15
шын мәнісінде «құштарлық көрінісі мен іс-әрекетінің бетсіздігі» бар болғаны «дөкір
талғамның» түзілушілігі ғана болып табылады деп түйіндеме жасады[35].
Ницшенің эстетикалық тұжырымының жаңашылдығы көрініп тұрғандай, ең алдымен,
дионистік тізгінсіздіктің апологиясынан (шектен шығуынан) тұрады. Тап осы апология
символистік эстетикамен (оның ішінде, А.А. Блоктың "музыка рухы" туралы ой түюімен)
және басқа да кейінгі тұжырымдамалармен өте-мөте үндес болып келді. Осылайша,
таяудағы польяк ғалымының еңбегінде әдемілік санаты өзін түгесіп болып, енді оның
басты эстетикалық құндылығы күштің, әлеуеттің, тегеуіріннің көрініс беруі, яғни
айшықтылық* болып табылады. «Әдемілікке ... қажеттілік жоқтан заманалық эстетикада
оған орын жоқ» деген пікірлерде төбе көрсетуде[36].
Басқа жағынан алғанда ницшеннің Дионистік марапасы (культі) біршама қатал сынға,
әсіресе, орыс діни философтары тарапынан ұшырады. Осы тұрғыдан, Е.Н. Трубецкой
дионистік эстетиканы «тұрақсыз әлемнің» қуанышын айшықтау деп санады[37]. Өзінің
жеке бастық хатында «Дионистік толқында» біздің аяқ астымызда тас-талқанымыздың
шығуы «ұйғарылады»: ал, шынайы өмірде адамдар Дионистік алауға күйіп жанбай,
қарама-қарсылық пен күреске толы Құдай отында жалындауы шарт деп атап көрсетті
философ[38].
Ницшеннің дионистігін М.Бахтин карнавалдық деп атайды. Бұл арада, халық
ұжымының өмірлік әлеуетінің стихиялық күшінің жүзеге асуы болып табылатын денелік
бастау көз эстетикалық объекті болып табылады. М.Бахтин карнавалдық эстетика әдемілік
эстетикасына қарсы тұрып, гротескілік адам денесінің сан алуан қимылын танытады...деп
тұжырымдады. Бұл арада эстетикалық зат тек қана әсемдікпен ғана емес, сонымен бірге,
асқақтықпен де өз байланысын үзеді.
Достарыңызбен бөлісу: