Әлеуметтану дифф зачет
жүктеу/скачать 381,11 Kb. Pdf көрінісі
|
1. леуметтану ылым а кіріспе ж не басты ымдарды т жырымдау
| Əлеуметтік өзгеріс - Əлеуметтік өзгеріс барысында əлеуметтік жүйе,
олардың ішкі құрамдас бөліктері мен құрылымдары, байланыстары мен карым-қатынастары бір күйден екінші күйге ауьісу, не кейбіреуі жаңадан пайда болу, немесе жоғалып кетуахуалын бастан өткереді. Əлеуметтік өзгеріс, негізінен, екі деңгейде: микродеңгейде жəне макродеңгейде өрбиді. Əлеуметтік өзгеріс "əлеуметттік даму" ұғымымен шатастыруға болмайды. Өйткені, қоғам өміріндегі өзгерістер мен əлеуметтік қозғалыстардың барлығы бірдей оның сапалықдаму Деңгейін бейнелей алмайды; кейде олар əлеуметтік даму процесің тежеп, оның құрылымдарын тоқырата түсуі мүмкін. Сондықтан да əлеуметтану ғылымында Əлеуметтік өзгеріс жəне "Əлеуметтік қозғалыс" ұғымдары "əлеуметтік даму" ұғымымен салыстырғанда кең мағынада қарастырылады. Ал əлеуметтік даму дегеніміз - жаңа қоғамдық карым-қатынастардың, институттардың, нормалар мен құндылықтардың пайда болуына жетелейтін күрделі құрылымдық процесс. Əлеуметтік дамуды бағалаудың əртүрлі: экономикалық, құқықтық, мəдени, рухани, т.б. өлшемдері калыптаскан. Оның мəн-мазмұнын жете, толыққанды түсіну үшін нақты əлеуметтік ортаны зерттейтін ғылым салаларының, əсіресе, əлеуметтік философияның жетістіктері пайдаланылады. Жалпы қоғамды, оның құрылымдық элементтерін дамытатын немесе тоқырататын Əлеуметтік өзгерістердің негізгі себептері мен факторлары туралы əлеуметтанушылар əлі ортақ бір пікірге келген жоқ Əлеуметтанулық ғылымында əлеуметтік жанжал деген ұғымның өзіне қатысты əр алуан пікір калыптасқан. Кей ғалымдар оны əлеуметтік қарама-қарсылықтар немесе белсенді адамдар мен топтар арасыңдағы шынайы күрес регіңде, ал басқа əлеуметтанушылар оны қоғамдағы қарама-қарсылықтың пісіп жетілуі мен дамуының жоғары сатысы ретінде түсіңдірді. Шын мəніңде, əлеуметгік қарама-қайшылық пен əлеуметтік жанжал бір-біріне астасып жататын ұқсас ұғымдар емес. Əлеуметтік қарамақарсылық бір-біріне қарсы тараптар күресі ашық та айқын сипат иеленіп, əлеуметтік шиеленіс əбден асқыну деңгейіне өткен кезде ғана əлеуметтік жанжалға ұласады. Ал, Т.Парсонс сияқты функционалдық бағыттағы ғалымдар Əлеуметтік өзгерістерді "қозғалмалы тепе-теңдік" ретінде карастырып, оны қоғамның əлдебір бөлігіне, не бүгіндей əлеуметтік жүйеге телиді. Адамзат қоғамы тарихыңда Əлеуметтік өзгерістердің, негізінен, эволюциялық жөне революциялық екі пішімі кеңінен мəлім. Жалпы кез келген əлеуметгік жүйедегі оң қабылдаған өзгерістер ретсіз, бейберекет түрде емес, белгілі бір бағдарлылықпен, қарапайымнан күрделіге, төменнен жоғарыға қарай, яки прогрессивті, жүйелі түрде жүріп жатады. 39. Қоғамдық қозғалыстарға əсер ететін микро- жəне макро-факторлар. Саяси қозғалыстар сияқты қоғамдық ұйымдар да адамдардың мүдделерін іске асырудың құралы ретінде пайда болады. Қоғамдық ұйымдар қоғамның саяси өміріне қатысушы адамдардың мақсаттары мен қарым-қатынастарының əр алуандылығын білдіреді. Қоғамда бірлескен ұйымдар амал, əрекет жасау үшін халықаралық, жалпымемлекеттік, аймақтық, ұлттық, жергілікті көлемде ресми жəне бейресми сипаттағы одақтарға, халықаралық ұйымдарға бірігуі мүмкін. Қоғамдық ұйымдар мынадай түрлерге бөлінеді: ● Қоғамдық –саяси мүдделеріне сай құрылған ұйымдар. Бұған алдына саяси мақсаттар қойған ұйымдар жатады. Экономикалық мүддесіне қарай құрылған ұйымдар. Таптық белгісіне сай ұйымдар (кəсіподақтар, шаруалар одағы). Қызмет түріне қарай құрылған ұйымдар (ғылыми-техникалық, оқуағарту, денсаулық сақтау, ұлттық-мəдени, спорттық, қорғаныс, діни, т.б). Көпшілік ұйымдардың ішінде айрықша көзге түсетіні-кəсіподақтар. ● Урбанизацияның тұрақты саясаты халықтың əл-ауқатын едəуір жоғарылата отырып, əлеуметтік жағдайды қоршаған ортаны жəне экономиканы жақсартуға мүмкіндік береді. Зерттеулерге сəйкес, экономикалық, экологиялық жəне əлеуметтік сияқты тұрақтылықтың үш өлшемі арасындағы тепе-теңдікті сақтау басты шарт болып табылады. Есепте екі индекс пайдаланылады: Қазақстанның барлық өңірлері үшін есептелген урбанизацияға (АДИ) сəйкес адам дамуы индексі жəне елдің 30 ірі қаласы үшін құрастырылған тіршілік орта индексі (ИСО). 40. Əлеуметтік өзгерістердің негізгі құрамдас бөліктері. Гомогенизация жəне унификация. жүктеу/скачать 381,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|