И н т р ак а р д и я л ы қ
реттелу.
Жүрек
еті
арасында
көптеген
метасимпатикалық жүйке жүйесіне жататын интрамуральдык нейрондар
бар. Олардын кызметі де эртүрлі. Осыған орай олар сезімтал, аралық,
қозғалткыш, тежеуші нейрондар болып бөлінеді. Сезімтал нейрондардың
ұшында орналасқан рецепторлар жүрек етіндегі механикалық және
жүрек қуысындағы гидродинамикалық өзгерістерді қабылдап аралык
нейрондарта, сонан соң қозғалтқыш нейрондарға жеткізіп отырады,
сөйтіп
рефлекс
арқылы
жүрек
қызмегінде
өзгерістер
тудырады
(35-сурет). Лралык нейрондар арасында тежеуші нейрондар бар. Қоз-
ғалтқыш нейрон талшықтары өз үшынан ацетилхолин не норадреналин
медиаторларын бөліп отырады. Ацетилхолин жүрек кызметін әлсіретіп,
соғуын сиретсе, норадреналин медиаторлары керісінше, жүрек соғуын
жеделдетсді.
Жүректің осы дербес жүйке жүйесі оның бөлімдері қызметінің өзара
байланысын қамтамасыз етеді. Мэселен, денеден оқшау шығарып бөліи
алынған жүрсктің сол қарыншасынан қолқага шығарылатын канның мөлшері
оң жүрекшедегі қан көлеміндсй болады, жүрек етінің созылу деңгейін сол
қарыншаға жүрек ішіндегі жүйке жүйесі хабарлайды.
Қолкадагы кан қысымы жогары болса, жүрек канга толып, оң жүрекшеге
қан әкелетін тамырлар кернеліп тұрса да сол қарыншаның қолқага шыгаратын
қан көлсмі азаюы мүмкін. Керісінше колқада кан кысымы төмендесе қарынша
қатты жиырылып, ішіндегі қанды үлкен күшпен айдайды, сөйтіп, қолкадагы
кан қысымын жоғарылатады. Демек, жүрек бөлімдері қызметін өзара
үйлестіретін ондағы нейрондар тобының рефлекстік кызметі.
Алайда жүрек қызметі оның автоматиялық қасиетіне, жасушалык
тетіктер мен жүректің озіндегі шеткі рефлекстерге ғана байланысты
емес. Жүрек кызметін бүкіл дене қызметіне үйлестіріп, сәйкестендіріп
отыратын орталықтағы вегетативтік жүйке жүйесі, яғни экстракардиалық
реттелу.
Достарыңызбен бөлісу: