4 1 Қозғалтқыш және оның жүйесі Автотракторлық ішкі жану қозғалтқыштарын жіктеу Солнемесе басқа энергия түрін механикалық жұмысқа өзгертетін механизмді жалпы
жағдайда қозғалтқыш деп атайды. Жылу энергиясын механикалық жұмысқа өзгертетін
қозғалтқыштар жылу қозғалтқыштары деп атайды. Жылу энергиясы қандай да бір отын
жағу кезінде алынады. Отын қалдығы тікелей цилиндр ішінде және энергия түзілген кезін-
де түзілетін бұл газдар қозғалмалы цилиндрдің поршенінде қабылданады. Бұны піспекті ІЖҚ деп атайды. Қазіргі заманға автомобильдер мен тракторларда орнатылған дәл осындай
қозғалтқыштар.
Жұмыс процесін жүзеге асыру бойыншапіспектіІЖҚ 2 негізгі түрге бөлінеді:
• Сыртқы қоспаны қалыптастыру және электр ұшқыны арқылы тұтанатын қозғал-
тқыштар;
• Ішкі қоспаны қалыптастыру және тұтанатын қоспаның сығылу қозғалтқыштары
(дизель)
Қозғалтқыштар сыртқы қоспаны қалыптастырутүрі бойынща қолданылатын отын
мен қоспаны қолдану тәсілі бойынша келесі санаттарға бөлінеді:
• Карбюраторлық, жанармай арқылы жұмыс істейтін,карбюраторде жүзеге асырыла-
тын қоспа қалыптастыру;
• Газ, газ арқылы жұмыс істейтін қоспаны қалыптастыру, ол газ араластырғышта жү-
зеге асады;
• Жанармай арқылы жұмыс істейтін инжектор, алу коллекторында қоспа қалыптасты-
ру жүзеге асырылады немесе цилиндрде шүмекке жанармай енгізілген кезде.
Осы қозғалтқыштарда қоспаны тұтату электр ұшқыны арқылы жүзеге асады.
Ішкі қоспа қалыптастыру қозғалтқыштары және қысу арқылы тұтануы (дизель) Дизельдік отынмен жұмыс істейді. Бұл қозғалтқыштарда қоспа ауа және отын бөлек
берілетін цилиндрлерде түзіледі. Қоспаның тұтануы қатты қысылған цилиндр ішінде ауа
температурасының көтерілуі нәтижесінде жүреді.
Тактілер саны бойынша, жүзеге асырылатын толық жұмыс процесі (Қоспалардың тұта-
нуы және жануы,газдардың кеңеюі) және барлық дайындық операциялары, ІЖҚ екі такті
және төрт такті болып бөлінеді:
Барлық процестер (жұмыс циклі) поршеннің екі тактісіне арналған, яғни иінді білікті
айналымы арқылы жасалса, бұл
