Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Canale M.,Swain Theoretical Basis of Communicative Approaches to Second
Language Teaching and Testing // Applied Linguistics. 1980. -Vol.1. -47 p.
2. Ҽлметова Ҽ.С. Қазақ тілі сабағында студенттердің сұхбаттық тілдесім
мҽдениетін қалыптастырудың ғылыми-ҽдістемелік негіздері .Докторлық
диссертациясы .2007.
3. Малькова Е.В. Формирование межкультурной компетенции в процессе
работы над текстами для чтения: Автореф. дис. канд. пед. наук. М., 2000.
4. Аударма факультеті типтік оқу бағдарламасы. ҚХҚжҼТУ.14 б
5. Чехова С. Э. Роль и место социокультурной компетентности в подготовке
сту- дентов вуза. Автореф. дис. канд. пед. наук. Н. Новгород, 2003.
6. Michael Byram. Intercultural competence . Council of Europe, May
2003http://www.theewc.org/uploads/files/InterculturalCompetence_EN.pdf
7. Верещагин Е.М., Костамаров В.Г. Язык и культура. Индрик, 2005-1308 б.
Куркимбаева А.М.,
старший преподаватель, кафедра перевода и межкультурной
коммуникации, КазУМОиМЯ имени Абылай хана,
Алматы, Казахстан
Роль социально-культурной компетенций в обучении ИЯ
В статье раскрывается смысл взаимосвязи и взаимовлияния языка и
культуры, значение владения иностранного языка как инструмента для
познания культуры других стран. Также говорится о том, что владение
иностранным языком - показатель, характеризующий уровень культуры
современного, успешного и конкурентоспособного человека.
Kurkimbaeva A.M.,
senior instructor, chair of translation and intercultural communication,
Kazakh Ablai khan UIR&WL,
Almaty, Kazakhstan
The role of social-cultural competence in teaching foreign languages
The article deals with the meaning of intercommunication and language
inter influence, culture, mastering foreign language meaning as instrument for
knowledge of different countries culture. The language mastering is index
characterising the culture level of modern successful and competitive person.
УДК:811.111
Ivanova N.M.,
senior instructor, Academy of Civil Aviation, Training Centre of Aviation
English,
Almaty, Kazakhstan
DEVELOPMENT OF PUBLIC SPEAKING SKILLS – A NEW
INNOVATIVE APPROACH TO STUDENTS’ EFFECTIVE
COMMUNICATION
The article under review gives information on the development of speaking skills,
oral communication giving examples and its analysis. It also gives some useful
tips and recommendations to develop speaking skills and how to make it effective.
Key words: delivery, oral communication, presentation, viewing, speaking in
public, public talk, speech
―
All the great speakers were bad speakers at first‖.
Ralph Waldo Emerson
“ Great Spirit, help me never to judge another
before wearing his moccasins for at least three weeks‖
American Indian Prayer
Aristotle identified five ― canons‖ of rhetoric. These laws include invention,
arrangement, style, memory, and delivery. Knowing and using these five tenets
can make any person a more effective communicator.
Oral communication is a part of daily life. We speak to someone. We greet
people. We express opinions. We offer information. We ask questions. We may
even try to persuade someone to accept our point of view or do something. How
well we verbalize our thoughts and ideas determines the impression we make on
people and, ultimately, how successful we are in life.
Yet speaking to more than one or twopeople may make us nervous and
uncomfortable. We may be afraid we will say or do something foolish or that we
will bore the audience. These are normal concerns and, with some effort, we can
overcome them. We can learn to organize and present our ideas logically and
convincingly and in doing so, develop the self-confidence that will enable us to
handle any speaking situation with ease.Mastership of public speaking is a very
essential part of any educated person‘s activity and our task as teachers is to help
develop our learners‘public speaking skills, in English, in particular. [1]
You might all know many examples given by a famous writer Dale Carneghi in
his book ―How to develop confidence in yourself and influence on people
speaking in public.‖ This is one of them.
Some doctor from Brooklyn, let‘s call him Kertis, was spending winter in
Florida where a basketball team was having its training course. He was an ardent
fan of it so very soon they made friends and, in the end, the doctor was invited to
the banquet organized in that team‘s honour.
After coffee and nuts had been served some honoured guests were asked to say
some words as it was usually accepted and quite all of a sudden for the doctor the
toastmaster‘s words came out of the blue: ― Today the doctor is present here and
I‘d like to ask doctor Kertis to tell about healthcare of baseball players‖.
Whether he was prepared for that performance? Of course, he was. He was
very well grounded – studied hygiene and had been working as doctor in charge
for a third of a century. D-r Kertis could talk on that theme sitting in an armchair
beside another man for a whole night. But to stand up and say the same in front of
the small audience was quite another thing. It paralyzed him and he felt palpitation
and heart intermission. He never spoke in public before and his thoughts at once
vanished from his head. What was it to do? All present began to applaud looking
at him. He shaked his head but it only fostered the applaud and requests. Cries:
―D-r, speak, speak!‖ from the audience became louder and more persistent. [2]
D-r Kertis gave way to despair as he knew he could hardly say a few
phrases. So he got up and without saying a word left his friends with a feeling of
awful confusion and humiliation.
It wasn‘t a surprise that on returning to Brooklyn the doctor joined the
course of oratory as he didn‘t want to be put to the blush again and to become
dumb. D-r Kertis was a very hard-working and diligent student and in two months
became the best orator in the group, gradually began to accept invitations to speak
in public, grew fond of that enthusiasm and feeling.
What‘s the conclusion of this example – not to be put to the blush and
become dumb, any man of good sense should learn to speak in public.
Due to our profession we have been frequently called upon to answer
impromptu a question or give our opinion and we didn‘t have our minds go blank.
The ability to think and speak on our feet is an important skill that is invaluable in
our everyday life.
Now we proceed to the topic matter – how to teach our students to present
their thoughts in a clear, organized manner with a minimum of preparation. All
this might be done at the Speechcraft Meeting which is called Table Topics. Of
course it requires a certain grade of students‘preparation and topics had to be
announced in advance.After that they are given one- to two-minute talks on the
topic. Topics are realistic and useful to participants. For example, for the 1-st year
students to exchange the information about their place of birth, year, origin or
they may address current events or issues –celebration of the Day of Kazakhstan‘s
Independence,the Fight against drugs usage, to talk about The magic of computers
in our life, for example. They should try to communicate true feelings on the
certain subject with skill and conviction. [3]
The following tips will help the students prepare better for Table Topics:
1.Read. They will respond better if they are knowledgeable about current events.
Read major magazines and newspapers, and watch television newscasts.
2.Organize your thoughts. When you receive your topic, pause to decide what
the main point of your response will be. For example, if you are asked to give
your opinion about an issue, determine your point of viewpoint. Then support
your viewpoint with two or three reasons. If you are asked about a problem,
discuss its causes and possible solutions.
3.Structure your thoughts. Like a prepared speech, an impromptu talk has an
opening, body, and conclusion.
4.Remain calm. Remember, your audience will think you are confident if you
appear confident
When responding to a Table Topic, rise and recognize the Topicmaster with
a statement such as, ―Madam/Mr. Topicmaster, guests, friends and fellow
Speechcrafters.‖ Then proceed with your comments about the topic.
During this program, students will present three to twelve speeches based
on the project guidelines in the handbook. Each project is a highly compressed
summary of communication principles. It is important for a student to read and
consider each project carefully before he/she prepares the speech. They should be
sure to bring the manual to the meeting when they present their speech, so their
evaluator may write comments in it. [4]
Most of the projects call for three- to five-minute talks. This will give
everybody adequate time to develop their topic while keeping the meeting within
a reasonable time frame. By learning to effectively present a short talk, the
students will be able to present longer talks as well.
An advisor will help students with their speech projects. The
advisor/teacher is an experienced Toastmaster who is familiar with the speech
projects and will help all students to select a topic, develop an outline, and
rehearse.
By now the students have heard speeches by Toastmasters members and
have probably participated in Table Topics. Now comes an opportunity to give
their first prepared talk and ― break the ice.‖ The best way to begin his/her
speaking experience is to talk about a subject he/she knows well-theirselves. At
the same time, he/she will be introducing him/herselves to another person and
giving them some understanding of his/her background, interests and ambitions.
As you prepare and deliver your talk, you will become aware of communication
skills you already have and areas that require some work. [5]
The following tips will help students prepare proper talks:
Preparing your talk
The general subject of this talk is YOU. But that subject is too broad for a
short talk – in this case, two to three minutes. Select two or three interesting
aspects of your life that will give your fellow students insight and understanding
of you as an individual. These might include your birthplace, education, or family.
You could also explain how you came to be in your present occupation, or tell the
audience something about your ambitions.
If you prefer to avoid autobiography, you might talk about your business, your
hobbies, or anything that relates to you as an individual. Having knowledge about
your subject will add greatly to your confidence.
Once you have the highlights of your talk in mind, weave them into a story,
just as if you were telling it to friends around the dinner table. Share personal
experiences of significance to you. The more personal you make your talk, the
warmer will be the relationship between you and the audience.
Opening, Body and Conclusion
Once you have decided what you will talk about, consider how your talk
will begin and end. Try to create an interesting opening sentence that captures the
audience‘s attention. Get it clearly fixed in your mind, and use it even if a better
idea occurs to you just before you speak. Then devise a good way to conclude,
and fix that in your mind. With a good start and a good finish, you can easily fill
in the rest of the speech. [6]
In any speech, it‘s best to select a very few main points, two or three at the
most, and expand on them by using examples, stories or anecdotes. If you merely
state a fact and continue, most of your audience will miss the point. You should
make a point, say it again in different words, illustrate the point, and state it once
more in order to be clearly understood. This is a good skill to learn with your first
talk.
What about notes? If you think you will need them, write a brief speech
outline on 3x5 cards, which you can place on the lectern. Refer to them only when
you need them. Remember, you‘re speaking-not reading. Many speakers begin by
writing out an entire speech, then breaking it into parts, with a key word for each
part, and finally writing just the key words on one note card. Other speakers focus
on concepts and supporting examples or stories, and never write an entire speech.
Do what works for you. [7]
Preparing Yourself
Now the talk is ready, but are you ready to present it? You will certainly
need to rehearse. Practice the talk until you are comfortable with it. You won‘t
need to memorize the talk, since you already know all about the subject. But you
may want to memorize your opening and close. A memorized opening insures that
this most important part of your talk will be stated correctly. Also, if you are
nervous as you begin your speech, you will gain confidence as you give your
prepared opening-and your speech will be off to a successful start. A memorized
close insures that your talk concludes with impact.
Next, try the talk on someone in your family, a friend or your advisor.
Then present your talk, and ask for comments. You may get some helpful
suggestions. Try this with several people if you can. If you have a tape recorder,
record the talk and listen to it carefully, making any improvements that are
necessary. Using a tape recorder is one of the best ways to improve your speaking
ability. [8]
Rather than thinking of this presentation as ―making a speech,‖ think of it as
a talk before a group of friends, sharing information of interest. Don‘t anticipate
being afraid of the audience. They have already been through the same feelings
you are having. They want you to succeed and are eager to help you.
Appearance is important. Be well groomed and appropriately dressed for
your presentation. When you look right, you feel good about yourself. You will
then forget about your appearance and concentrate on presenting your talk. You
will have increased confidence because you have made a good first impression
on your audience.
Presenting Your Talk
Once you have completed your speech preparation … relax. Feeling a bit
nervous is common to every speaker, no matter how experienced. In fact, you can
put this nervous energy to work for you by using it to add excitement to the
delivery of your talk. No one is going to pay much attention to a little quavering in
your voice, and it will soon disappear, anyway, as you become involved with what
you are saying. [9]
While being introduced, take a few deep breaths and slowly exhale. This
will help your voice sound resonant and natural. Begin by facing the Toastmaster
and saying, ―Mr (or Madam) Toastmaster‖; then face the audience and say,
―Ladies and Gentlemen…‖ or ―Guests and fellow Toastmasters …‖ Pause for a
second to let things settle down, then plunge in with your prepared opening
sentences.
While speaking, make ―eye contact‖ with various members of the audience,
first looking directly at one person for a few seconds, then looking at another, so
no one feels left out of your talk. As you are doing this, glance periodically at the
time. If you feel the time is up, move smoothly to your conclusion and finish
quickly. Observe time limits whenever you speak.
Don‘t worry about what to do with your hands. Leave them at your sides if
you wish. You will have opportunities to practice ― body language‖ later.
One final word: Don‘t end by saying ―Thank you‖. It is the audience who
should thank you for the information you‘re shared. Instead, just close with your
prepared ending and wait for the applause (or stand back from the lectern and
nod at the Toastmaster of the meeting, saying, ―Mr (or Madam) Toastmaster‖)
[10]
References
1. The Materials of Annual Global Education Conferences. The Five Tenets of
Public Speaking 2006.
2. Speechcrafter‘s Handbook ―Success Communication Series‖.
Иванова Н.М.,
аға оқытушы, Азаматтық авиация академиясы,
Алматы, Қазақстан
Ресми сӛйлеу қабілеттерін арттыру – студенттердің тиімді қарым-
қатынас жасауының инновациялық тәсілі
Аталмыш мақала студенттердің халық алдында сҿйлей алу, ауызша сҿйлеу
қабілеттерін арттыру жайлы мысалдар мен анализ беріп, ақпарат береді.
Студенттердің сҿйлеу қабілеттерін арттыру үшін қажетті кеңестер мен
ұсыныстар береді.
Иванова Н.М.,
старший преподаватель, Академия гражданской авиации,
Алматы, Казахстан
УДК: 811.111
Есеналиева Ж.Ж.,
ф.ғ.д., профессор, Абылай хан атындағы ҚазХҚжҼТУ,
Алматы, Қазақстан
ТІЛДЕРДІҢ КӚПӚЛШЕМДІ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ ЖӘНЕ
ТІЛ ҚҦРЫЛЫМЫНДАҒЫ ТИПОЛОГИЯЛЫҚ БАСЫМДЫЛЫҚ
Мақала тілдерді типологиялық жақтан зерттеу мҽселелеріне, соның ішінде
құрылымы ҽртүрлі тілдердің типологиясына тоқталады.
Тірек сөздер: типология, классификация, детерминант, доминант,
фонология, морфология, синтаксис
Жаңа ғасыр таңында ұлтаралық қатынастардың дамуына байланысты,
ҽртүрлі тілдік топтарды жҽне құрылымы жағынан мүлдем алшақ тілдерді
типологиялық тұрғыдан зерттеу дҽстүрге айналып отыр. Ғылыми ізденістер
тіларалық сҽйкестіктердің теориялық негізінің жасалуына үлкен үлес қосуда.
Дегенмен бұл проблеманың тіл ғылымының кейінгі жетістіктері тұрғысынан
ҽлі де нақтылай түсетін, ҽлі де жүйелей түсетін тұстары жоқ емес. Мҽселен,
соңғы кездегі лингвистикалық зерттеулерде қайсыбір тіл құбылысын
жаңаша зерделеу, бұрынғы дҽстүрлі ҽдістен шығып ҿзгешерек түсіндіру
бағыты байқала бастады. Мұндай жаңа нышан ішінара құрылымы ҽртүрлі
тілдерді типологиялық жағынан зерттеу мҽселесінде де сезіледі. Тіл
ғылымындағы бұл сонылықты ескермейінше құрылымы алшақ тілдерді
салғастырғанда, ол тілдердің ішкі жүйесінің заңдылықтарын да, олардың
грамматикалық табиғатын да толық тану, жете сипаттау, ҽрине, мүмкін
болмайды.
Қазіргі кезде тілдерді типологиялық жағынан зерттегенде мынадай
негізгі ұғымдармен байланысты зерттеу қажеттігі туындап отыр. Ол
ұғымдар, атап айтсақ, типологиялық жіктемелердің негіздері, тіл типі,
тілдегі тип, типологиядағы метатіл, тілдердің кҿпҿлшемді классификациясы,
тіл құрылымындағы типологиялық басымдылық (доминанта), детерминант,
«белгілер кеңістігі» т.б.
Құрылымы ҽртүрлі екі тілді салғастырғанда ол тілдердің
грамматикалық ҿзіндік ерекшелігін, типологиялық табиғатын кҿрсететін
басты кҿрсеткіш - тілдік жүйедегі типологиялық басымдылық
(доминанттар). Ҽрбір тілдің жүйесі негізінен бір немесе бірнеше басым
белгілер бойынша анықталады. Мұндай салғастыруда тілдің жеке
(атомарлық) элементтері емес, тіпті тілдің жеке деңгейлері де емес, тіл
тұтас, бүтін жүйе бойынша салғастырылады.
Тіл аралық қатынастардың дамуына байланысты қазіргі тіл білімінде
салыстырмалы типологиялық ҽдісті қолдану – генетикалық жағынан алыс
тілдерді бір-бірімен салғастырғанда аса маңызға ие болады. Бұл ҽдіспен
зерттеу нҽтижесінде жеке тілдерге тҽн ерекшеліктер мен тіларалық
сҽйкестіктерді жан-жақты зерттеуге мүмкіндік туады.
Лингвистер тіларалық сҽйкестіктер мен олардың типологиялық
сҽйкестіктерінің спецификалық құбылыстарына байланысты ҽртүрлі
теориялық еңбектер жазды. Тілдерді салғастыру тҽсілдерінің негізгі
ұстанымдары ресей жҽне басқа елдердің тілші-ғалымдарының еңбектерінде
молынан кездеседі [1,2,3,4,5].
Салғастырмалы типология жалпы тіл білімінің қомақты да маңызды
салаларының бірі. Қазақ тілінің құрылымдық жүйесі басқа тілдермен
салғастырылып,
олардың
тұлғалық
жағынан
ұқсастықтары
мен
ерекшеліктерін
кҿрсететін,
салғастырмалы-типологиялық
бағытта
орындалған кҿптеген ғылыми зерттеулер бар. Осы ретте М.М.Копыленко,
С.С.Құнанбаева,
Э.Д.Сүлейменова,
З.Қ.Ахметжанова,
М.К.Исаев,
Н.И.Букетова,
К.К.Дүйсекова,
Н.А.Сҽрсембаева,
Қ.Т.Рысалды,
Е.Н.Нұрахметов,
Е.К.Сҽбитова,
С.Ж.Тҽжібаева,
Б.Қ.Мұрзалина,
Г.С.Сағидолда, Ж.Н.Жүнісова, А.Д.Жакупова т.б. ғалымдардың іргелі
еңбектерін ерекше атауға болады.
Тіл білімінің маңызды саласы – салғастырмалы типология соңғы
жылдары қазақ тілін құрылымы ҿзге тілдермен салғастыра зерттеу
мҽселесінде бірталай жетістіктерге жетті. Мҽселен, Т.Айнабекова,
Ш.Аргинзинова, К.Ашинова, А.Бақытов, П.Дҽулетова, Р.Жүсіпова,
Р.Атаханова, Г.Карбозова, Т.Қалибекұлы, Б.Мизамхан, Т.Мықтыбаева,
Ж.Тұрсынҽліқызы т.б. салғастырмалы зерттеулер жазды.
Лингвистикалық типологияда салғастырылатын материал жҿнінде
мынадай екі пікір бар: 1) бүкіл тіл жүйесі бойынша салғастыру, 2) аспект
бойынша салғастыру. Аспект бойынша салғастыру тіл жүйесінің (фонетика,
грамматика, лексика сияқты) белгілі бір жағын ғана қарастырады, мысалы,
септіктер жүйесі, шақ түрлерінің жүйесі, туыстық терминдері т.б. Ал бүкіл
жүйе типологиясы тілдерді салғастыра отырып, олардың типін басым
белгілерінің ортақтығына қарай белгілейді (Гухман М.М.) жҽне тіл
бірліктерінің ҿзара ықпалын, тҽуелділігін зерттеп, барлық тілдердің типін
бір-бірімен байланысты тіл құбылыстарының шоғырланған белгілерінің
негізінде анықтайды.
Кейбір тіл ғалымдарының пікірі бойынша, бүкіл жүйе типологиясын
құру мүмкін емес. Сондықтан тілдердің типін зерттеу тілдің белгілі бір
аспектісіне бағытталуы тиіс (Базел Ч.Е), одан кейін солардың негізінде екі
не бірнеше тілдерді салғастыруға болады екен.
Біздің ойымызша, аспект бойынша салғастыру қарастырылып отырған
ҽр тілдің ҿзі жете зерттелмесе ғана тиімді келеді. Ал бүкіл жүйені
салғастыру тіл жүйесінің кейбір аспектілерінің (мысалы, сҿз тіркесінің
құрылысы, сҿздің морфологиялық жҽне мағыналық жағындағы, олардың
ҿзара байланысы т.б.) бір-бірімен байланыстылығынан шығады. Осындай
жағдайларға сүйеніп лингвистер нақтылы бір тілдің негізгі ерекшелігін
ашуға тырысады.
Достарыңызбен бөлісу: |