Негізгі әдебиеттер: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9-15, 19-22.
Қосымша әдебиеттер: 1-8, 9-15, 16, 17, 18, 21, 25.
№12 СӚЖ. Дауысты дыбыстардың кӛрші дауыссызға әсері
Тапсырмалар:
1. Дыбыстардың тіркесу заңдылықтарына қатысты конспект жазыңыз.
2. Дауысты дыбыс әріптерінің сөз ішінде қолданылуына, қай орында (қай буында)
тұрғандығына, қандай дыбыстық мағынада жұмсалғандығына түсінік беріңіз. ә, о, ӛ, ұ, ү әріптерінің
қай орында (қай буында) тұрғандығын көрсетіп, себебін түсіндіріңіз.
Екі жағдайда сӛйлейтін бол: не ӛзіңнің сӛйлер нәрсеңді айқын ойланып алғанда немесе бір нәрсе
жайында айту қажет болғанда, ӛйткені тек осы жағдайда ғана үндемегеннен сӛйлеген жақсы, ал қалған
жағдайларда сӛйлегеннен сӛйлемеген анағұрлым артық (Сократ). Ұлық болсаң кішік бол, кӛптен қол
үзбе, асып-таспа, кӛпке топырақ шашпа, қандай іс қылсаңда кӛппен кеңес (Асан қайғы). Ӛтіріктің
балын жалап тірі жүргенше, шындықтың уын ішіп ӛлген артық (Б.Мом.).
е, ы, і, и, у әріптерінің қай дыбыстық мағынада қолданылып тұрғанын көрсетіңіз, себебін
түсіндіріңіз.
Сайдың іші ит тұмсығы ӛтпестей боп сыңсып ӛскен, ну жыныс қалың ағаш: күміс жапырақты кӛк
теректен бастап қайың, үйеңкі, қарағаштың бірнеше түрі итмұрын, ең аяғы жабайы ӛскен шілік
талдарға дейін бар, жап-жасыл боп тұнып, арбап тұрады. Ен даланы саршұнақ аяз жайлады, үскірік
есті. Боран оңынан соққан, үскірік солынан есті. Бет қаратпайды, жалап тұр, жалап тұр (С.Мұр.).
3. Мына сөздердегі шәлкес тіркестерге мән беріп, себебін түсіндіріңіз. Ғибрат, ищай, ғиззат,
хижра, ислам, михраб, делдал, ділда, ізет, жаннат, қисса, мүттайым, үмбет, алда, сүндет, жаббар,
махаббат, әдді, аллауакбар, сұхбат, Шахбибі, рақмет, рахман, Ахмет, Махмұт, мехнат, сахна, мақрұм,
баһра, мәслихат, басмашы, мазхаб, бағлан, мағлұм, лағман, яғни, медресе, мәжнүн, мазмұн, қызмет,
жазмыш, емле, мемлекет, жүмле, ресми, шашлық, кастрӛл т.б.
Достарыңызбен бөлісу: |