К ә с І би білім беру г. Н. Федорова бағдарламалық модульдерді біріктіруге қатысу

164 
метрикалардың міндерінен осы немесе басқа функцияларды есептеу 
нәтижесінде бағаланады. Бұл есептеулер тиісті формулалар бойынша 
өткізіледі.
Барлық метрикаларды үш негізгі топқа ажыратуға болады: 
1) процесс метрикасы; 
2) жоба метрикасы; 
3) өнім метрикасы. 
Әрбір топтың ішінде келесі метрика типтері болады: 
■ 
тікелей қадағаланатын (өлшенетін); 
■ 
болжанатын; 
■ 
есептелетін. 
Қандай да бір нысан атрибутының тікелей қадағалануы өзге 
атрибуттардың немесе нысандардың өлшеу процесінде пайдалануды 
талап етпейді. Тікелей қадағалау немесе өлшеу қолданыстағы нысанды 
бағалау кезінде қолданылады. 
Болжау кезінде белгісіз параметрлерді және нәтижелелердің 
интерпретациясын 
анықтау 
үшін 
қолданылатын 
болжау 
процедураларын жиынтығымен қатар таңдап алынған атрибуттың 
математикалық моделі қолданылады.
Есептеу немесе жанама өлшеу, өлшеу процесіне өзге атрибуттар мен 
нысандардың белгілі бір математикалық моделінің көмегімен өлшеу 
процесіне тартуды білдіреді (әрдайым пайдаланумен есептеуді қосады, 
ең кем дегенде, екі өзге метрика). Метрикалар келесі типтер бойынша 
сыныпталады:
■ 
оның сипаттамалары - қасиеттері өлшенген кезде қолданылатын 
бағдарламалық өнім метрикалары; 
■ 
процесс метрикалары (өнімді құру арқылы ӨЦ процесінің 
қасиеттерін өлшеу); 
■ 
пайдалану метрикасы. 
Бағдарламалық өнім метрикасы мыналарды қамтиды:  
■ 
пайдаланушыға көрінетін өнімнің қасиеттерін белгілейтін сыртқы 
метрикалары; 
■ 
әзірлеушілер командасына ғана көрінетін қасиеттерді көрсететін 
ішкі метрикалары. 
Сыртқы метрикалар (атрибуттар) сыртқы ортамен нысанның 
байланысын есепке ала отырып, бағаланады. Өнімнің сыртқы 
метрикалары - мына метрикалар:
■ 
ақау санын анықтауға қызмет ететін өнімнің сенімділігі;
■ 
өнімдегі функциялардың болуы мен дұрыс іске асуы анықталатын 
функционалдылық; 
■ 
өнімнің ресурстары (жылдамдығы, жады, аясы) өлшенетін 
сүйемелдеу; 

165 
■ 
өнімнің қолжетімділік дәрежесін зерделеу және пайдалану үшін 
анықтауға ықпал ететін өнімнің қолданылуы; 
■ 
жасалған өнімнің құны анықталатын құн. 
Ішкі метрикалар (атрибуттары) нысанның өзінің терминдерінде, 
оның әрекетінен тыс өлшенуі мүмкін. Ішкі метрикалардың мысалдары 
бағдарламалық өнімдегі код жолының санының көрсеткіші болып 
табылады, әрекеттерді орындау ұзақтығы, еңбек шығындарының 
шамасы, сәтсіз тестілік сынақтардың саны, модульділік дәрежесі мен 
күрделілік деңгейі. Өнімнің ішкі метрикалары мыналарды қамтиды:
■ 
өнімді оның ішкі сипаттамаларының көмегімен өлшеу үшін қажетті 
өлшем метрикалары; 
■ 
өнімнің күрделілігін анықтауға қажетті күрделілік метрикалары; 
■ 
өнімнің жеке компоненттерін құру тәсілдері мен технологияларын 
және оның құжаттарын анықтауға қызмет ететін стиль метрикалары. 
Сыртқы және ішкі метрикалар БҚ қойылатын талаптарды 
қалыптастыру сатысында беріледі және соңғы бағдарламалық өнімнің 
сапасына қол жеткізуді жоспарлау мен басқарудың тақырыбы болып 
табылады. ИСО/МЭК 9126 стандарты келесі шама типтерін анықтайды: 
■ 
бағдарламалық қамсыздандырудың түрлі өлшем бірліктеріндегі 
өлшем шамасы (функцияларының саны, бағдарламадағы жолдардың 
саны, дискілік жады өлшемі және басқалары);
■ 
уақыт шамасы (жүйенің жұмыс істеуі, компоненттің орындалуы және 
басқалары); 
■ 
күш шамасы (еңбек өнімділігі, еңбек сыйымдылығы және 
басқалары); 
■ 
есепке алу шамасы (қателердің саны, істен шығу саны, жүйелердің 
жауап саны және басқалары). 
Арнайы шама жалпы жүйе өлшеміне дайын компоненттерден 
жасалған өнімнің қатынасы сияқты қайталанатын компоненттерді 
пайдалану деңгейі ретінде қызмет етедің. Бұл шама бағдарламалық 
қамсыздандырудың құны мен сапасын анықтауда қолданылады. 
Метрикалардың мысалы ретінде мыналарды келтіруге болады: 
■ 
нысандардың жалпы саны және қайталанып қолданылатындардың 
саны; 
■ 
қайта қолданылатын және жаңа операциялардың жалпы саны; 
■ 
сипаттамасы тән операцияларды алатын класс саны; 
■ 
осы класс тәуелді болатын класс саны; 
■ 
класс немесе операциялардың пайдаланушылар саны және 
басқалары.
Кейбір шамалардың жалпы санын бағалау кезінде орташа 
статистикалық метрикалар жиі қолданылады (кластағы операциялардың 
орташа саны, класс немесе класс операцияларының саны және 

166 
басқалары). 
Бағдарламалардың ішкі метрикаларын кеңінен қолданылатын 
үлгілері Холстед метрикасы - нақты пайдалану тілінде бағдарламаның 
статикалық құрылымы негізінде анықталатын бағдарлама сипаттамасы: 
біршама жиі кездесетін операндтар мен операторлардың кірген саны; 
бағдарламаны 
сипаттау 
ұзындығы 
барлық 
операндтар 
мен 
операторлардың кірген санының сомасы ретінде бағдарламаны сипаттау 
және басқалары. Сыртқы метрикалар ретінде операциялар арасындағы 
өзара байланыстың орындалу уақытын (бағдарлама мен компьютер 
талап етіледі), көрсету пайдалылығы мен ыңғайлылығы (қосымша және 
пайдаланушы талап етіледі), сенімділігі, тиімділігі, тестіленуі, қайта 
қолданылуы, ауыстырылуы мен өзара байланысын қарастыруға болады.
Процесс метрикасы ретінде әзірлеу уақыты, тестілеу сатысында 
табылған қателердің саны және басқалары болуы мүмкін. Келесі 
процесс метрикалары қолданылады деуге болады:
■ 
жалпы әзірлеу уақыты және әрбір саты үшін жеке уақыт; 
■ 
модельдерді модификациялау уақыты; 
■ 
процесте жұмысты орындау уақыты; 
■ 
тексеру кезінде табылған қателердің саны; 
■ 
сапасын тексеру құны; 
■ 
әзірлеу процесінің құны. 
Қолдану метрикалары пайдаланушының міндеттерін шешу кезінде 
талаптарына қанағаттану дәрежесін өлшеуге арналған. Олар 
бағдарламаның қасиеттерін ғана емес, оны пайдалану нәтижелері - 
пайдалану сапасын бағалауға көмектеседі. Мысалы, пайдаланушының 
міндеттерін шешудің толықтығы мен дәлдігі болуы мүмкін, сондай-ақ 
жұмсалған ресурстар (еңбек шығындары, өнімділігі және басқалары) 
пайдаланушының 
міндеттерін 
тиімді 
шешуге 
жұмсалған. 
Пайдаланушының талаптарын бағалау сыртқы метрикалардың 
көмегімен жүргізіледі.
Метрикалар объективті және субъективті болады. Субъективті 
өлшемдер жеке субъективтік тәсілдің болуын болжайды, мысалы, 
қандай да бір салмақ коэффициентін қолдану. 

жүктеу/скачать 4,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: