Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- Кӛздік контакті
| 169
Кинесика. Ауызша емес мінез-қҧлықтың барлық тҥрлерінен адамдар байланыс кезінде кинесикамен немесе қозғалыстармен таныс, оларға адамдармен сӛйлесу кезінде кӛзбен байланыс, бет- әлпет қимылдары, ым-ишаралар мен позаның ӛзгеруі жатады. «Кин» - ең кішкене бірлік, қозғалыс «әрпі». «Киндарды» оқып, ақыр аяғында ым-ишаралар мен басқа да дене қозғалыстарымен жіберілген хабарларды тҥсіндіре аламыз. Кинетисикада цифрлық сигналдарды ерекшелейді - символдық, абстрактілі, яғни сӛздер және аналогтар (тілдік емес) сигналдар – дене тілі, ол кӛптеген сигналдардан тҧрады, яғни ол дегеніміз серігіне ақпаратты хабарлайды. Ең кӛрнекті қҧралы - кӛздің контактісі және бет әлпеті ӛзгерісі болып табылады. Кӛздік контакті немесе кӛзбен контактілеу сӛйлесу коммуникациясымен тығыз байланысты және ӛзара әрекеттесу процесінде басқа адамға қалай және қанша уақыт қарайтынымызды сипатталады. Кӛзқарас кӛптеген функцияларды орындайды және келесілер туралы айтады: біз әңгімелесушіні тыңдай аламыз ба, сол уақытта қандай сезімде боламыз; басымдықта ма (тесіле қарау) немесе бағынамыз ба (жиі жыпылықтайды, кӛзбен байланыстан аулақ боламыз). Кӛздер бет-әлпеттің қозғалысы арқылы сӛйлесуде ерекше рӛл атқарады. Ҧзақ кӛз байланысы таңғаларлықтың белгісі болуы мҥмкін, ал кӛздің қысқа контактісі әдетте алаңдаушылық болып табылады. Екінші жағынан, 10 секундтан астам тікелей кӛзді байланыстыру сҧхбаттасушыдағы психологиялық ыңғайсыздық пен алаңдаушылықты тудыруы мҥмкін. Психологтар адамдармен қарым-қатынас жасауды ҧнататындар және ӛз-ӛзіне сенімді адамдар тесіліп және ҧзағырақ қарайды, ал жабық адамдар болса «ӛзінің ішіне» бағытталады. Бейтаныс адамның тікелей кӛзінің қарасы еш қолайсыздықсыз ауысатын максималды уақыты 3 секундтан аспайтыны дәлелденді. Кӛптеген адамдар ӛздерін сенімсіз сезініп, кернеу мен алаңдаушылықты ертерек сезінеді. Байланыс кезінде оңтайлысы - бҧл тыныш, мҧқият кӛзқарас болып табылады. Кӛзбен байланыс әңгімелесу, сӛйлесу кезінде маңызды, ӛйткені ол реттеуші функциясын орындайды. Визуалды байланыс арқылы сӛйлесуді бастауға, реплика қажеттілігі туралы немесе сӛздің аяқталуының қажеттілігі туралы сигнал беруге болады. Байланыстардың жиілігі қарым-қатынаскерлер арасындағы тҧлғалық емес жақындық дәрежесін бағалауға мҥмкіндік береді, ал ӛзара әрекеттесудегі кӛзінің бағытталуы байланыс мазмҧнына, сҧхбаттасушылардың жеке айырмашылықтарына және қарым- қатынастың белгіленген сипатына байланысты қалыптасады. |