Коммуникация

дамып отырады. Бірақ өте жай әрі ағысқа қарсы жүреді. Бүгінгі ең 
арсыз қоғам саналатын, арсыз заманның кәсіби алаяқтарының ор- 
тасында кенеттен ұлттык, мінез және оның ар-үжданы туралы сөз 
қозғау алаяқтықпен ңұрылған бақуатты өмірмен қош айттыруы 
мүмкін. Бұған мысал ретінде жақында ғана «Московский комсомо­
лец» газетінде жарық көрген «Чисто русский прокол. Сколько сто­
ит пробудившаяся совесть» мақаласын келтіруге болады. Бұрынғы 
милиционерлер Коломнада жекеменшік күзет мекемесін құрып, 
әртүрлі ұйымдардан ақша бопсалаған. Бәрі өте керемет басталды. 
Алаяқтар былыққа қатты батып кеткен жоқ, олардың құрбандары 
да қарсылық көрсетпеді, бірақ кенеттен... Бул туралы газеттегі үзін- 
діге назар аударалық: «Ресейдегі ежелгі дағдыға сай, тағы да түкке 
тұрғысыз нәрседен шашылып қалды. Құрылтайшылардың бірінің 
аяқастынан ар-ұжданы оянып; ол кенеттен тектен-текке мол ақшаға 
кенелгеніне ұяла қапты. Сөйтіп, директордан келісімшартқа сәй- 
кес оған тиесілі (оның әйеліне) жарғылык, жарнаны қайтаруын та- 
лап етеді».40 Мақаланың тақырыбының «Нағыз орыстык, масқара» 
екенін («Чисто русский прокол») тағы бір еске саламыз.
Төменде келтірілген қысқаша әңгіме америкалык, шіркеу қыз- 
меткері Роберт Фулгамның баяндауынан алынды. Ол «All I Really 
Need to Know I Learned in Kindergarten» [«Мен шынайы қажет нәр- 
сенің бәрін балабақшадан үйрендім»] кітабында өмір туралы, 
адамдар туралы ойларын, бақылағандарын бөліскен. «Uncommon 
Thoughts on Common Things» [«Қарапайым мәселелер туралы ерек- 
ше ойлар»] тақырыпшасымен баяндалған бұл әңгімеде орыс офи­
цер! Николай Пестрецов туралы естелігі беріледі. Николай Пестре- 
цов арқылы Батыста орыстар туралы стереотиптік түсініктерді 
(әрине жағымсыз сипатта, олардың үгіт-насихаты біздікіне қараған- 
да ойға қонымдылау, тиімдірек, шебер, әрі халқы да сенгіш, үкімет- 
ке жақтас) аса әдемі сипаттаған. Сондай-ак, өзге, ағылшынтілді мә- 
дениеттің орыстың сарабдал санаға және сақтану түйсігіне қайшы 
«біртүрлі» мінез-құлқына деген реакциясын да келтіре кеткен:
«ОРЫСТАРДЫҢ БӘРІ СОНДАЙ ЖЕКСҰРЫН, олар әдепсіз, 
агрессивті, қатал, мейірімсіз, дөрекі және ашулы. Олар бізге 
мүлде уқсамайды.
Бұл орыс адамдары туралы күнделікті жаңалықтардың са- 
рыны. Бірақ кейде біздің қалыптасқан тусініктерімізге сына 
қағылып, қабырғасын қақырататын кейбір жағдайлар да бо- 
лып жатады. Адал, шынайы, нағыз, аса маңызды емес ерек- 
шелік тот баса бастаған темір торды туріп тастап, бізбен бірге 
Қуаныш пен Қайғының қауымдастығына қадам басады.
«THE RUSSIANS ARE A ROTTEN LOT, 
immoral, aggressive, ruthless, coarse, and 
generally evil. They are responsible for most 
of the troubles in this world. They're not like 
us.
Міне, Николай Пестрецов. Менің ол туралы білерім аз, 
оның қайда екенінен де бейхабармын, бірақ сіздерге ол жа- 
йында не білетінімді баян еткім келеді.
That's pretty much the summary of the 
daily news about the Russians. But sometimes 
something slips through the net of prejudice, 
some small bit of a sign that is so clean and 
true and real that it wedges open the rusting 
Iron Curtain long enough for us to see not an
210

enemy but fellow travelers, joined to us by 
membership in the Fellowship of Joy-and-Pain.
See Nicolai Pestretsov. I don't know much 
about him, I don't know where he is now, but 
I'll tell you what I know.
He was a sergeant major in the Russian 
army, thirty-six years old. He was stationed in 
Angola, a long way from home. His wife had 
come out to visit him.
On August 24, South African military units 
entered Angola in an offensive against the black 
nationalist guerrillas taking sanctuary there. At 
the village of N-Giva, they encountered a group 
of Russian soldiers. Four were killed and the 
rest of the Russians fled - except for Sergeant 
Major Pestretsov. He was captured, as we know 
because the South African military communique 
said: „Sgt. Major Nicolai Pestretsov refused to 
leave the body of his slain wife, who was killed 
in the assault on the village".
It was as if the South Africans could not 
believe it, for the communique repeated the 
information. „He went to the body of his wife 
and would not leave it, although she was 
dead".
How strange. Why didn't he run and save 
his own hide? What made him go back? Is it 
possible that he loved her? Is it possible that 
he wanted to hold her in his arms one last 
time? Is it possible that he needed to cry and 
grieve? Is it possible that he felt the stupidity 
of war? Is it possible that he felt the injustice of 
fate? Is it possible that he thought of children, 
born or unborn? Is it possible that he didn't 
care what became of him now?
It's possible. We don't know. Or at least 
we don't know for certain. But we can guess. 
His actions answer.
And so he sits alone in a South African 
prison. Not a „Russian" or „Communist" or 
„soldier" or „enemy" or any of those categories. 
Just-a-man who cared for just-a-woman for 
just-a-time more than anything else.
Ол 36 жасында Ресей армиясының аға лейтенанты болды. 
Үйінен жырақта, Анголада қызмететті. Әйелі соңынан онымен 
көрісуге келді.
24 тамызда оңтүстік америкалық жауынгерлер жасырынып 
жүрген қара ултшыл-партизандарды өкшелеп, Анголаға ба- 
сып кірді. Н-Джива деревнясында олар Ресей әскерилерімен 
соқтығысып қалады. Олардың төртеуі қаза табады да, Нико­
лай Пестрецовтан өзгесі қашып кетеді. Оңтүстік Африканың 
әскери күштері оны тутқынға алады. Олардың ресми мәлім- 
демесінде: «Аға лейтенант Николай Пестрецов деревняға 
шабуыл кезінде мерт болған әйелінің мәйітінен айналсоқтап 
шыға алмады», - деп жазылған.
Оңтүстік африкалықтар буған сенбес еді, бірақ мәлімде- 
меде бұл бірнеше рет қайталанған: «Ол әйелінің мүрдесіне 
жақын келді де, оның жансыз денесінен узап кете алмады».
Біртүрлі той. Ол неге қашып кетпеді немесе жасырынып 
қалмады? Оның қайта оралуына не түрткі болды? Ол оны сон- 
ша жақсы көрді ме? Бәлкім, оны соңғы рет қушып сүйгісі келді 
ме екен? Бәлкім, ол жылап, жүрегіндегі зілден арылғысы кел- 
ген шығар? Бәлкім, ол соғыстыңмәнсіз екенін сезінген болар? 
Бәлкім, ол балалары немесе әлі дуние есігін ашпаған нәресте- 
лері туралы ойлаған шығар? Бәлкім, оның ендігі тағдыры не 
болатыны оны толғандырмаған да шығар?
Бәрі де мүмкін. Біз ештеңе білмейміз. Білсек те, ештеңеге 
сенімді емеспіз. Бізде тек солай болуы мүмкін деген долбар- 
дан басқа ештеңе жоқ. Жоғарыдағы әрекеті оның қандай адам 
екенінен хабар бергендей.
Қазір ол оңтүстікафрикалықтүрмеде жалғыз отыр. Ол қазір 
«орыс» та емес, «коммунист» те емес, «жауынгер» де, «қар- 
сылас» та емес. Ол бул айтылған категориялардың ешқайсы- 
сына сай келмейді. Ол - сол сәтте әйеліне қамқорлық жасаған 
қарапайым адам ғана еді.
Міне, Николай Пестрецов, қайда болсаң да, барлық жер- 
де бірдей болатын армандарды сәулелендіруге шынайы 
мән-мағына бердің; сен кез келген тілде бірдей естілетін жал- 
пы қабылданған адалдық антын ізгілендірдің: «Бақытта және 
бақытсыздықта, ауруда және амандықта - сүйемін, әлпештей- 
мін және қараңғы көрге кіргенге дейін қурметтеп өтемін, Тәңір 
жар болсын!» - дейтін уәдеге өміріңнің соңынз дейін адал 
болдың; сенде сенім шуақ шашты. Тәңір сені жарылқасын!
Иә, солай! «Орыстардың бәрі сондай жексурын, арсыз, 
агрессивті, қатал, мейірімсіз, дөрекі және ашулы. Олар адам- 
заттың көптеген азаптарына кінәлі. Олар бізге мүлдем уқса- 
майды.
Әрине!»
211

40 Я. 

жүктеу/скачать 11,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: