250
II бөлім
•
Қазіргі заманғы әлеуметтану теориясы: негізгі мектептер
Екінші жағынан, солшыл ойшылдардың көпшілігі (Hardt and Negri, 2000,
2004; D. Harvey, 2005) бұл көзқарасты сынға алады. Бұл жерде ұлттық мемле-
кеттің өміршеңдігі жайлы әңгіме – саяси теорияның басты проблемаларының
бірі. Бір жағынан, олар ұлттық мемлекетті жаһандану
дәуірінде өлі әрі әлсіз
деп санайды. Ол ең болмағанда өзгеруі керек (Cerny, 2010). Екінші жағынан,
ұлттық мемлекет қалайда сақталуы керек деген тұжырымға келеді. Олардың
бірі (J. Rosenberg, 2005) «жаһандану теориясы келді-кетті, кейбір жағдайда
ұлттық мемлекетке қайта оралып жатыр» дейді (мәселен, Франция мен Ни-
дерланды ЕО-ның конституциясына 2005
жылы вето жариялады, ЕО-дағы
кейбір ұлттардың маңыздылығы, әсіресе Германияның; евроның дағдарысқа
ұшырауы).
Экономикалық және саяси мәселелер үлкен маңызға ие болғанымен, мәдени
мәселелер мен мәдени теориялар да әлеуметтануда назардан тыс қалған емес.
Біз мәдени теорияларды ауқымы кең үш үлкен әдістемеге бөлеміз (Pieterse,
2004).
Біріншіден, мәдениеттер арасында өзгертуге болмайтын табиғи айыр-
машылықтар бар, олар тек жаһандану барысында ғана бір-біріне ұқсауы мүм-
кін деген түсінікке бағытталған
мәдени дифференциализм (Huntington, 1996).
Екіншіден,
мәдени конвергенция жақтастары «мәдениеттер арасында маңыз ды
айырмашылықтар бар, конвергенция мәдениеттердің өзара ұқсастығының ар-
туына алып келеді» деген тұжырым айтады (Boli and Lechner, 2005; DiMaggio
and Powell, 1983; Meyer et al., 1997; Ritzer, 2004, 2007, 2013). Үшіншіден, жаһан-
дық және жергілікті бір-бірімен байланыс «глокализация» (Robertson, 1992,
2001), «гибридтелу» (Garcia Canclini, 1995) және «креолизация» (Hannerz,
1987) сынды табиғи үрдіске
алып келетін мәдени гибридтелу бар. Жаһандану
туралы әлеуметтік ойдың басым бөлігі жаһанданудың гомогенизациямен және
гетерогенизациямен тікелей байланысты екенін алға тартады.
Жаһанданудың түрлі теориялары мен оның соңғы нұсқалары алдағы уа-
қытта алдыңғы қатарға шығып, әлеуметтану теориясының дамуына жаңа сер-
пін берері сөзсіз. Алайда өзге тұжырымдарды да қарастыру керек.
Достарыңызбен бөлісу: