Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| Караганда
қозгыштық касиеті томен, хронақсиясы, козу табалдырыгы жотары, абсолюттік рефрактерлік кезеңі ұзак, лабилдігі төмен болады. Бірыңгай салалы бұлшыкеттің жекелеген жиырылуы өте ұзакка созылады. Әсіресе латснгтік жоне жазылу (босаңсу) кезеңі кацка етінен коп ұзақ. Мысалы, коянның ішек етінің патенттік кезеңі О 25-1 с, асказан стінің жске жиырылуы 5 с, ал құрбаканың карын етінің жекеленгсн жиырылуы бір минут, батыр етінің жеке жиырылуы 0,11-0,12 с, лаген гтік кезеңі 0,01 с. Осыган орай салалы бұлшықеттің сіреспе (тетанус) минутіне 10-12 рет тітіркеңдіргенде болады. Қозу үрдісі бірыңгай салалы ет арқылы өте баяу таралады (2-10 см/с). Мұныц себебі бұл етте пайда болған ӘП-ның жылдамдығы тінге эсер еткен тітіркендіргіштің күшіне жэне тітіркендіргенде бірден қозатын ет талшығының санына байланысты. Бірыңғай салалы етті қатты созса, ол келесі тітіркеңдіруге дейін ширықпай сол ұзындығын сактайды. Мүны дэлелдеу ушін бақа асқазанының бір ұшын миографтыц үстіңгі жағына бекітіп, екінші үшына белгілі бір салмақты (гирді) іліп созса, гирді алып тастаған соң ет сол созылган күйінде келесі тітіркеңдіруге дейін калады. Ал көлденең жолақ балтыр еті гирді ала сала қайтадан бұрынғы қалпына келеді. Кейбір бірыңғай салалы еттердің (асқазанның, ішсктің, несеп өткізгіш түтіктің автоматиялық қасиеті болады. Олар тітіркендіргіштін әсерінсіз-ақ өздігінен белгілі бір ырғақпен жиырылады жэне ол түрлі сырттан келген. Әсерлер арқылы жиілейді, ксйде тежелуі де мүмкін. Бұл бүлшықеттін автоматиялық қасиетінің туу себебінің бірі - оның МП-ның тұраксыздығы. Бірыңғай салалы етке гуморалдық заттар - гормондар, медиаторлар, инондар эсер етіп козғыштық касиетін өзгсртеді, қозу үрдісімен катар тежелу де туғызады. Симпатикалык және парасимпатикалық жүйкс жүйелері бірыңғай салалы еттердің жиырылуын, тонусын карама-қарсы озгертеді (біреуі жиыратын болса, екіншісі сол етті босатады). ♦ |