Дәрістер. 1 дәріс. Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі



Pdf көрінісі
бет40/43
Дата05.11.2022
өлшемі0,78 Mb.
#47647
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43
Байланысты:
Дәрістер курсы

Экономикалық даму. Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан 
кейін әлеуметтік-экономикалық байланыстардың үзілуіне байланысты жұмыс 
істеп отырған кәсіпорындар бірінен соң бірі тоқтап жатты, соған орай, 
жұмыссыздық көбейіп кетті, тұрмысқа қажетті тауарлардың жаппай 
тапшылығы үдей түсті. Асқынған инфляция шарықтап кетті. Мәселен 1991-
1993 жылдар аралығында еліміздегі инфляция деңгейі 2.200 пайызға дейін 
өскен. 
Қазақстан ТМД-ның басқа елдері сияқты, нарықтық экономика жолына 
1992 жылдың қаңтар айынан аяқ басты. Алғашқы кезде елімізде өзара 
байланысып жатқан екі міндетті шешу қажет болды: 
- экономиканы тұрақтандыру және дағдарыстан шығару; 
- нарықтық қатынастарды құру және дамыту. 
Еліміздің алғашқы кездегі әлеуметтік-экономикалық даму стратегиясы 
Президентіміз Н.Ә. Назарбаевтың 1992 жылы жарияланған «Қазақстанның 
егемен мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы» және 1993 
жылы көрген «Қоғамның идеялық бірігуі - Қазақстанның дамуының кепіл» 
деген еңбектерінде жарияланды. Олар: 
- реформаларды ойдағыдай жүзеге асырудың сөзсіз саяси шарты ретінде 
тұрақтылық пен ұлтаралық татулықты қамтамсыз етуі; 
- меншіктің мемлекеттік және мемлекетті емес нысандарын қамтитын 
әлеуметтік рыноктың шартты және практикалық базасын жасау; 
- өзінің барлық азаматтарының жеткілікті әл-әуқат дәрежесін 
қамтамасыз ететін қоғам құру


- адамның еркіндігі мен құқтарын сақтау, дүниежүзілік экономикада 
бекем шептерге ие болу негізінде Қазақстанның дүние жүзілік 
қауымдастықтағы лайықты беделін қалыптастыру; 
- демократиялық өзгерістерді тереңдету, саясатта алуан пікірлікті 
қамтамасыз ету; 
- Қазақстанның дамуы үшін шетел инвестициясын тарту және 
пайдалану; 
- Ұлттық валютаны енгізу және оның ішкі, сыртқы еркін айналымын 
қамтамасыз ету. 
Сонымен елімізде жүргізілген экономикалық реформаның алғашқы 
кезеңі. 1992-1993 жылдардың аралығы болып табылады. Бұл кезең 
экономиканы түбегейлі қайта құрудан, яғни жоспарлы экономикадан 
нарықтық экономикаға көшуден басталып, ұлттық валютамызды енгізгенге 
дейін аралықты қамтиды. Нарықтық экономиканың заңдық базасы құрылды. 
Сыртқы экономикалық қатынас, оның ішінде шетел капиталын тарту, банкі 
саласын қалыптастыру шаралары жүргізілді. 
Экономикалық реформаның екінші кезеңі 1993 жылы қараша айында 
ұлттық валютамызды енгізуден және өзіміздің макроэкономикалық 
саясатымызды қалыптастырудан басталды. Ұлттық теңгеміздің енгізілуі 
еліміздің экономикалық және саяси өміріндегі үлкен маңызды оқиға болды. 
Еліміз 1992 жылдан бастап нарықтық қатынасқа көшкеннен кейін 
мемлекеттік нысандар жаппай жекешелендірілді. Өйткені, жекешеледіру 
экономикалық реформалар саясатының басты бағыттарының бірі болды. 
Содан бергі аралықта республика бойынша жеке кәсіпорындардың үлес 
салмағы 80 пайыз, соның ішінде өнеркәсіпте – 86, ауыл шаруашылығында – 
95, құрылыста – 84, көлікте – 96 пайыз. 
Ұлттық өнім өндірісінің ортақ көлеміндегі жеке сектордың үлесі 50 
пайыз, оның ішінде өнеркәсіпте – 40, ауыл шаруашылығында - 90 пайызға 
жуық, құрылыста – 60, саудада – 85 пайыз болып отыр. Сөйтіп, ел 
экономикасында жеке сектор басым болып отыр. Сөйтіп, ел экономикасында 
жеке сектор басым болып отыр. Қазіргі уақытта «Жеке меншік 
кәсіпорындарда 4,7 млн. адам жұмыс істейді, бұл экономикада жалпы 
еңбекпен қамтылғандардың 77 пайызын құрайды. Елімізде миллионға жуық 
азамат еңбек ететін 400 мыңдай шағын және орта бизнес нысандары жұмыс 
істейді. 
Республикамыздың әлеуметтік-экономикалық дамуы, негізінен алғанда 
шикізат кешенінің даму бағытын тікелей байланысты болып отыр. Олай 
дейтініміз Қазақстан әлеміндегі шикізат қоры бай елдердің қатарына жатады 
және экономикасы шикізат өндіруге бағытталған. Қазақстан фольфрам, 
ванадий, уран және барий қоры жөнінде бірінші орын алса, әлемдік мыс 
қорының 10 пайызын, қорғасынның – 19, мырыштың – 13, темірдің – 10, 
көмірдің – 9, марганецтің – 25, хромий кендерінің – 30 пайызын иеленіп 
отыр. 


Тәуелсіз Қазақстан Республикасы экономикалық дамуда көптеген 
қиыншылықтарды басынан кешіре отырып, ілгері дамып келеді. Жетістіктері 
баршылық. Мәселен, 2000 жылы ішкі жалпы өкімінің өсімі 9,6% болды. 
Өндіріс көлемі – 14,6%, жүк тасымалдау – 13,3%, сыртқы тауар айналымы – 
56,7% өсті. 2000 жылы елдің экономикалық өсімі 10%-ға жуық көтерілді. 
2001 жылы бұл көрсеткіш 12%-ға артты. Соның нәтижесінде әлеуметтік сала 
бойынша жалақы мен зейнетақы деңгейін көтеріп, ТМД елдері арасында 
алдыңғы қатарға шығуға мүмкіндік туды. 
Қазақстанның ішкі экономикасын көтеру арқылы инвестициялық 
ахуалын жақсартуға негіз қаланды. Он жылдың ішінде еліміздің 
экономикасына 18,5 млрд. доллар көлемінде тікелей шетелдік инвестиция 
құйылды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет