Оқулық екі бөлімді 2 бөлім «Машина жасау технологиясы» мамандығы бойынша

1.96-суретінде саңылауларды электр ұшқынмен тігуге арналған 
схема көрсетілген. Электродтың қапталы 3 мен дайындама бетінің 1 
арасында пайда болатын электр разрядтарының импульсі 
электродтың пішініне сәйкес келетін саңылауды қалыптастыратын 
алдын ала дайындалған металды бұзады. Кішкентай саңылаулар 
электродтың немесе дайындамалардың талап етілетін дірілімен 
тігіледі, ол өндірілген қалдықтарды жою үшін қажет. Құралдың 
(электродтың) бағытын ток өткізбейтін материалдан жасалған 
өткізгіш 4 анықтайды. Егер ток көзінен 5 берілсе, өңдеу сұйық 
диэлектрлік немесе арнайы суда жүзеге асырылады. 
Күрделі пішінді беттерді бұл әдіспен дәлдіктің 8-ші, 9-шы 
квалитетіне дейін және бетінің бұдырлығы 2,5...2,5 мкм дейін 
өңдейді. Диаметрі 3 мм тереңдікте 0,15 саңылаулардың өңдеу 
қабілеттілігі 1,5 минут. 
Электргидравликалық өңдеу әдісі қазіргі таңда кеңінен 
таралған, ол сұйықтық ортасында импульстік жоғары вольтты 
разрядты қоздыруға негізделген. Осы импульсінің нәтижесінде 
фокустау өңдеу бетінің берілген бөлігінде жүзеге асырылады, онда 
бұршақ түрінде ультра жоғары қысымды сұйықтық пайда болады. 
Импульстардың қуаты мен ұзақтығы электр тізбегінің параметрлері 
бойынша анықталады. Бұл әдіс сынғыш металл емес материалдарды 
және саңылауларды тігіп-жамау үшін, металл дайындамалардың 
беттерін қақтау үшін пайдаланылады. 
Қазіргі уақытта ультрадыбыстық әдіс әдеттегі әдістермен өңдеу 
қиын болып келетін қатты және мыжылған материалдарды 
(мысалы, әйнек, қызғылт, алмаз, керамика, вольфрамның карбиді 
және т.б.) өңдеу үшін қолданылады. 
Қатты және сынғыш металдарды өңдеуге ультрадыбыстық 
тербелістерді қолдану өңделетін материалдың дірілдеткіш құрал 
мен абразивтердің (паста, су немесе май суспензиясы түрінде) 
өңдеу орнымен жанасқанында, оның жоғары деңгейлі тозуға 
төзімділігін қалыптастыруға негізделген. Құралды көбіне иілгіш 
металдан жасайды, онда абразивті бөлшектер енгізілгенде 
тозбайды. Осылайша, құралдың (дірілдеткіш) өзегі бағыттау үшін 
ғана қолданылады, ал кесудің қажақты материалмен орындайды. 
__________________________________________________________ 
1.96-сурет. 
Саңылауларды 
электрұшқынмен тігуге 
арналған қондырғының 
схемасы 
143 

Қажетті 
жанасу 
жүру 
үшін, 
дірілдеткішті 
бастиекке 
жақындатады. Алайда дайындамаға шамадан тыс қысым түссе, ол 
тербелістердің өшіп қалуына алып келеді, нәтижесінде кесу 
жылдамдығы азаяды. 
1.97-суретінде ультрадыбыстық өңдеудің схемасы көрсетілген. 
Құрал 2 жиілігі 16 000...25 000 Гц және амплитудасы 0,02...0,06 мм 
бойлық тербелістерді орындайды. Құрал конструкциялық болаттан 
жасалады, пішін бойынша ол өңдеу саңылауының пішініне сәйкес 
келеді. 
Өңдеу аймағына, яғни ультрадыбыстық жиілікпен тербеліп 
тұрған жіктер арасына құралдың 2 жұмыс қапталымен және 
дайындамамен 1, сорғышпен 6 көмегімен суда өлшенген қажақты 
ұнтақты (әдетте, қажақ ретінде бор карбидін қолданады) жібереді. 
Құралдың тербелістерінің көзі есебінде магнитострикциялы 
дірілдеткіш 3 қолданылады, онда қуатты электр генераторының 4 
электрлік тербелістері механикалық тербелістерге айналады. 
Дірілдеткіш қапталының магнитстрикциялы өзгеруі үлкен емес - 
5...10 мкм. Амплитуданы 2-5 есеге арттыру үшін жылдамдық 
трансформаторларын немесе акустикалық концентраторларды 5 
қолданады. Концентратордың жіңішке қимасына құралды бекітеді. 
Өңдеу барысында құрал дайындамаға қарай бағытта үздіксіз 
қозғалып отыруы керек. Бітеу саңылауларды өңдегенде, құралды 
арасында көтеріп қойып, ішіне таза абразивтің толуына және кесу 
өнімдерінің жойылуына мүмкіндік беру керек.
1.97-сурет. Ультрадыбыстық өңдеу схемасы
144 

Ультрадыбыстық өңдеудің өнімділігі өңделетін материалдың 
қасиеттеріне, құралдың амплитудасы мен жиілігіне, абразивтік 
материалдың түрі мен тартылуына, өңдеу аймағының өлшемдері, 
өңделетін беттің конфигурациясына және құрал мен дайындама 
арасындағы қысымға (статикалық) байланысты. 
Ультрадыбыстық білдектердың қазіргі таңдағы үлгілері 0,15...90 
мм диаметрлі саңылауларды, қатты қорытпалар үшін 0,01 мм өңдеу 
дәлдігі мен максималды өңдеу тереңдігі - 2-5 диаметр болғанда 
өңдеуге мүмкіндік береді. 
Ультрадыбыстық әдіс бедерлерге (мысалы, медальдарға) 
арналған қатты қорытпалы нақыштарды дайындау кезінде 
пайдаланылуы мүмкін, бұл жағдайда дірілдегіш құрал бөлшектің 
рельефіне сай болуы керек. 

жүктеу/скачать 14,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: