Атты III халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағЫ
"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD
жүктеу/скачать 8,11 Mb. Pdf көрінісі
|
III TOM
| "SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019 371 деп ырастап жатабыз - эмгек мамилелери ҥчҥн баарынан кӛбҥрӛӛк мҥнӛздҥҥ, анткени социалдык-эмгектик укуктарды жамааттык коргоосуз, иш берҥҥчҥлӛр менен кызматкерлердин жамааттарынын ӛкҥлдӛрҥнҥн катышуусундагы байланышы жок жана бир катар учурларда - мамлекет, б.а. социалдык ӛнӛктӛштҥк жок кызматкерлердин иш берҥҥчҥ менен жеке мамилелеринин алкагындагы кызыкчылыгын камсыз кылуу мҥмкҥн эмес. Ошондуктан, ӛзҥнчӛ кызматкер менен иш берҥҥчҥнҥн ортосундагы жеке эмгек келишимин тҥзҥҥ социалдык ӛнӛктӛштҥктҥн формасы болуп саналбайт. Социалдык ӛнӛктӛштҥктҥн тараптары Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексинин 24 - беренесинде бекитилген тараптардын ыйгарым укуктуу ӛкҥлдӛрҥнҥн атынан иш берҥҥчҥлӛр жана кызматкерлер деп аталган. Мамлекеттик бийлик жана жергиликтҥҥ ӛз алдынча башкаруу органдары мыйзамдарга ылайык иш берҥҥчҥ же алардын ӛкҥлдӛрҥ же ыйгарым укук берилген иш берҥҥчҥлӛр катарында чыгышкан учурларда социалдык ӛнӛктӛштҥктҥн тараптары болуп саналат (Кыргыз Республикасынын Эмгек кодекси 22 - бер. 2-бӛлҥгҥ). Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексинин 41-беренесинин 1-бӛлҥмҥнӛ, 46- беренесинин 1-бӛлҥмҥнӛ, Кыргыз Республикасынын "Кыргыз Республикасындагы эмгек мамилелери жаатындагы социалдык ӛнӛктӛштҥк жӛнҥндӛ" [5] мыйзамынын 1- беренесинин 2 жана 3-бӛлҥмҥнӛ ылайык, Жамааттык келишим - уюмдагы социалдык- эмгектик мамилени жӛнгӛ салуучу жана кызматкерлер менен иш берҥҥчҥлӛрдҥн ӛкҥлдӛрҥнҥн атынан алардын ортосунда жазуу жҥзҥндӛ тҥзҥлҥҥчҥ локалдуу ченемдик укуктук акты (аныкталган бир кесиптеги, тармактагы жана аймактагы кызматкерлер ҥчҥн эмгек шартын, иш менен камсыз болуу жана социалдык кепилдиктерди орнотуу боюнча милдеттерди камтыган - "Кыргыз Республикасындагы эмгек мамилелери жаатындагы социалдык ӛнӛктӛштҥк жӛнҥндӛ" Мыйзамынын 1-беренеси). Кыргыз Республикасынын аталган мыйзамынын 16,24-беренелери жана Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексинин 42,48-беренелери тарабынан жамааттык келишимдерди жана макулдашуулардын мазмунун тҥзгӛн маселелердин болжолдуу тизмеси тҥзҥлгӛн. Алардын баары, Кыргыз Республикасынын Эмгек кодексинин 42,48-беренелери жана Мыйзамдын 1-беренеси тарабынан бекитилген легалдуу аныктамадан алып караганда, социалдык-эмгек мамилелеринин алкагында камтылат. Айтылгандарды кыскача жыйынтыктоо менен, бир жагынан кызматкерлер (уюмдардын эмгек жамааттары ӛкҥлчҥлҥктӛр, башка бӛлҥмдӛр жана кесиптик бирликтер) жана экинчи жагынан иш берҥҥчҥлӛрдҥн, ошондой эле ҥчҥнчҥ жагынан мамлекеттик бийлик органдарынын, жергиликтҥҥ ӛз алдынча башкаруу органдарынын, алардын ӛкҥлдӛрҥнҥн жана органдардын ортосундагы байланыш укугунун жӛнгӛ салынган жана жӛнгӛ салынбаган ченемдеринин системасы катары, Кыргыз Республикасындагы эмгек жаатындагы социалдык ӛнӛктӛштҥктҥ аныктоого болот. Бул байланыштар ӛз ара консультациялардан, социалдык-экономикалык саясат маселелери боюнча сҥйлӛшҥҥлӛрдӛн, жамааттык келишимдерден жана макулдашууларды тҥзҥҥдӛн, кызматкерлердин жана алардын ӛкҥлдӛрҥнҥн уюмду башкарууга, кызматкерлерди жана иш берҥҥчҥлӛрдҥн катышуучусу менен эмгек талаштарын соттук жана соттук эмес чечҥҥгӛ катышуусу эсептелет. Алар траптардын тең укуктуулугу, алардын кызыкчылыгынын сыйлоо жана эске алуу, тараптардын келишимдик мамилелерге кызыкдарлыгынан турат. Мамлекеттик демократиялык негиздеги социалдык ӛнӛктӛштҥктҥ бекемдӛӛ жана ӛнҥктҥрҥҥгӛ кӛмӛктӛшҥҥсҥ, тараптардын жана алардын ӛкҥлдӛрҥнҥн мыйзамдарды жана башка укуктук ченемдик актыларды кармоочу, тараптардын ӛкҥлдӛрҥнҥн ыйгарымдуулугун аныктайт. Ошондой эле, эмгек тармагына кирген маселелерди талкуулоо учурунда тандоо эркиндиги, тараптардын ӛзҥнӛ алган милдеттерди кабыл алуу, жамааттык келишимдерди, макулдашууларды аткаруу милдеттҥҥлҥгҥн белгилет, Мындан тышкары, кабыл алынган чечимдердин аткарылышын контролдоо, тараптардын, алардын ӛкҥлдӛрҥнҥн кҥнӛӛсҥ менен аткарылбай калган макулдашуулар, жамааттык келишимдер ҥчҥн жоопкерчилиги принциптеринен курулат. Кызматкерлердин, иш берҥҥчҥлӛрдҥн жана коомдук кызыкчылыктарын жана укуктарын коргоо максатын кӛздӛйт. |