85
Ақыл-ой кемістігі бар оқушыларға жаппай психикалық жете дамымау
қасиеті тән, ол зияткерлік әрекетке ғана емес,
сонымен бірге жалпы барлық
психикаға қатысты болады, ал бірінші кезекке танымдық әрекеттің жоғары
формаларының жетіспеушілігі – абстрактылы ойлау шығады. Дерексіз
ойлаудың жетіспеушілігімен, зерде алғышарттарының (зейін, жады)
нашарлығымен және психикалық жұмыс қабілетімен нақты анықталады.
Осымен бір уақытта түйсік пен қабылдау баяу қалыптасады.
Ақыл-ой кемістігі бар балалар қозғалыс саласының жете дамымауымен де
ерекшеленеді, ең алдымен, ол шағын
моторлы функциялардың даму
қарқынының кешеуілдеуінен және баяулауынан, біртіндеп қозғалу
өнімсіздігінен
және
жеткіліксіз
мақсаттылығынан,
қозғалыс
алаңдаушылығынан және абыржуынан байқалады Балалардың қозғалысы
нашар, бұрыштап жүреді. Қозғалыс саласының даму жетіспеушілігі көбінесе
жеңіл және тура қозғалу, ыммен және мимикамен көрсету кезінде көрінеді.
Көзбен, құлақпен кинестетикалық және басқа да қабылдау процестерінің
дамуындағы жетіспеушілік пен баяулық балалардың қоршаған ортада
бейімделуін бұзады, санасында нақты әлем объектілері арасындағы толық және
сәйкес байланыстар мен қарым-қатынастарды орнатуға кедергі келтіреді. Ақыл-
ой кемістігі кезінде қабылдаудың
жетіспеушілігі көбінесе, мақсатты
бағытталған ерікті зейін бұзылыстарымен байланысты, оны тарту және ұстап
тұру өте қиын, оңай сейіледі.
Психикалық жете дамымау құрылымында сөйлеу тілінің бұзылулары
ерекше орын алады, көптеген жағдайда ол ақыл-ой
кемістігінің тереңдігін
көрсетеді: едәуір ауыр жағдайларда науқастар сөйлемейді ғана емес, сонымен
қатар оларға қарап айтылған сөзді түсінбейді.
Ақыл-ой кемістігі бар балалар үшін эмоционалдық-ерік саласының
өзгеруі тән. Қарапайым эмоциялар салыстырмалы түрде сақталған, жоғары
эмоциялар болған кезде, ең алдымен адамгершілік эмоциялар жете дамымағн
және жеткілікті дәрежеде сараланған болып қалады.
Жеңіл ақыл-ой кемістігі бар балалардың
әрекеттері мақсатты
бағыттылықтың жоқтығымен, ырықсыздықпен негативизммен сипатталады.
Сондай-ақ, олар жоғары еліктеушілікпен, иланушылықпен және мінез-
құлықтың дербессіздігімен ерекшеленеді, ықпалдар мен аффектілерге, сондай-
ақ жағдайлар мен мән-жайларға тәуелді болады.
Достарыңызбен бөлісу: