)tdai ,rektə(r)] n 
кинофильмнің көркемдік директоры
artifact, artifact [‘α:(r)təfækt] n жəдігер, 
экспонат (архео-лық маңызы бар заттар) ♦an 
exhibition of ancient Egyptian ~s – Ежелгі 
Мысыр жəдігерлері көрмесі
Artemis [‘α:timis] n (ежелгі грек миф) 
Артемида (кейде Синция, римдіктерше Диана; 
ежелгі грек құдай əйелі, Аполлонның əпкесі, 
айға теңелген)
arterial [α:(r)’tiəriəl] adj 1.(анат) артериялық, 
күре тамырлық ♦~ blood – артериялық қан 
2.басты, негізгі, күре ♦~ road/railway line – 
күре (негізгі, басты) жол/темір жол желісі 
♦~ traffi c – күре жолдағы көлік қозғалысы 
arteriosclerosis [α:(r)’tiəriəuskli’rəusis] n 
1.(медиц) артериосклероз (артериялық 
тамырлардың қаттыланып, қабырғаларының 
қалыңдап қанның жүруін қиындатуы) 
artery [‘α:(r)təri] n 1.(анат) артерия, күре 
тамыр 2. (ауысп. мағ.) басты, негізгі, күре жол, 
т.с.с. 
artesian [α:’ti:ziən; US α:’ti:ʒn] adj артезиан ♦~ 
well – артезиан құдығы 

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: