Адам физиологиясы
Бірыңгай салалы бүлшықеттіц
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Бірыңгай салалы бүлшықеттіц
физиологиялмқ қасиеттері Бірыңғай салалы ет ішкі қуыс ағзалардың кабырғасындагы ет қабатын жэне кейде топталып қыспақ (сфинктер) құрады. Бүл ет ішскқарын, ас қорыту бездері түтіктерінің, кан мен лимфа тамырларының, несеп шығаратын мүшелердің, жатырдың, бронхының т. т. кабыргасында кездеседі. Көлденең жолак етке қарағаңда бүл бұлшықеттің организмдегі көлсмі аз болады және оның орындайтын кызметі де калыпты жағдайда онша көзге түспейді (білінбейді). Олай болғанмен патология кезінде, мэселен, асқазан мен он екі слі ішектің түйісксн жсріндегі қыспақ (пилорус) ұзақ уақыт жиырылатын болса ас қарында көпке дейін тұрып қалады, бара-бара асқазан созылып томен түсіп кетеді. Мұндай халде тамақты жүтқан сайын ауру қатты киналатын болады. Мұндай мысалдар көп. Қысқасы, дэрігер үшін бірыңгай салалы бұлшыкеттің қасиет ерекшеліктсрін жетік білудің маңызы зор. Бірыңғай салалы бұлшықеттің физиологиялык касиеттерінің негізінде оның морфологиялық ерекшеліктері жатады. Бүл еттс барлык жасушаларга тэн ультрақүрылымдар бар, тек ретикулумдары аз жэне жиырылуга к&тысатын миофиломенттер (актин мен миознн) саркоплазмада ретсіз қалай болса солай орналаскан. Бүл бүлшықеттің миоциттер мембранасы бүлшықетке Караганда пиноцитоз қүбылысына икемірек болады жэне кальций каналдары басқа да екі валентті иондарды (Ва2+, Sr2+), Na+ ионын өткізеді. Кальций каналдары изоптин дәрісімен жабылып қалады. Мүның эсері медицинада қолданылады. Бірыңгай салалы ет козған сәтте АҮФ комплексі өте жай ыдырайды. Бүлшықеттің иротоплазмасында Na+, С1- иондарының мөлшері көлденең жолак етке қарағанда жоғарырак болады жэне миоцит мембранасы арқылы иондардың алмасуы тез өтеді. Осыған байланысты МП эсіресе автоматиялық касиеті бар салалы еттерде түраксыз 30-70 мвтай. ат ӘП-ы МП-дан 10-20 мв кана артык болады. МП мен ӘП-ның мөлшері канка етінікінен томен. Бұлшықетінде эр миоципен жүйке талшыгы түйіспе күратын болса, бірыңгай салалы бүлшықеттің эр миоцитімен жүйке талшыгы түйіспе қүрмайды. Бірақ тін қозған кезде жүйкетелген миоциттер гана емес жүйкетелмеген миоциттер де қозады. Өйткені салалы бұлшыкеттің миоциттері бір-бірімен нексус аркылы байланыскан. Нексустерден эрекет потенциаты бір жасушадан екінші жасушага сол күйінде оте береді. Сондыктан бірыңгай салаты ет функциялық синцитийлерге жатады. Бірыңгай салалы еттің каңка еті секілді қозгыштық, қозуды өткізу, * жиырылу қасиеттері болады. Мұнымен бірге ол ерекше пластикалық және автоматиялық қасиеттерге де ие. |