сҥйемелдеу қызметі мамандарының

377 
5 
Мұғалім 
оқушының 
оқу 
жетістіктеріне 
критериалды 
бағалауды жүргізеді. Бағдарламаны 
меңгерудегі 
олқылықтар 
мен 
қиындықтарды анықтайды. 
5. 
Оқушыны 
оқытудағы 
қиындықтардың 
нақты 
себептерін 
зерттеуге бағытталған (психологиялық, 
педагогикалық, логопедтік, әлеуметтік) 
жеке тексеру жүргізеді. 
Хаттамаларды толтырады. 
6. 
Ата-аналардың 
бақылау, 
әңгімелесу 
және 
сауалнама 
нәтижелерін жинақтайды және 
оқушының 
оқу 
жетістіктерін 
«оқушының сипаттамасы» (Форма 
3) формасында зерделейді. 
6. Ата-аналардың бақылау, әңгімелесу 
және 
сауалнама 
нәтижелерін 
жинақтайды 
және 
«оқушының 
сипаттамасы» (Форма 3) формасында 
тереңдетіліп зерттеледі. 
Форма 3 жылдың басында, бірінші жарты жылдықтан кейін және жыл 
соңында оқушыны оқытудың табыстылығы мен дамыту динамикасы 
мониторингінің нәтижелерін тиянақтау ретінде толтырылады. 
7. Оқушының ерекше білім алу 
қажеттіліктерін 
алқалық 
(мамандармен және ата-аналармен) 
талқылауға және психологиялық-
педагогикалық қолдау мазмұнын 
анықтауға қатысады. 
7. 
Оқушының ерекше білім алу 
қажеттіліктерін талқылауды алқалық 
(мұғаліммен 
және 
ата-анасымен) 
ұйымдастырады 
және 
ӛткізеді, 
оқушының 
психологиялық-
педагогикалық 
қолдау 
мазмұнын 
анықтайды. 
8. Оқушы туралы барлық мәліметтерді талқылау нәтижесінде оқушыны 
оқытудағы қиындықтар, олардың пайда болу себептері мен механизмі 
белгіленеді. «Оқушының жиынтық сипаттамасы» құрастырылады. (Форма 4) 
Бұл форма маманның жеке жұмысының тиімділігінің мониторингі ретінде 
жылдың басында, бірінші жартыжылдықтан кейін және жылдың аяғында 
толтырылады 
9. Психологиялық-педагогикалық 
сүйемелдеудің жеке бағдарламасын 
(оның ішінде қысқартылған немесе 
жеке 
оқу 
бағдарламаларын) 
жасауға қатысады. (Форма 5) 
9. 
Психологиялық-педагогикалық 
сүйемелдеудің жеке бағдарламасын 
(оның ішінде қысқартылған немесе жеке 
оқу 
бағдарламаларын) 
жасауға 
қатысады. (Форма 5) 
10. 
Жеке 
тәсілдемелер 
және 
оқытудың арнайы әдістері мен 
бағалау тәсілдерін қолдануымен 
қысқартылған немесе жеке оқу 
бағдарламасына сәйкес оқытады. 
10. Маманның оқушымен жеке жұмыс 
бағдарламасына сәйкес оқушымен жеке 
(кіші топтық) дамыту жұмыстарын 
жүргізеді. 
11. Оқушының оқу жетістіктеріне 
мониторинг 
жүргізеді 
және 
нәтижелерін жинақтайды. 
11. 
Оқушының 
дамуы 
мен 
жетістіктеріне мониторинг жүргізеді 
және оның нәтижелерін жинақтайды. 
12. 
Қажеттіліктер 
мен 
қол 
жеткізілген 
нәтижелерді 
қайта 
талқылауға қатысады. Келесі 
12. Қажеттіліктер мен қол жеткізілген 
нәтижелерді 
командалық 
талқылау 
қайта жүргізеді. Сүйемелдеудің жеке 

378 
тоқсанға 
қысқартылған 
немесе 
жеке бағдарламалардың мазмұнын 
талқылайды 
(қажет 
болған 
жағдайда). 
бағдарламасына ӛзгерістер енгізеді, 
келесі тоқсанға (қажет болған жағдайда) 
жеке оқу бағдарламаларын қысқартуға 
немесе жасауға қатысады. 
Қазіргі мектепте білім беру үдерісін жетілдіру тек оқылатын пәндердің 
мазмұнын ӛзгертумен ғана емес, сонымен қатар, сабақ барысында білім 
алушылардың іс-әрекеттерін белсендіру мен оқыту әдістеріндегі тәсілдемелерді 
ӛзгерту қамтылады. Білім алушыларға пассивті әсер ету нысаны болмауы 
маңызды. Сондықтан білім алушылардың танымдық белсенділігін арттыру, ой-
ӛрісін кеңейту және олардың жалпы мәдениетін арттыру үшін сабақта 
қолданылатын оқытудың ең оңтайлы түрлерін, әдістер мен тәсілдерді, 
технологияларды анықтау қажет. 
Инклюзивті білім беру – бұл жеке ерекшеліктерді ескере отырып, жеке 
тұлғаға бағытталған оқыту әдістерін қолдану негізінде білім беру іс-әрекетін 
ұйымдастыру арқылы сапалы оқытуға тең қолжетімділікті қамтамасыз етудің 
кешенді процесі. 
Инклюзивтік тәсілдеме – ерекше білім беру қажеттілігі бар оқушыларды 
жаппай мектепте оқыту қиындықтарына бейімдеу емес, бүкіл мектепті 
реформалау және осындай білім алушылардың ерекше білім беру 
қажеттіліктерін ескеру және әрбір баланы оқу процесіне тарту үшін оқытудың 
ӛзге де педагогикалық тәсілдемелерін іздеу. 
Мектептің әрбір педагогы инклюзия – жалпы білім беретін мектепте 
ерекше білім беру қажеттілігі бар баланың физикалық жағынан ғана емес 
екенін түсінуі және қабылдауы тиіс. Бұл мектептің ӛзін, мектеп мәдениетін 
және білім беру үдерісіне қатысушылардың қарым-қатынас жүйесін ӛзгерту, 
педагогтар мен мамандардың тығыз ынтымақтастығы, ата-аналарды баламен 
жұмыс істеуге тарту. 
Ерекше білім беру қажеттілігі бар балаларды оқыту үдерісінде педагогтар 
мен ата-аналар арасындағы ӛзара қарым-қатынас маңызды рӛл атқарады. Ата-
аналар ӛз баласын жақсы біледі, сондықтан педагог бірқатар мәселелерді 
шешуде олардан құнды кеңес ала алады. Мұғалімдер мен ата-аналардың 
ынтымақтастығы әр жағынан жағдаятты қарауға кӛмектеседі, демек, 
ересектерге баланың жеке ерекшеліктерін түсінуге, оның қабілетін анықтауға 
және дұрыс ӛмірлік бағдар қалыптастыруға мүмкіндік береді. 
Бүгінгі мектептің негізгі міндеті – баланың даралығын ашу, оған 
кӛмектесу, әлеуметтік әсерлерге тұрақтылық және таңдауын табу, 
тұрақтандыру, нығайту. Оқыту процесінде әр баланың даралығын ашу 
заманауи мектепте инклюзивті білім беруді құруды қамтамасыз етеді. Мұндай 
оқытудың мақсаты бірыңғай сынып ұжымында «орташаланған» оқушыға емес, 
жеке-жеке танымдық мүмкіндіктерін, қажеттіліктері мен қызығушылықтарын 
ескере отырып, жеке-жеке жұмыс істеуге мүмкіндік беретін психологиялық-
педагогикалық жағдайлар жүйесін құру болып табылады. 
Мұғалім сабаққа дайындалуда заманауи технологиялар мен әдістерді 
қолдану және сабақ берудің тәсілдемелерін ӛзгертуге ұмтылуда, білім 

379 
алушылардың білім алу қажеттіліктерін түсінуде диагностикадан т.б. бастауы 
маңызды. Әсіресе, бұл бастауыш мектепте маңызды, ӛйткені оқушылардың 
практикалық біліктері мен дағдылары арқылы оқу, жазу, есеп, рефлексия және 
т.б. пәндік тапсырмалар ерекшеліктері мен негізгі оқу дағдылары концептуалды 
түсіну қалыптасады. 
Білім алушылардың білім алу қажеттіліктерін зерттеу үшін жоғарыда 
сипатталған кӛптеген тәсілдемелер 
https://nao.kz/
сайтында әдістемелік 
ұсынымдарда ұсынылады. 
Педагог балалардың білім беру қажеттіліктерін зерттеген және түсінген 
кезде оқытуды саралау, оқу бағдарламасының шеңберін кеңейту мүмкіндігі 
пайда болады, тіпті үлгермеген оқушының беделі де кӛтеріледі. Сабақ түрлері 
мен оқыту әдістері әр түрлі болуы мүмкін және бұл нақты сабақтың мақсатына, 
тақырыптың ерекшелігіне байланысты, бірақ, ең бастысы білім алушыларда 
қандай білім алу қажеттілігі бар екендігін білуі шарт. 
Оқыту технологиясын таңдаудың тиімділігі және оның ЕБҚ бар балаларға 
бейімделуін рефлексия технологиясының кӛмегімен анықтауға және ӛлшеуге 
болады. 
Оқытуддағы рефлексия – оқыту субъектісінің ӛз іс-әрекетін ой әрекеттік 
немесе сезіну үдерісі. Рефлексия субъектінің пәндік білімі мен іс-әрекетінің 
мазмұнына жатады, оның нәтижелерін бекіту және одан әрі оның нәтижелілігін 
арттыру мақсатында жүзеге асырылған іс-әрекетті зерттеуді білдіреді. 
Сабақта оқушының рефлексиясын ұйымдастыру технологиясы келесі 
кезеңдерден тұрады: 
- пәндік іс-әрекетті орнату; 
- орындалған іс-әрекеттердің бірізділігін қалпына келтіру; 
- іс-әрекеттердің жасалған реттілігін зерделеу; 
- нәтижелерді қалыптастыру; 
- келесі іс-әрекетте гипотезаларды тексеру. 
Оқыту үдерісінде ӛз іс-әрекетінің нәтижесінде оқушы рефлексия арқылы 
білім алуға ӛзгеретін тәжірибеге ие болады. Бұл білімдер ӛзі алған ақпараттан 
оқушының ақпараттың мағынасын түсінетін, оған белгілі бір қарым-қатынасты 
қалыптастыратын, осы ақпаратқа қатысты ӛзін-ӛзі анықтайтын ақпараттармен 
ерекшеленеді. Оқушы ӛзінің бастапқы білім деңгейін және түсінігін түсінеді, 
оны соңғы деңгеймен салыстырады, оның ӛзгерісінің не екенін және 
қаншалықты (сапалық және сандық) болғанын анықтайды. 
Рефлексия қойылған мақсаттарға жету тәсілдерін түсіндіруімен, яғни 
мақсатты тұжырымдауымен байланысты. Сондықтан да, ол оқушыға қатысты 
тәрбиелеу функциясын орындайды. 
Егер мұғалім оқушының рефлекциясын сабақ мақсатында және күтілетін 
нәтижелермен байланыстырса, онда кері байланыс педагогикалық жұмыстың 
кӛптеген мәселелерін түсіндіреді. Ал, дәлірек айтқанда, оқушы оқу материалын 
түсінеді ме және мұғалімнің жоспарлауы баланың білім алуына кӛмектесті ме? 
Мұғалім ӛз сыныбындағы жұмыстың тиімді әдістерін қаншалықты 
пайдаланды? 
Сонымен қатар, мұғалімнің рефлексиясы зор маңызға ие және ол сабақта 

380 
оқыту әдістерін іздестіру, таңдау, қолдану мен нәтижелілігін анықтайды. 
Рефлексивті үдерістер педагогикалық міндеттерді шешудің әр кезеңінде 
ӛздерін әртүрлі кӛрсетеді. «Ақпарат беру бойынша сарапшы» рефлексиялық 
позициясында мұғалім ӛзінің жоспарланған іс-әрекеттерін талдау пәні ретінде 
жасайды, яғни оның санасының рефлексиялық процестері алдағы сабақтың 
мазмұнына қарайды және құрастырушы сипатқа ие болады. Мұғалім ӛзінің 

жүктеу/скачать 5,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: