Сөздерді құбылту, әзіл, уйқас, сөздерді әдейі қате жазу

For the best Chinese food in London WOK THIS WAY! [Лондондағы 
ең жақсы қытай тағамы үшін мунда келіңіз! (walk «барудың» орны- 
на wok қытай тағамдарын дайындауға арналған ерекше таба)].
While-u-wait [Әзірге сіз күте турыңыз (you орнына и)].
Омофондарды қолдану арқылы да мақсатқа жетуге болады. Мы- 
салы, жүкті әйелдерге арналған киім секциясында ілініп турған жазу:
Mothers 2 be [Болашак, аналарға (to орнына two)].
Саналуан хабарландырулар арасынан ұшқыр қиялдан туған 
ескертулер мен мундалап кезге түседі. Ағылшынтілді әлемде жол- 
көлік оқиғалары аса өзекті мәселе болғандықтан, жүргізушілердің 
жылдамдықты басуына, ішімдік ішпеуіне, рульде қалғымауына, 
барлык, жол ережелерін сақтауына мүмкіндігінше барлық шара, 
тіпті тілдік әрекеттер де қолданылады:
көлігіңізді
абайлап жүргізіңіз де, бізгетыныштық беріңіз. 
Drive with care, give us a brake
(Денвер, Колорадо)].
Drive with caution [Көлігіңізді абайлап жүргізіңіз] біршама 
жағымдырақ. Сөз құбылту: brake «тежегіш» және break «үзіліс, ты- 
ным».
Баланы емес, жылдамдықты басыңыз. 
Kill 
yOUT Speed, not a child
(Лондон).
Жоғары жылдамдықты сезіп қойып, бірден компьютерге жі- 
беретін, сөйтіп жүргізушіге біраз келеңсіздіктер келтіретін радар 
аппаратының қосылып тұрғанын лондондық әзілқойлар еш қа- 
мықпастан (үлкен әріптермен) былай хабарлайды:
SMILE YOU ARE ON CAMERA [Суретке түсіреді, жымиыңыз].
Ал кішкентай әріптермен:
Cctv recording in operation [мунда бейнекамералар қосылып тур].
Camera сөзі фотоаппарат деген мағына да беретіндіктен, сон- 
дай-ақ әдетте фотосуретке түсірерде «Жымиыңыз!» деп айтыла- 
тындықтан, мұны әзілге айналдыру оңай.
Шаршауөлтіреді. демалыңыз. 
Tiredness is killing. Take a break
(Англия тас жолы).
Сиднеймен Мельбурн (Hume Highway) арасын жалғайтын тамаша 
автожолда жүргізушілер психологиясына мәтіннің көркемдігі арңылы 
ықпал ететін жоғары кәсіби деңгейде жасалған ескертулер көп:
Stop.
Тоқта.
Демал.
Өз өміріңді сақта.
Көзіне үйқы тығылған жүргізушілер апатқа үшырайды. 
Көзің ілініп бара жатса, демал.
Көлік жүргізгенде уйықтама.
Тоқта да, аман қал.
Revive.
Survive
Drowsy drivers die 
Rest if sleepy 
Don't sleep and drive 
Break the drive, stay alive
2 9 8

Англияда көлік бамперінде немесе артқы әйнегінде аяғын не 
басын таңып алған мысыңтың, иттің суреті салынған мынадай жазу 
бар:
Slow down for our sake [Біз үшін жылдамдығыңды ақырындат].
Автобус басшылығы өз жүргіншілерімен мүлде басқа жанрда 
сөйлеседі. Қатты жылдамдықпен жүйткіп келе жатқан, басқа жаққа 
мойын бұруға мүмкіндігі жоқ жүргізушіге айтылар сөз қысқа әрі 
нұсца болмаса, оны ешкімнің оқымасы анық. Ал автобус жолаушы- 
сы - бұл басқа әңгіме. Ешқандай шаруасы жоқ, бос отырған оны 
қоғамдықтәртіпке шақыру оңай:
Passengers must not
1. Stand forward of this notice
2. Speak to the driver without good cause
3. Leave luggage in any gangway
(Бат, №18 автобус)
Consideration for fellow passengers.
Please help us to keep this bus clean and 
to maintain a friendly environment on board 
by showing consideration for others
Personal stereos.
Please think of those around you and keep 
your personal stereos personal, by keeping 
the volume down
Passengers and luggage.
You are asked to keep any luggage close 
by you at all times when traveling and to 
avoid putting your baggage on seats or in 
gangways.
Please offer your seat to elderly or disabli 
babies or young children
Жолаушылардың:
1. хабарландыруды қалқалауына;
2. жүргізушімен мақсатсыз сөйлесулеріне;
3. кіреберісте жүктерін қалдыруларына болмайды.
Жолаушы бауырлар назарына.
Автобус ішінде тазалық сақтап, өзара сыйластық пен достық 
қарым-қатынас орнатуға көмектесулеріңізді өтінеміз.
Жеке стереомагнитофондар.
Сіз жалғыз емессіз. Магнитофонның дауысын басыңыз, 
маңайыңыздағыларды мазаламаңыз.
Жолаушылар мен жүк.
Жүктеріңізді жол бойы өз қастарыңызға қойып, орындықты не 
жолды иеленбеулеріңізді сураймыз.
Қарттарға, мүгедектерге және баласы бар адамдарға орын бе- 
рулеріңізді өтінеміз.
і people or anyone with
Eating. Drinking and Litter.
Please finish any food and drink and 
dispose of it in a bin before boarding the bus -
otherwise litter ends up on the floor and seat 
and can be dangerous as well as unpleasant 
for other passengers
Тамақ. Сусын. Қоқыс.
Автобусқа мінгеннен кейін ішіп-жеуді тоқтатуларыңызды өті- 
неміз. Автобусқа мінгенге дейін қоқыстарыңызды шелекке 
тастаңыздар, өйтпеген жағдайда еденге, орындықтарға түсіп, 
қауіп төндіреді әрі жолаушыларға жағымсыз.
299

Шылым шекпеңіздер!
Барлық Лондон автобустарында шылым шегүге тыйым са- 
лынғанын естеріңізге саламыз. Бул ережені бузғандар эор 
көлемде айыппул төлейді.
No smoking.
You are reminded that smoking is not
allowed anywhere on London's buses. There
is a heavy fine for those who won't comply 
Дегенмен жолаушыларды тәртіпке шақыру автобус аялдама- 
сынан басталады:
Our есімдігіне назар аударыңыз: әдеттегі the bus [автобус] 
сөзінің орнына - our bus [біздің автобус] сөзі қолданылған. Бул сөз 
жеке адамның мүдделігін, қатынасын білдіреді. Бір ауыз сөз хабар- 
ландыруды әрлендіріп, автобус басшысын цайырымды, ізетті, тәр- 
биелі жан ретінде көрсетіп, оның жаман кеңес бермейтініне нан- 
дырады. Балаларға да автобус келгенше осы қызық ақпаратты оқи 
тұру пайдалы...
Халыққа тікелей бағытталған мәтіндердің тыңдаушыға эсер ету 
қызметін арттыру мақсатындағы қызықты, әрі тиімді тәсілдеріне 
тоқталайық.
Америкада үлкен әмбебап дүкеннің алдында мынадай жазуы 
бар үлкен плакат ілініп түрды:
Please return carts here.
Help us keep prices low and prevent damage to your vehicle. Thank 
you. [Өтініш, қоларбаны орнына қойыңыздар. Бізге төмен бағаны 
сақтап қалуға көмек беріңіздер. Жеке көлігіңізге зақым келтірудің 
алдын алыңыз. Рақмет!].
Берілген мәтінді оқи отырып, дүкен қызметкерлерінің тілегін 
орындауға міндеттейтін бірнеше тәсілдің қолданылғанын байңай- 
мыз. Біріншіден, тутынушыларға үлкен ілтипат, сыпайылық көрсетү 
(please, thank you), екіншіден, сыпайылық таныту арқылы халықты 
өздеріне бағындыру (low prices), үшіншіден, жасырын түрде қауіп 
төндіру (damage to your vehicle) және олардан ашық түрде көмек 
сурау (help us). Мұнда дүкен қызметкерлері сатып алушыларының 
қоларбаны қолданғаннан кейін, оны өз орнына қойғыздыру үшін 
әртүрлі тілдік және психологиялық амалдарды пайдаланған.
Әмбебап дүкенде тутынушыларға арналмаған екі есік бар. Оның 
біреуінде қысқаша былай деп жазылған:
Fire door. Do not block [Өрт кезінде сыртқа шығатын есік. Есіктің 
алдын қалқаламаңыз].
Көмек қолын созьіңыздар!
Егер әлдекім аатобусқа vin e алмай қиналып жатса, көмектесіп 
жіберіңіз. Қарт, мүгедек, балалы, жүгі көп кісілер көмегіңізге 
алғыс айтады.
Lend a hand!
If you see someone in difficulty getting 
on and off our bus don't be afraid to offer 
a helping hand. Elderly people, disabled 
people, those caring shopping and parents 
with small children may appreciate assistance

Мұнда барлығы түсінікті: үзілді-кесілді тыйым салынған (Do not 
block) және қысқаша сипаттама берілген (Fire door). Соған сәйкес 
сыртца шығатын есіктің алдына көлік қоюға болмайды. Өрт болған 
жағдайда мекеме ішіндегі адамдарды сыртқа алып шығатын қо- 
салқы есік саналады.
Екінші есікте ак, өлең жолдары сияқты өте үзақ хабарландыру 
жазылған. Хабарландыру ковбойдың сенімді серігі - тулпары тура- 
лы танымал өлең жолдарымен берілген. Алғашқы жолы тұлпардың 
қораға қамалғысы келмейтінін сипаттайды. Бұл жол бас әріптермен 
айшықталған.
DON'T FENCE ME IN. 
меж
жауыпtactamai
То provide you with better service workers Сіздерге жоғары деңгейде қызмет көрсетү үшін жумысшйы‘
^
' 
ларға осы жерден он метр қашықтыққа деиінп жер ашық бо-
must have access to this side for a distance of 
/іуы ТИІС. 
ten feet. Please keep this area clear.
Бул хабарландырудың композициясы мынада: Тұтынушы- 
лардың назарын өзіне аударту үшін танымал өлең жолдарының 
алғашқы жолдары бас әріптермен беріледі. Бұл қармаққа «клиент» 
бірден ілігеді. Содан кейін адамның назарын өзіне аударта отырып 
(to provide you with better service), осы есікті не үшін қалқалауға 
болмайтыны (workers must have access) туралы қысқаша түсініктеме 
беріледі. Осылайша, көршілес орналасқан екі есіктегі хабарланды- 
рудың арасындағы қарама-қайшылық көзге бірден ұрады.
Соңғы жылдары тұрақты цолданысқа түскен клишелерді ой- 
нақы формалармен ауыстырып қолдану үрдісі қалыптасып келе 
жатыр. Мәселен, дүниежүзіне әйгілі Made in USA [АҚШ-та жасалға- 
нын мақтан етеміз] тіркесі қазіргі кезде мақтаныш сөзімен жиі ал- 
мастырылады: Crafted with pride in USA [АҚІІІ-та зор маңтанышпен 
жасалған]. Алдыңғы тарауда бұл мәселеге арнайы тоқталған бола- 
тынбыз.
Қолдан жасалған өнімдердің сыртына (қолмен жасалған май- 
шамдар, қолмен тоқылған мойынорағыштар және т.б.) өндірушілер 
былай деп жазады: Made by nice people in USA [АҚІІІ-тағы қайырым- 
ды адамдар жасаған].
Бұл жазба адамның көңілін оятып, күлкісін келтіруі мүмкін, де- 
генмен тұтынушының осы өнімді сатып алсам деген ішкі тілегін 
туғызары сөзсіз.
Кейде киімдегі жалаң немесе клишеленген Dry cleaning only [Тек 
химиялық тазалау] тіркесінің орнына, ойнақы I am washable [Мені 
жууға болады] сөйлемдері жазылады.
301

жүктеу/скачать 11,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: