ҔЮеЮҕ әвгЯжгпіліҗ пЮржты Н. Келімбесов едгйбі вәрір әвгЯжгпі Смйыҕпырыйын, гиілші ргп яюоыйры алмасы “ана сілі> 1991п

IV. “ҔЮеЮлЯгипіҗ СҲЯсінчі жъЯдъң негізгі сакъЯъбъ
ЯЮйЮоы ОрЮеЯгипіҗ — бексеЯдің балалаЯън сәЯбиелет
пҰпҕылғЮ пүоиглі мәрелері. Рол заманнъң дәрсүЯі бойън- 
пррЮйы дыр”. ча, он бер-он алсъ жарҕа солған еЯ балалаЯ міндессі сүЯде әркеЯи ҲнеЯді 
үйЯенесін болған. МҰндай бала-жігіссеЯді еЯерексеЯ ҲздеЯімен біЯге ҕан майданға еЯсіп 
баЯъп жүЯген. Ҕолъна ҕаЯт Ұрсап, жатдъң ҕанън сҲкпеген жігіссеЯді ечкім ръйламаған, 
сіпсі адам ранасъна ҕорпаған. Ең жаман ҕариес — ҕоЯҕаҕсъҕ, опаръздъҕ раналған. 
Жатдан ҕоЯҕъп ҕачҕандаЯдъ Ҳз әкелеЯі-аҕ ҕасал жазалап осъЯған. 
Оғъз-ҕъпчаҕ дәтіЯінің, жатгеЯчілік заманънъң оръ біЯ чъндъғън “Ҕазанбексің баларъ 
ОЯазбексің сҰсҕънға сүркені стЯалъ жъЯдан” айҕън кҲЯтге боладъ. БҰл жъЯдъң рбжесі 
ҕаЯапайъм: 
Ҕазанбек еЯ жесіп, ерейіп келе жасҕан жарсаЯдъң ҕҰЯмесіне Ұлан-аръЯ сой жарайдъ. Сой 
ҕъзъғъ ҕъзъп жасҕанда Ҕазанбексің рол кол жағънда — нағачъръ АЯтз-ҕожа, оҕ 
жағънда — інірі ҔаЯа-КҲне, ал ҕаЯръ алдънда — радаҕҕа рүйеніп баларъ ОЯаз сүЯ екен. 
Ҕазанбек оң жағъна ҕаЯадъ да — марайЯап күлді, рол жағъна кез сарсағанда — бойън 
ҕтанъч резімі билеп кессі, ал ҕаЯръ алдънда сүЯған баларъна кҲзі сүркен бойда-аҕ 
жанаЯъ жарҕа солъп ҕалдъ. Ронда Ҕазанбек Ұлъна ҕаЯап, Ҳзінің неге жълағанън 
сүріндіЯеді.
Он, жағъма ҕаЯадъм да — інім ҔаЯа-КҲнені кҲЯдім,
Ол ҕан сҲксі, бар керсі — ръй-риьпас, ҕҰЯмеске ие болдъ. 
Рол жағъма ҕаЯадъм да — нағачъмдъ кеЯдім,
Ол ҕан сҲксі, бар керсі — ръй-риьпас, ҕҰЯмеске ие болдъ.
ҔаЯръ алдъма ҕаЯадъм да — рені кҲЯдім,
Рен (мъна жаЯъҕ дүниеде) он алсъ жъл ҲміЯ рүЯдің
Рен радаҕ саЯсъп са, ҕан сҲгіп се кҲЯген жоҕрън ғой,
Мен Ҳлесін де күн стадъ, ал рен (жалғъз) ҕаларъң. ЕЯжүЯек оғъздаЯдан ръй-риьпас алған 
жоҕръң. 
БіЯаҕ ОЯаз Ҳз міндесін жаҕръ сүрінеді. Ұлъна роғър ҲнеЯін үйЯеспеген әкерінің Ҳзі 
айъпсъ екенін айса келіп.ОЯаз бълай дейді: 
Баларъ әкерінен үйЯенбей ме, 
Әлде әке баларънан үйЯене ме?! 

Рен мені ҕан майданға апаЯдъң ба? 
Ҕълъч реЯмеп, бар Керіп кҲЯрессің бе? 
Ҕазанбек баЯ айъп Ҳзінде екенін мойъндап, рол жібеЯген ҕаселігін сүзест үчін ОЯазбексі 
аң атлатға еЯсіп чъғадъ. Әкері Ҳзінің 
жатдъ ҕъЯған жеЯін кеЯреспек 
76 
боладъ. Ҕазанбексің ҕамръз жүЯгенін резген жат әркеЯі бҰлаЯдъ аңдъп сҰЯъп чабтъл 
жарайдъ. Жатға сойсаЯър беЯтге әзіЯленіп жасъп Ҕазанбек Ұлъна:—Сара жеЯге баЯъп 
алдъмен менің ҕалай чайҕарҕанъмдъ кҲЯ, үйЯенерің,— дейді. РҲйсіп, Ҕазанбек жат 
әркеЯін жалғъз Ҳзі ҕой ҕоЯаға сүркен аЯлан ҕарҕъЯдай ҕан жора есіп ҕъЯа барсайдъ. 
Әкерінің еЯлігін кҲЯіп, аЯҕаръ ҕозъп кескен ОЯазбек Ҳзінін жар нҲкеЯлеЯімен роғърҕа 
кіЯіріп кеседі. Ол әкерінен ЯҰҕрас рҰЯамай, ҕан майданға чъғадъ. ЕЯлік кҲЯреседі. БіЯаҕ 
сәжіЯиберіз жар жігіссі ҕаЯръ жаҕ ҕолға сүріЯіп аладъ. 
Ҕазанбексің ҕаръндағъ бексеЯ:—“Балаң ҕоЯҕаҕ, ҕачъп кессі!” деп әкерін азғъЯадъ. Ол 
сіпсі жалғъз Ұлън Ҳзі ҲлсіЯмек болдъ. БіЯаҕ жъЯ роңънда ОЯазбексің еЯлігі анъҕсаладъ. 
ОЯазбек жат ҕолънда аьҕ-ҕолъ байлатлъ жасъп са дҰчпанға беЯілмейді. Ол Ҳзін 
ҕҰсҕаЯтға келе жасҕан әкеріне ҕаЯап Ҳлеңмен Ҳсініч айсадъ: 
Әке рен мҰнда келме, жатға сҰсҕън боларъң,
Мен Ҳлімнен ҕоЯъҕпаймън, сек рен аман бол.
Екетмізден біЯдей айъЯълъп, чечем жеріЯ ҕалмарън. 
Казанбек жатдъ жеңіп, үлкен сой жарайдъ. ЖҰЯсҕа ҕъмбас саЯст-саЯалғълаЯ беЯеді. БҰл 
фикаьнъ ҔоЯҕъс аса жъЯ есіп айсадъ. 
Міне, бҰл жъЯдъң мазмҰнънан негізгі идеьръ айҕън кҲЯініп сҰЯ. ҔоЯҕъс дарсанъ 
жарсаЯдъ роғър ҲнеЯін білтге, аЯ-намърсъ жоғаЯъ Ұрсатға, ел баръна күн стғанда 
сайралмай жатға ҕаЯръ чъғтға, ал жатдъ жеңе алмаған жағдайда намърсъ ҕолдан 
беЯмей, ел-жҰЯс үчін еЯлікпен ажалға бар сігтге үндейді. 

жүктеу/скачать 1,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: