рдей ортак, аныктама жасамак  болу — онша ешмд1 эрекет емес.  ъ Шагын эпостыц эцпмеге жакын турган 6ip  Typi

BipaK, 
очерктщ эцпмеден 6ipHeme езгешелМ бар. Ец 
бастысы: онеркте суреттелетт шындык, — ойдан шыгарылган 
нэрсе емес, вмгрде болтан не бар акцкат; очерктщ к,а1трманы
— ойдан жасалган бете емес, 
QMipde 
болтан не бар адам. 
Содан сон;, очерк вткен шактьщ квне шындыгынан емес, 
осы шактьщ жанд шындыгынан гана туады. Бул ретте, очерк
— вз кезмщ yni, жацаныц жаршысы.
Очерк туралы пиарлер кеп жэне эр алуан. Мэселен, 
М. Горький очерки шын мэншдеп керкем шыгарманьщ e3i 
емес, эскиз1 деген. Кейде ол очерки гылыми-зерттеу мен 
эдеби шыгарманьщ ортасында турган аралык зат деп те 
тусвдиредь Екеушде де шындык бар. М.Горькийдщ ез! 
тарихтан белгш “Кднды жексенбГ’ окигасына байланысты 
“Кун перзенттерГ’ драмасы мен “Клим Самгин” романынан 
бурын “9 январь” очерын жазган болса, А. Фадеев “Жас 
гвардия” романынан бурын дел осы такырыпка очерк 
жазып, барлау жасаганы мэл1м. Сондай-ак казак 
эдебиетщдеп М.Эуезовтщ “Оскен еркеш” , С.Мукдновтьщ 
“Тындагы толкьшдары” , Э.Нурпешсовтъщ “ Курляндиясы” 
тэр1здд б^ркатар курдел1 туындылар да эуел1 очерктерден 
басталган. Осы тургыдан Караганда очерк кейде езшен кейш 
дуниеге келетщ керкем шыгарманьщ “эскиз!” секши екеш 
де рас. Сонымен кдтар очерктщ непзшде накты ем1рдщ 
акцкдт деректер1 жатуы — оны гылыми зерттеуге уксатса, 
шындыктьщ шынайы суреттелш, керкем жинакгалуы шын 
мэншдеп эдеби шыгармага уластырады. Оныц устше 
очеркте беллетристиканыц да, публицистикойыц да 
сипаттары бар. Мунда да ол — аралык, нэрсе! Очерки, rimi, 
теп жагьшан алып кдрасак та 9pi эдеби жанр, dpi газет 
жанры екенщ ацгарар едж.
Очерктщ турлер1 туралы пиарлер де кеп жэне эр тарап. 
Эдебиет зерттеушшер1 В.Сорокин мен Ф.Головенченко 
гылыми очерк, тарихи очерк публицистикалык очерк, этног- 
рафиялык очерк деген турлерге белее, жазушы В.Абрамилов 
6ip 
кезде социологиялык очерк, психологиялык очерк, 
мемуарлык очерк, сатиралык очерк немесе зерттеу очери, 
турмыс очери, кейде гага очерк-пейзаж, очерк-фотография 
деп турленд
1
рген. Муны кезшде М. Горький катан сынаган- 
ды. Сондай-ак очерк отызыншы жылдарда такырыпка карай 
топтастырылып, ещйрютЬс очерк, колхоз очери, эскери 
очери, мшез очери деген салаларга белшее, “кдз1рп кездщ 
езшде кайсыб1р очерк теоретиктер! мен едебиет зерт- 
Teyuibiepi 
эндме-очерк, документ очерк, беллетристикалык 
очерк, очерк-репортаж, очерк-фельетон деп, жанрлык
304

езгешелтне карай жуйелеп жур”*. Муныц да онша дэйекй 
саралау емес екеш кершш-ак, тур. Айталык,, эщтме-очерк 
деген, йрйшцден, эщтме-роман немесе эндме-драма деген 
сияк,ты 
e p c u i e y
кершсе, екйшцден, очерк-эцпме болса, 
беллетристикальщ шыгарма болтаны емес пе? Олай болса, 
беллетристикалык очерк деген жеке тур белгшеудщ канша 
кджет1 бар?.. Будан 
r e p i
казак очер ктщ тарихы мен 
теориясын арнайы зерттеп кеткен журналист Т.Ыдырысов- 
тыц ез тужырымы элдекдйда дэлелд1 де дейекп: “Кдзак; 
баспас

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: