Сөж пән: Сөз мәдениеті және оны оқыту
жүктеу/скачать 22,48 Kb.
|
ҚЛЫШБЕК ҚЫМБАТ СӨЖ
- Бұл бет үшін навигация:
- Факультет: Филология және көптілді білім беру Мамандық: Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
|
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университеті СӨЖ Пән: Сөз мәдениеті және оны оқыту Орындаған: Қлышбек Қымбат Қабылдаған: Қасенов Е.С Тобы: 306 Факультет: Филология және көптілді білім беру Мамандық: Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі СӨЖ-2 Арнаулы кәсіби тіл. Терминология және тілдік норма ХХ ғасырдағы ғылым мен техниканың дамуы, әлеуметтік саяси, тарихи, мәдени өзгерістер өмірімізге көптеген жаңа ұғымдарды алып келіп, сол ұғымдардың әрқайсысына жеке атау табу қажеттілігін туғызып, терминжасам үдерістерінің өзектілігін арттыруда. Қоғамдағы осы өзгерістер кез келген тілдің құбылмалы, өзгеруге, жаңаруға бейім тұратын саласы – терминологияда көрініс табады. Қазақ тілінің терминологиясы қазір даму, жаңару үстінде. Оның басты себебі – Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуы, қазақ тілінің мемлекеттік тіл мәртебесіне ие болуы. Аталмыш өзгерістер қазақ тілінің коммуникативтік, термин шығармашылық қызметтерінің күшейіп, қолданыс аясының, қоғамдық қызмет аясының кеңеюіне себепші болды. Осы құбылыстар нәтижесінде туып жатқан жаңа сөздер, терминдер ағыны қазақ тіл білімінде «жаңа қолданыстар» деп аталып жүргені мәлім. Өйткені, олардың бәрі бірдей лексиканың негізгі қорына бірден кіріп, тиісті орнын ала бермейді. Ол үшін қолданыс елегінен, сұрыптау, таңдау, іріктеуден, тілдік узуалдану үдерісінен өтуі қажет. Бұл ретте узуалдану үдерісі дегеніміз – сөйлеу элементтерінің іріктеліп, тілдік нормаға енуі. Узуалдану үдерісінің негізгі элементтері: 1) сөз қолданысының жиілігі; 2) сөзді қолданушы топтың «беделі» (кейде бұл «бедел» иесі ретінде жеке адам да бола алады). Шындығында, қазақ тіл білімінде жаңа қолданыстардың пайда болу, жасалу, қалыптасу заңдылықтарын зерттеуді термин шығармашылығы мен терминжасам мәселелерінен бөліп қарастыру мүмкін емес. Бұл мәселе жөнінде А.Байтұрсынұлы: «Пән сөздері жағынан басынан-ақ қазақ басқалардан бөлек жол тұтынды, басқа түріктер, әдебиет тілі араб, парсы сөздерімен шұбарланса, көркем болады дегендіктен, екінші, дайын пән сөздерін ала бергендіктен, түпкі ана тілі мен әдебиет бөліктеніп, өз сөздерін жат сөздер жұтып, жойып жіберу дәрежесіне жеткен. Қазақ жат сөзге әуестенбей, пән сөздерін өз тілінен жасауға тырысты. Әдебиет тілі ауылдағы қазақтың хат білетін, білмейтін – қайсысына да болса түсінікті болуын көздейді. Тіл арасына жік түсіп айрылмас үшін жат сөздерді амалсыз болған жерде ғана алатын тәртіп қолданды», – деп жазған. жүктеу/скачать 22,48 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|