«Функционалдық сауаттылық – білім беру сапасының көрсеткіші» жаратылыстану-математикалық цикл және бастауыш сынып пәндері

90 
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚ- МЕКТЕПТЕГІ БІЛІМ 
САПАСЫНЫҢ КӨРСЕТКІШІ 
Айман Амановна Жумабаева,
Бaянaуыл aудaны Мұхтaр Әуeзoв aтындaғы
жaлпы oртa білім бeру мeктeбінің физика пәнінің мұғaлімі 
 
Аннотация:Функционалдық сауаттылық адамдардың әлеуметтік, мәдени, 
саяси және экономикалық қызметтерге араласуы., ол оқушылардың теориялық 
білімдерін практикалық тұрғыда қолдану 
Білім алу- батылдық,
оны толықтыру- даналық,
ал шебер қолдана білу- өнер! 
«Қазақстан -2050» стратегиясында «Барлық жеткіншек ұрпақтың 
функционалдық сауаттылығына зор көңіл бөлу қажет.Балаларымыз қазіргі 
заманға бейімделген болу үшін бұл аса маңызды» және Қазақстан 
Республикасының «Білім туралы» Заңында :«Білім беру жүйесінің басты 
міндеті-ұлттық және адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика 
жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға 
бағытталған білім және тәрбие алу үшін қажетті жағдай жасау; Оқыту және 
тәрбие 
берудегі 
жаңа 
технологияларын 
енгізу, 
білім 
беруді 
ақпараттандыру,халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» 
деп атап көрсетілген.Қазіргі қоғамдағы болып жатқан түбірлі өзгерістердің 
ерекше талабын орындау үшін әр оқушы, әр жеткіншек өткір ой өрісімен 
,шабытты шығармашылығымен,алған білімін кез келген салада шебер қолдана 
білуімен ерекшеленуі қажет, сондықтан «Мұғалім өзінің білімін үздіксіз 
көтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды,ізденуді тоқтатсымен оның мұғалімдігі 
жойылады»деген жазушы М.Әуезовтің қасиетті сөзі бүгін де мағынасын 
жойған жоқ, себебі ертеңгі күннің бүгінгі күннен асып түсуіне ықпал ететін , 
адамзат қоғамын алға қарай жетелейтін күш тек білімде ,сондықтан білім 
мазмұнын жаңарту аясында оқушылардың функционалдық сауаттылығын 
дамыту басты мақсаттардың бірі ретінде айқындалып отырғандықтан, 
функционалдық сауаттылық тұлғаның мектепте алған білімін,білігі мен 
дағдысын адамзат қызметінің әртүрлі саласында, сонымен бірге тұлғааралық 
қатынастар мен әлеуметтік байланыстарда кездесетін тіршілік міндеттерін жан 
- жақты шеше білетін қабілетін дамыту үшін ,өскелең ұрпаққа әлем 
деңгейіндегі стандартқа сай білімді беру, тәуелсіз еліміздің жаңашыл 
азаматтарын тәрбиелеу, ұстаздардың тек тынымсыз,талмас еңбек нәтижесінде 
ғана өз жемісін бермек. 
Заманауи 
мектеп 
оқушылардың 
функционалдық 
сауаттылық 
қабілеттерінің деңгейін және оқушылардың өнімді жұмысының көрсеткішін 
білім деңгейі ретінде қарастырады, яғни бәсекеге қабілетті ,білімді,саналы, өз 
көзққарасы,өз ойы бар және кәсібін дұрыс таңдай алатын тұлға тәрбиелейтін 
мектеп. Бұл деңгей өмірдің әртүрлі саласындағы тапсырмаларды шешуде 
мектептік білім мазмұнының қолданбалық сипатына және оқушылардың 

91 
игерген біліміне негізделеді.Сондықтан қоғамдағы өмірлік пен практикалық іс-
әрекеттердің дағдылары мен әлеуметтік іс -тәжірибені меңгеру үшін 
оқушылардың білім алу барысында негізгі және пәндік құзыреттіліктері 
қалыптасуы тиіс. Мектептің алдында тұрған үлкен мәселе шынайы өмірге 
белсенді , әлеуметтік белсенділігі жоғары,ой өрісі кең,сауатты,танымдық 
әрекетке қызығушылығы мол оқушы білімінің қолданбалалығын дамытуды 
қамтамасыз ету, функционалды сауатты болу үшін жаратылыстану 
ғылымдарындағы математикалық,компьютерлік дағдыларды қалыптастыру. 
Осы дағдылар қалыптасуы үшін функционалдық сауаттылықты дамытуда 
басшылыққа алатын салалар: 
1.Белсенділік. 
2.Шығармашылық тұрғыда ойлау. 
3.Логикалық ойлау 
4.Шешім қабылдай білу 
5.Қорытынды жасай алу. 
6.Өз кәсібін дұрыс таңдай алу 
7.Өмір бойы білім алуға дайын тұруы
Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуда мектептегі әр 
пәннің ролі зор.Оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыруда пән 
мұғалімдері оқытылатын пән бойынша терең ғылыми білімді игерулері, пән 
тілін сауатты қолданулары,оқушыларды мақсат қоюға тиімді тартуы,оқу 
материалын игерудегі мәселелерді анықтауға және түзетуге оқушылардың 
рефлексиялық белсенділігін дұрыс жоспарлауы,оқу танымдық іс= әрекетті 
ұйымдастырудың 
барлық 
түрлерін 
шебер 
үйлестіруі,педагогикалық 
технологияларды тиімді пайдалануды ұйымдастыруы, оқушылардың жеке 
қабілеттері мен мүмкіндіктерін ескере отырып,оқу жетістіктеріне қойылатын 
талаптар 
мен 
күтілетін 
нәтижелердің 
жеткілікті 
деңгейін 
ұсынуы,ынталандырудың түрлі әдістері мен тәсілдерін шебер қолдана 
отырып,алған білімдерін тәжірибеде қолдануға жағдай жасауы,сабақтың 
барлық кезеңдерінде білім ресурстарын мақсатты түрде қолдануы, 
оқушылардың пікірлері мен ұстанымдарын еркін білдіруге жағдай 
жасауы,айтқан 
ойды 
мысалдармен 
дәлелдеу,тұрмыспен 
байланыстыру,шығармашылық тапсырмаларды тиімді қолдану,оқушылардың 
бірін- бірі тыңдауы және өзіндік пікірін айтуы ,ғылыми зерттеу жасап қорғауын 
негізге ала отырып оқушының еркіндігін, белсенділігін,шығармашылық 
тұрғыда ойлауын қалыптастыра отырып,өз бетінше шешім қабылдауға 
дағдыландыру. 
Бүгінгі күнде физика пәнін сапалы оқыта отырып функционалдық ойлау 
қабілеті мен шығармашылық тұрғыдағы жұмысын дамытуда өз бетімен жұмыс 
жасауы , логикалық және контекстік тапсырмаларды орындаудың маңызы зор. 
Физика пәнінде функционалдық сауаттылықты дамыту үшін теория мен 
практиканы бірге алып жүру ,берілген тақырыптар бойынша физиканың 
заңдылықтары мен қағидаларын,олардың ашылу тарихына тоқталу. Сабақ 
барысында оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттырудың тағы бір 

92 
жолы берілген тапсырмадағы графиктер мен сызбаларды оқи алуы,оларға 
талдау жасауы және өзара салыстыру арқылы қорытынды жасауы, тірек сызба 
түрінде тапсырмаларды құрастыра білулері, заман талабына сай «үш тілділік 
»бойынша терминдерді ағылшын тілінде ұғындыра алулары. 
Графиктер мен сызбалар физиканың барлық бөлімінде кездеседі,оқушы 
графиктердегі шамалар арасындағы тәуелділіктерді білуі,оларды график салуда 
координата осі бойына белгілей алуы,өлшем бірліктерін жазуы,талдау жасау 
барысында 
оқушы 
білу,салыстыру,қорытынды 
жасау, 
математикалық 
сауаттылығын,ақпаратты өңдеу керектігін таңдай алу және оны қолдану сияқты 
бірнеше сауаттылықты іске асырады.
7, 8сыныптарда тақырыпты меңгеру үшін жұптық,топтық жұмыстар, 
тест,таратпа материалдарды табиғатпен,тұрмыспен мысал келтіре отырып 
оқушыға ұғындыру, нәтижесінде оқушының дүниетанымы кеңейіп ,өзіндік 
пікірі қалыптасады.
7сынып «Деформация» тақырыбына тапсырма. 

жүктеу/скачать 3,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: