"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD: CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019 116
Тадқиқотлар 2017-2019 йиллар Академик Махмуд Мирзаев номидаги
боғдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадқиқот институтининг In vitro ва
биотехнология лабораториясида ўтказилди. Лабораторияда гилоснинг Gizela 5
пайвандтагида ўтказилди.
Иқлимлаштириш.In vitro шароитида ўстирилган ва илдиз оттирилган
ўсимликларin vivo шароитида иқлимлаштириш ишлари олиб борилишидан аввал
илдизлар яхшилаб ювиб, озуқа моддалар қолдиқларидан тозаланади ва пластик
контейнерлар яшикларга солиниб, устидан шиша қоплама қопланди ва иқлимлаштириш
хонасида сақланди. Иқлимлаштириш хонасининг ҩаво ҩарорати 22-25ºC ни ва нисбий
намлик 55-60 % ни ташкил қилади. Иқлимлаштириш хонасида ўсимликлар 2-3 хафта
сақланади.
Статистик таҩлил қилиш.Олиб борилан тажрибалар 4 хил вариантда ва 4 та
такрорийликда кўриб чиқилди. Ҩар бирида такрорийликларнинг жойлашуви
Б.Н.Доспехов усуби орқали амалга оширилди. Тажриба вариантлари Дисперсион таҩлил
қилинди.
Барча
тажрибаларнинг
аниқлигига
назорат
варинтларини
кескин
солиштирилуви орқали эришилди.
Тадқиқот натижалари: Тажрибаларимиз шуни кўрсатадики, ностерил шароитга
ўсимликларнинг мослашиши биринчи ўринда ўсимликларни сув йўқотиш ва қабул
қилиш нисбатига боғлиқ. Ўсимликлар жадал сув ѐқотишдан ҩамда барг оғизчаларини
кичрайтириш орқали ҩимоя қилишади. In vitro шароитида етиштирилган гилос
пайвандтагининг илдизлари, уларнинг ностерил шароитга кўчирилганидан сўнг, сувдга
бўлган эъхтиѐжини тўлиқ қондира олмайди. Шунинг учун ўсимликларни ностерил
шароитга биринчи босқичдан бошлаб таѐрлаб бориш керак. Биринчи навбатда
шаффофланиш миқдорини пасайтириш зарур. Иқлимлаштиришнинг биринчи босқичи
лабораторияда олиб борилди. Гилоснинг Гизела-5 пайвандтаги тўрт хил озуқа муҩитида
ўстирилган бўлиб улар иклимлаштиришда энг яхши натижани I вариант MS озуқа
муҩитида ўстирилганда намоѐн бўлди. Пайвандтаг бўйининг ўсиши 30 кунда 4,18 см ни
ташкил қилди. Энг паст кўрсаткич III вариант MSтак озуқа муҩитида кузатилди.
Пайвандтаг 30 кунда бўйи 4,00 см ни ташкил қилди (1-жадвал).