Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия
жүктеу/скачать 4,63 Mb. Pdf көрінісі
|
| Республика жерінің:
6%-ын орманды дала 28%-ын дала 58%-ын шӛл және шӛлейтті жерлер 8%-ын таулы аудандар алып жатыр Әр аймақтың ӛзіне тән Фаунасы бар. Орманды далада: қоян, бұлан, елік, құр, кекілік, т.б.; далада: суыр, дала шақылдағы, саршұнақ, дуадақ, безгелдек, қараторғай, т.б.; шӛл мен шӛлейтте: ақ бӛкен, қарақұйрық, қосаяқ, құмтышқан, жылан, улы ӛрмекші, қарақұрт, т.б.; тауда: арқар, таутеке, марал, құну, қоңыр аю, барыс, ұлар, жылқышы, т.б. мекендейді. Табиғи факторлар мен адам әрекеті салдарынан республика Фаунасы да елеулі ӛзгерістерге ұшырады. Тек тӛрттік кезеңнің ӛзінде ғана Қазақстан жерінде түйеқұс, орман пілі, Мосбах жылқысы, жабайы есек, Мерке мүйізтұмсығы, алып түйе, байырғы елік, жалпақ маңдайлы бұлан, Шетензаки бизоны, Хозар мамонты, тарпан, мамонт, семсер тісті жолбарыс, жүндес мүйізтұмсық, тур (жабайы сиыр), үңгір аюы, үңгір арыстаны, т.б. жойылып кетті. Сирек кездесетін, саны ӛте аз жануарлар қорғауға алынған; ―Қазақстанның қызыл кітабы‖. Қазіргі кезде Жер бетінде жануарлардың 1,5 млн-нан астам түрі белгілі, жыл сайын 10 мыңға жуық жануарлар түрі анықталады. Фаунаны зерттеудің тәжірибелік маңызы ӛте зор. Фаунаны зерттеумен зоогеографияның фаунистика саласы шұғылданады. ФЕН (нем. Fohn, лат. favonius— жылы батыс желі) - таулардан аңғарға қарай соғатын қатты ӛкпек, жылы жел. Ол ауаның таужотасының қырқасынан асьпт, ық беткейіне тӛмен қүлаған кезінде пайда болып, адиабатты жылынады. Мұндай жағдайдатемпература мен ылғалдылық күрт ӛзгеріп, қардың еруі мен кӛшкін жүруін тездетеді. Фен кобінесе тәулікке жуық соғады. Ол барлық тау жүйелерінде, әсіресе Кавказ, Памир, Альпі тауларында байқалады. жүктеу/скачать 4,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|