К 130 – ЛЕТИЮ ХАЛЕЛА ДОСМУХАМЕДОВА
165
www.kaznmu.kz
Медициналық мекемелерде Call-орталығының болуы
мегаполис жағдайында ақпараттық-анықтамалық қызмет
мәселесін тиімді шешуге кӛмектесіп қана қоймай, келіп
тҥскен қоңырауларды реттеуге, науқастардың базасын
қҧруға және жҥргізуге, қажет болған жағдайда шығыс
қоңырауларын ҧйымдастыруға және тағы басқа
медициналық қызметтермен байланысты жҧмыстарды
жҥргізуге болады *4+.
Сall-орталығы - бҧл шығыс және кіріс телефон
қоңырауларын ең аз шығыстармен операторлардың
арасында тең бӛлу негізінде қызмет кӛрсету кешені.
Қатынас орталықтары кіріс хабарламаларды тек телефон
қоңырауын ғана емес, сонымен қатар оның тиімділігі e-
mail арқылы да қарастырады.
Call-орталықтарының негізгі принципі қазіргі таңда
науқастардың ақпараттық талаптарын қанағаттандыру
болып табылады *3+.
Сall-орталығы тіркеу бӛлімінің, қабылдау бӛлімінің,
дәрігерлердің және басқа да бӛлімдердің кіріс
қоңырауларын автоматтандыруға кӛмектеседі, және де
алынған ақпартты жҥйелеуге де септігін тигізеді. Сall-
орталығы
жҧмысының
нәтижесінде
алынған
кӛрсеткіштердің негізінде медициналық мекеменің
басшылығы ӛзінің қызметінде әртҥрлі аспектілерін
бағалай алады, мысалы, жарнамалық кампаниялардың
тиімділігін, сонымен бірге кӛрсетіп отырған медицналық
қызметке сҧраныстың динамикасын бағалауға болады.
Одан тҥрлі бӛлімшелердің жҧмысын оптимизациялауға,
бар бағыттарды тиімділеуге, ол ӛз кезегінде одан әрі
дамудың перспективті бағыттарын анықтауға мҥмкіндік
береді *Мetapoint мәліметі 2011 жылы+.
Осыған байланысты біздің елімізде де медициналық
ҧйымдардардың
жҧмыстарын
жетілдіру
және
адамдардың ақпараттық талабын қанағаттандыру ҥшін
Call-орталықтарын ендіру маңызды болып табылады,
себебі
қазіргі таңда ақпараттық ресурстар мен
қызметтерге қолжеткізу ақпараттық технологиялардың
дамуымен негізделіп отыр.
Жоғарыда
аталғандарды
ескере
отырып,
біздің
зерттеуіміздің мақсаты «Ҧлттық медициналық холдинг»
АҚ клиникаларында медициналық қызметтің сапасын
жақсарту мақсатында Саll-орталығын ендіру бойынша
медициналық-ҧйымдастыру сҧрақтарын ӛңдеу.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1
Президенттің Н.Ә. Назарбаевтың «Жаңа Қазақстан жаңа әлемде» Қазақстан Халқына Жолдауында: Тәуелсіздікке 20
жыл», 2012 жыл;
2
Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жҥйесі туралы 2009 жылғы 18 қыркҥйектегі N 193-IV Кодексі;
3
Б. С. Гольдштейн, В. А. Фрейнкман «Call-центры и компьютерная телефония БХВ» — Санкт-Петербург, 2002 жыл;
4
Д. О. Садовский «Сall-центр - взгляд изнутри и снаружи». - Мәскеу: 2006.
5
2012-2020 жылдарға арналған «Ҧлттық медициналық холдинг» АҚ Даму стратегиясы.
Ш.К. КАЮПОВА, Р.К. СУЛЕЙМЕНОВА
ВОПРОСЫ ВНЕДРЕНИЯ CALL-ЦЕНТРА
В МЕДИЦИНСКИЕ УЧРЕЖДЕНИЯ КАЗАХСТАНА
Резюме: В статье говорится о необходимости достижения новых инструментов, так как развитие здравоохранения
Республики Казахстан вступает в этап институциональных преобразований, и информатизация в области здравоохранения и
основывается на
широком использовании международных
принципов
стандарта и информатизации. Так же описана
краткая история развития индустрии Call- центра. Внедрение Call-центра в медицинские учреждения Республики Казахстан
является широкое использование современных информационных технологий во всем мире.
Ключевые слова: Call-центр, система автоматизации, медицинские учреждения, исходящие звонки, медицинские услуги,
аутсорсинг, компьютерные технологии, телефонные линии, информационные технологии.
SH.K. KAYUPOVA, R.K. SULEIMENOV
IMPLEMENTATION ISSUES CALL-CENTER
IN THE MEDICAL INSTITUTIONS OF KAZAKHSTAN
Resume: The article refers to the need to make new tools, because the development of Health of the Republic of Kazakhstan shall
take stage of institutional change, and the computerization of health and is based on the extensive use of international standards
and the principles of information. Just describe a brief history of the industry Call-center. Implementation of Call-center in the
medical institutions of the Republic of Kazakhstan is the use of modern information technology in the world.
Keywords: Call-center, automation, medical, outgoing calls, medical services, outsourcing, computer technology, telephone lines,
and information technology.
Вестник КазНМУ, №3 (1) - 2013
166
www.kaznmu.kz
УДК 614.66-07.618-0.99
М.И. КЕНЕСАРИНА, Ж.Ж. БЕКЕНОВА
С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ҧлттық медициналық университеті, БҚО
«Бӛрілі ауданындағы СЭСО» РМҚМ
МҰНАЙ-ГАЗ КЕН ӚНДІРІС АУМАҒЫНДАҒЫ АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАНЫҢ ЛАСТАНУЫН ЗЕРТТЕУДЕ ҚАУІП-ҚАТЕРДІ
БАҒАЛАУ ӘДІСІНІҢ ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ
Берілген мақалада Қазақстан Республикасының мҧнай-газ кен орны аймағында (ҚМГККО мысалында), ӛнеркәсіп
орындарында атмосфералық ауаға шығарылған тастамаларды зерттеу мақсатында, жаңа әдіснамалық зерттеу
тәсілін қолдану.
Түйінді сөздер: атмосфералық ауа, санитарлық-қорғау аймағы,қауіп – қатерді бағалау әдіснамасы.
Қарқынды дамып жатқан ҚР-ның экономикасы дамудың
жаңа кезеңдерін басынан ӛткізуде. Заманауи жҥйелі
бағдарламаларды қолданудың арқасында дамушы
елдердің де тізіміне іліндік. Бірақ, мҧндай ҥдемелі
жағдай ӛзінің кемшіліктерін де кӛрсетуде. Біздің
еліміздің экономикалық жағдайы, нарықтағы шикізат
бағасына тікелей байланысты. Осындай тәуелділікті атап
айтатын болсақ, яғни ең ауқымды және маңызды
экономикалық саланы – мҧнай-газ ӛндірісі қамтып отыр.
Республикада жҧмыс атқарып жатқан кӛптеген мҧнай-газ
кен орындары жаңа заманның талаптарына сай жҧмыс
қарқындылығын ҥдету мен қоса, әрине экологиялық
жағдайға айтарлықтай зиянында тигізуде *1-5].
Экологиялық қауіптіліктің дәрежесі, ең бірінші ӛңдірілетін
кӛмірсутек шикізатының қҧрамына байланысты, ал
бӛлінетін кӛмірсутектердің негізгі бӛлігі, яғни 75%-ға
жуық ҥлес салмағы- атмосфералық ауаға, ал 25% cу, 5%-
ы топыраққа бӛлінетіні белгілі.
Әлемдік деңгейдегі мәселелердің біріне тоқталатын
болсақ, - ол мҧнай ӛндірісінен пайда болатын қалдық
ӛнімдердің қоршаған ортаны ластауы. Осыған орай бҧл
мәселені шешуге бҥгінгі таңда ҥлкен назар аударылуда.
Себебі, жоғарыда айтылып кеткен ластаушы кӛздер
қоршаған ортаға әсерімен бірге, тірі ағзаларға, яғни
денсаулыққа
әсер
етуде.
Ол
тҥрлі
ауруларға
шалдықтыратын қайтымсыз әсерлер. Ал мҧнай-газ
ӛндірісі қоршаған ортаның ең негізгі бӛлімі –
атмосфералық ауаны ластауда. Атмосфералық ауа,
тіршілік ортасының негізі болғандықтан, адамзат
ӛмірінде маңызды рӛл атқарады *6+.
Осыған байланысты – мҧнай ӛндірісімен айналысатын
кәсіпкерлердің қызметіндегі міндетті тҥрде орындайтын
шарттардың қатарына –атмосфералық ауаны қорғау
бойынша кешенді шараларды қамту және экологиялық
қауіпсіздікті қамтамасыз ететін жҥйені енгізу кіреді. Осы
шарттарды іске асыру ҥшін СҚЗ анықтап, керекті
шекарасын бекіту қажет.
Қазақстанның
атмосфералық
ауасы
ӛндіріс
тастамаларымен
ластанған
кӛптеген
ӛндірістік
қалаларында, ӛңірлерінде, денсаулық жағдайын сақтап
қалу, маңызды мәселелер қатарына жатады. Осындай
аймақтардың біріне, мҧнай-газ конденсат кен орындары
жатады. Осылайша, шешуді талап ететін ӛзекті мәселелер
тізімі анықталды. Оларды шешуге, гигиена ғылымындағы
салыстырмалы
жаңа
методологияны
–
Халық
Денсаулығына Қауіп-қатерді талдау әдісін қолданамыз
[7].
Яғни атап кеткен қауіп-қатерді бағалау әдіснамасына
тоқталатын болсақ, алғаш рет адам денсаулығына қауіп-
қатерді бағалау әдістемесі ӛткен ғасырдың 70-ші
жылдары АҚШ-тың – Қоршаған ортаны қорғау
агенттігінде ӛнделіп, ҧсынылған болатын. Қазіргі таңда
Батыс елдері мен Ресей Федерациясында кең таралуда.
Ал біздің мемлекетімізде – адам денсаулығына қауіп
қатерді бағалау әдісі толық пайдаланбауда, әсіресе
гигиеналық салада. Себебі тиісті нормативтік заңдылық
қҧжаттар шектеулі. Адам денсаулығына қауіп - қатерді
бағалау әдісі, қазіргі таңда дҥние жҥзі бойынша
қарқынды дамып келе жатқан бағыттардың бірі болып
отыр. Болжаудағы негізгі артықшылықтың бірі, -
халықаралық, мемлекеттік, аудандық, жеке кәсіпорын
және басқа да деңгейлерде, қоршаған ортадағы
ластаушы кӛздерді анықтауға, әрі сипаттауға мҥмкіндік
береді, онымен қоса ластанған қоршаған ортаның
тҧрғындар денсаулығына зиян келтірудегі нақты әрі
дереу моделдеу жағдайдағы болжау мҥмкіндігін береді
[7-8].
Қоршаған орта ластануынан пайда болатын ең қауіпті,
әрі маңызды қҧрамалардың бірі, ол адам ағзасына
тигізетін әсері. Адам ағзасы, қоршаған орта мен оның
табиғат
жағдайына
байланысты
болғандықтан,
тәуелділік жағдайында орналасқан. Ӛндірістік даму
барысы, атмосфералық ауаның, судың ластануына және
топырақта зиянды заттардың жиналуына алып келеді.
Жоғарыда айтылып кеткен ҥш қҧрамдас ҧғымдар адам
ағзасына қатысты жоғары маңыздылыққа ие, себебі,
олар адамның не ішіп, қандай ауамен тыныс
алатындығын және пайдаланатын тағамына ықпалын
тигізеді.
Осы
уақытта,
ӛндіріс орындарынан, энергетика,
автокӛліктерден атмосфералық ауаға бӛлінетін жҥздеген
ластаушы заттар бар. Мәселе ӛте кӛлемді, ауқымды
болып табылады. Халықаралық дәрежеде танылған,
қауіп-қатерді бағалау әдістемесі, бірден-бір, ең маңызды
ғылыми-тәжірибелік қҧралға айналды. Оның негізінде,
адам ағзасын қорғау мақсатында, қоршаған ортаның
сапасын жақсартуға бағытталған басқармалық шешімдер
қабылдау мҥмкінділігі тиянақты баяндалған [9-11] .
Қауіп-қатерді толық бағалау кестесі тӛрт ӛзара
байланысты кезеңдерді жҥргізуден тҧрады: қауіптілікті
идентификациялау, «доза-жауап» тәуелділігін бағалау,
экспозицияны бағалау, қауіп-қатерді сипаттау. Аталған
кезеңдер тікелей ӛз ара тығыз байланысты болып келеді.
Бҧлардың ішінде ең ауқымды кӛлемді қауіптілікті
идентификациялау кезені алады.
Қауіп-қатерді талдау методологиясындағы, қауіп-қатерді
бағалау
элементі
атмосфералық
ауадағы
негізгі
ластаушыларды анықтап, олардың қауіптілік дәрежесін
сҧрыптауға мҥмкіндік береді. ҚМГКО-да ӛткізілетін,
қауіп-қатерді толық (базалық) бағалау кезеңі, ӛндірістік
аймақтағы атмосфералық ауаға нақтылы сипаттама
беретін әдіс болып саналады. Сонымен қатар, болашақта
қауіп-қатерді
басқару
бойынша
жҥргізілетін
жҧмыстардың негізі болып қаланады.
К 130 – ЛЕТИЮ ХАЛЕЛА ДОСМУХАМЕДОВА
167
www.kaznmu.kz
Жоғарыда айтылғанның негізінде, туындаған мәселенің
шешімі ретінде, қауіп-қатерді бағалау әдістемесін
гигиеналық зерттеу жҧмыстарында пайдалану, ҧтымды
жолдарының бірі деп тҧжырымдауға болады.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1
Авалиани С.Л., А.А.Голуб, Н.Г.Давыдова, Е.Б.Струкова, Г.В.Сафонов. Управление окружающей средой на основе
методологии анализа риска. Учебное пособие. – М.: 2006. – 186 c.
2
Юань, А. Ч.-А. Актуальные вопросы организации санитарно-защитных зон промышленных предприятий и иных объектов
в Российской Федерации / А. Ч.-А. Юань // Гигиена и санитария. — 2004.-№2.- C.17-18.
3
Оценка вклада выбросов автотранспорта в интегральную характеристику риска загрязнений воздушной среды / С.Л
Авалиани и др. // Гигиена и санитария. - 2002. - № 6. — C.21-25.
4
Петров, А.Н. Оценка риска здоровью при определении степени санэпидблагополучия населения / А.Н. Петров, A.M.
Жиляков, М.В. Дружинин // Гигиена и санитария. - 2006. - № 1. - C.49-50.
5
Рахманин, Ю.А. Приоритетные направления и критерии оценки загрязнения окружающей среды / Ю.А. Рахманин, Н.В.
Русаков // Гигиена и санитария. - 2003. - № 6. – C.14-16.
6
Оценка риска здоровью от приоритетных выбросов Новолипецкого металлургического комбината / В.А. Кислицин и др.
// Гигиена и санитария. - 2006. - № 5. – C.98-100.
7
Ингаляционный риск от воздействия выбросов промышленных предприятий Магнитогорска / А.Г. Уральин и др. //
Гигиена и санитария. - 2007.-№3.- C.15-18.
8
Использование методологии оценки риска на этапе обоснования выбора земельного участка при размещении
промышленных предприятий / Л.А. Перминова и др. // Гигиена и санитария. - 2009. -№4.- C.91-93.
9
Канцерогенный риск для населения, проживающего в районах размещения тепловых и атомных электростанций / Л.А.
Ильин и др. // Гигиена и санитария. - 2002. - № 6. – C.11-14.
10
Комплексные вопросы управления риском здоровью в решении задач обеспечения санитарно-эпидемиологического
благополучия на муниципальном уровне / Н.В. Зайцева и др. // Гигиена и санитария. -2007.-№6. – C.16-18.
11
Курляндский, Б.А. Методология оценки риска в аспекте современных тенденций управления химической
безопасностью / Б.А. Курляндский // Гигиена и санитария. 2002. - №6. – C.25-27.
М.И. КЕНЕСАРИНА, Ж.Ж. БЕКЕНОВА
ПРИМЕНЕНИЕ МЕТОДОЛОГИИ ОЦЕНКИ РИСКА ПРИ ИЗУЧЕНИИ ЗАГРЯЗНЕНИЯ АТМОСФЕРНОГО ВОЗДУХА НА ТЕРРИТОРИИ
КАРАЧАГАНАКСКОГО НЕФТЕГАЗОКОНДЕНСАТНОГО МЕСТОРОЖДЕНИЯ
Резюме: В данной статье обобщены эффективности преимущества методологии оценки риска при выявлении
приоритетных химических соединении и источников загрязнения, формирующие загрязнение атмосферного воздуха в зоне
влияния крупных промышленных объектов.
Ключевые слова: атмосферный воздух, санитарно-защитная зона, оценка риска.
M. KENESSARINA, Z. BEKENOVA
APPLICATION OF RISK ASSESSMENT METHODOLOGY FOR THE STUDY OF AIR POLLUTION IN THE KARACHAGANAK
OIL AND GAS CONDENSATE FIELD
Resume: This article summarizes the performance benefits of risk assessment methodology for identifying priority chemicals and
pollution sources, forming air pollution in the zone of influence of large industrial facilities.
Keywords: ambient air, sanitary protection zone, risk assessment.
Вестник КазНМУ, №3 (1) - 2013
168
www.kaznmu.kz
УДК 614.253.52:616-039.75.007
Б.С. ТУРДАЛИЕВА, Д.У. КЕНЕСАРЫ, А.Т. ДОСМУХАМЕТОВ, З.Р. САГЫНДЫКОВА
Казахский национальный медицинский университет имени С.Д.Асфендиярова, г.Алматы
ПРИМЕНЕНИЕ МЕТОДОЛОГИИ АНАЛИЗА РИСКОВ
В МЕДИКО-ПРОФИЛАКТИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЯХ
На примере мирового опыта продемонстрирована эффективность изучения зависимости состояния здоровья
населения от загрязнения атмосферного воздуха на основе методологии анализа рисков. Представлен ряд результатов
мировых исследований (США, РФ, Украина, Казахстан) по взвешенным частицам (РМ10, РМ2,5), загрязнение которыми
является на сегодняшний день наиболее существенным фактором риска дополнительной смертности населения.
Ключевые слова: анализ риска для здоровья населения, взвешенные частицы.
В
целях
определения
основных
направлений
профилактической политики чрезвычайно важна оценка
количественного вклада каждого из так называемых
факторов риска, в том числе и неблагоприятных
факторов
окружающей
среды.
Именно
поэтому
Всемирный Банк совместно с Всемирной организацией
здравоохранения
(ВОЗ)
постоянно
разрабатывает
количественные оценки ущерба от заболеваний,
основанные на так называемой методологии анализа
риска, среди которых значительное место занимает
оценка воздействия факторов окружающей среды.
В настоящее время методология анализа риска и ее
основной медико-биологический элемент – оценка риска
для здоровья, являются общепризнанными в мире
инструментами для решения проблем управления
риском.
Методология
активно
применяется
в
исследованиях таких организаций как Программа ООН
по защите окружающей среды (UNEP), Организация по
экономическому сотрудничеству и развитию (OECD),
Всемирная
организация
здравоохранения
(WHO),
Международная организация труда, Международная
программа по химической безопасности (IPCS), Комиссия
Евросоюза (EC), зарубежные государственные агентства.
Современная методология анализа риска возникла в
связи с потребностью создания эффективных способов
обоснования и выбора управленческих решений по
регулированию воздействия факторов окружающей
среды на здоровье человека. Существующие основные
постулаты этой методологии и конкретные схемы
проведения исследований были впервые введены в
практику оценки влияния факторов окружающей среды
на здоровье человека в 1983 г. после публикации
Национальным исследовательским советом США (NRC)
книги:
“RiskAssessmentintheFederalGovernment:
ManagingtheProcess”. В этой книге, также как и в
подавляющем
большинстве
последующих
многочисленных публикаций, методология оценки риска
рассматривалась
исключительно
в
отношении
воздействия
химических
веществ,
загрязняющих
окружающую среду. Следует, однако, отметить, что
концепция оценки риска достаточно интенсивно
разрабатывалась уже в 70-е годы XX века применительно
к проблемам радиационной гигиены (радиационный
риск) и вероятностной оценки токсических эффектов в
профилактической токсикологии.
В конце ХХ века Агентством по охране окружающей
среды
США
было
предложено
использовать
методологию оценки риска здоровью человека при
воздействии вредных факторов окружающей среды,
согласно которой вместо ПДК используются так
называемая референтная (безопасная) доза либо
концентрация.
Референтная
доза/концентрация
–
суточное воздействие химического вещества в течение
всей жизни, которое устанавливается с учетом всех
имеющихся современных научных данных и, вероятно,
не приводит к возникновению неприемлемого риска для
здоровья чувствительных групп населения *1+.
В результате проведенного ряда исследований было
определено, что нынешние уровни загрязнения воздуха
в городах США, Западной Европы и стран Восточной
Европы, Казахстана и Центральной Азии (ВЕКЦА)
причиняют существенный ущерб здоровью – ведут к
увеличению
смертности,
сокращают
ожидаемую
продолжительность жизни всего населения почти на год
и повышают заболеваемость (ВОЗ, 2006г.). Обобщения
такого мирового опыта было выполнено ВОЗ еще в 1997
г. при подготовке Доклада «Здоровье окружающей
среды в устойчивом развитии». В последующие годы
были определены количественные оценки различных
факторов окружающей среды, являющейся основными
факторами риска высокой смертности населения *2+.
Коллективом
авторов
Гарвардской
школы
общественного здоровья, ВОЗ и Всемирного банка были
обобщены результаты работ по факторам риска *3,4+.
Для оценки неблагоприятного влияния факторов
окружающей среды на здоровье населения авторы
использовали понятие «экологическое бремя болезней»
и «экологический вклад», а также рассчитали эти вклады
для разных регионов мира. Существенным фактором
риска дополнительной смертности населения авторы
считают загрязнение атмосферного воздуха такими
загрязняющими веществами, как взвешенные частицы
(РМ10 и РМ2,5), оксиды азота, диоксид серы и озон (О3).
Например, возрастание концентрации в атмосферном
воздухе взвешенных частиц на каждые 10 мкг/м3
приводит к возрастанию не травматической смертности
от всех причин на 1-4%, смертности от легочных и
сердечнососудистых заболеваний на 6%, от рака легких
на 8% *5+.
К началу нынешнего тысячелетия было выяснено, что
более 90% риска заболеваемости и смертности от
загрязнения окружающей среды связано с воздействием
именно взвешенных частиц, нахождение которых в
атмосфере является следствием как первичного, так и
вторичного загрязнения, в том числе результатом
сжигания
ископаемого
топлива*6+.
По
данным
исследований Ревича Б.А., при проведении оценки
смертности,
загрязнение
атмосферного
воздуха
взвешенной частицей РМ10 в городах РФ приводит к 28,7
тысячам дополнительных случаев смертей только от
болезней
системы
кровообращения
и
органов
дыхания*7+. В 2005 г. Всемирный Банк опубликовал
данные о вкладе сердечнососудистых заболеваний и
заболеваний органов дыхания в общую смертность на
К 130 – ЛЕТИЮ ХАЛЕЛА ДОСМУХАМЕДОВА
169
www.kaznmu.kz
территории
РФ.
Вклад
данных
заболеваний
в
естественную смертность составляет от 60% до 74%. Доля
смертности от естественных причин в общей смертности
составляет от 85% до 88% (Голуб А.А., Авлиани С.Л.,
2010). Таким образом, учитывая данные мирового опыта
по данному вопросу, можно предположить, что
указанные обстоятельства являются фактором риска
повышенной смертности населения городов. По мнению
Ревича Б.А., демографические потери населения страны
только от загрязнения атмосферного воздуха превышают
потери от такого социально-значимого заболевания, как
туберкулез.
Ранее в 1996 году Гарвардским университетом (США)
был начат пилотный проект по оценке риска здоровью
населения Российской Федерации от загрязнений
окружающей
среды.
В
рамках
первых
работ,
проведенных в таких городах как Волгоград, Воронеж,
Новокузнецк,
Ангарск,
Пермь
и
Красноуральск,
исследование было сконцентрировано на проблеме
оценки риска для здоровья населения от загрязнения
атмосферного
воздуха
выбросами
исключительно
стационарных
источников
(промышленных
предприятий). Это было связано, в первую очередь, с
тем, что данные по выбросам из стационарных
источников загрязнения атмосферного воздуха являются
наиболее
доступными,
благодаря
существующей
системе разрешений на выбросы и платы за загрязнение.
Стационарные источники находятся также в фокусе
внимания
законодательно-нормативной
системы
контроля загрязнения воздуха. К слову в Волгограде
было установлено, что общее число ожидаемых случаев
рака среди населения от выбросов стационарных
источников составляет 13 дополнительных случаев в год.
Притом выбросы лишь семи из 29 предприятий
обусловливают 97% от общего канцерогенного риска,
при этом только четыре предприятия вносят 84%-ый
вклад*6+.
В результате проведения оценки риска развития
неканцерогенного эффекта от воздействия взвешенных
частиц (РМ10, РМ2,5) атмосферного воздуха городов
нашей республики, в свою очередь, было выяснено, что
коэффициент опасности пылевых фракций превышает
единицу почти во всех изучаемых городах, и весьма
существенно в таких городах, как Алматы, Астана,
Шымкент,
Жезказган
и
Атырау.
Данный
факт
свидетельствует о высоком риске вероятности развития
вредных неспецифических эффектов для здоровья
населения. Вследствие чего можно утверждать, что по
уровню содержания суммарных взвешенных частиц в
атмосферном воздухе большинства исследованных
городов РК ситуация оценивается как неблагополучная.
На основании проведенной расчетной оценки риска
смертности от воздействия факторов окружающей
среды, а именно от уровня загрязнения атмосферного
воздуха городов РК взвешенной частицей РМ2,5, за
период 2008-2010 гг. был выявлен высокий уровень
нетравматической
смертности,
особенно
высоки
показатели в Алматы и Жезказгане (3040 случаев; 1010
соответственно). Более того было выяснено, что
индивидуальный риск нетравматической смертности от
воздействия концентрации РМ2,5 в атмосфере городов
Атырау и Темиртау соответствует неприемлемому риску,
- равный или более 10-3.
Таким образом, результаты оценки риска являются
предпосылкой к разработке и рекомендации мер по
принятию необходимых управленческих решений по
минимизации содержания
взвешенных
частиц в
атмосферном воздухе на территории республики. Тем
более что, на наш взгляд, в Казахстане вопросы
улучшения
первичной
профилактики,
выявление
основных,
ведущих
причин
дополнительной
заболеваемости
и
нетравматической
смертности,
обусловленных
загрязнением
окружающей
среды
рассматриваются не на должном уровне. К примеру, в
Государственной Программе «Саламатты Казахстан»
отмечается, что сегодня «необходимо повышение
качества и оперативности проведений санитарно-
эпидемиологической
экспертизы…»,
в
стране
«…недостаточно внедряются стандарты лабораторных
исследований и оценки рисков влияния факторов
внешней среды на здоровье населения»*8+.
В целом, исходя из опыта зарубежных стран и, в первую
очередь США, политика оценки риска заключается в
аналитическом
процессе
принятия
оптимального
выбора,
наиболее
эффективного
и
наименее
ресурсозатратного. Такой выбор должен быть основан
как на научных, так и на политических соображениях.
В целом, разработка универсальной методологии оценки
рисков унифицирует и обеспечит гармонизацию медико-
профилактической деятельности РК с рекомендациями
международных организаций (ВОЗ, ЮНЕП, МОТ,
Комиссия
Евросоюза,
ОЕСР
и
др.)
на
фоне
усиливающихся интеграционных процессов во всем
мире. Поэтому на наш взгляд для реализации данной
стратегии
необходим
переход
от
существующей
отечественной системы оценки качества среды обитания
(по принципу «соответствует – не соответствует») к
возможности
установления
количественных
и/или
качественных характеристик вредных эффектов для
здоровья населения, обусловленных воздействием
факторов среды обитания, основанной на методологии
анализа рисков.
|