Оқулық баспа Философия тарихы Болмыс ілімі (Онтология) Эпистемология


§ 4. Исламдық ортағасырлық мәдениет аясындағы арабтық-



Pdf көрінісі
бет127/692
Дата06.02.2023
өлшемі6,25 Mb.
#65640
түріОқулық
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   692
§ 4. Исламдық ортағасырлық мәдениет аясындағы арабтық-
мұсылмандық философия 
Дүниежүзілік философия тарихында Шығыстағы Көне Қытай, Үнді, Парсы т.с.с. 
елдеріндегі пайда болған философиялық көзқрастардан тыс Орта ғасырларда 
дүниеге келіп, өзінің ерекше болмысымен тарихта танылған Орта Азия мен Араб 
елдеріндегі ұлы философиялық ой-пікірлерді айтуға болады. 
Көне заманның аяғында құл иеленушілікке негізделген қоғам сарқылып
Орта ғасырларда «тарихи белсенділік» Шығыс халықтарының үлесіне тиеді. Оның 
негізгі себебі - тайпалық-рулық, соғыс демократиясының негізінде өмір сүріп жатқан, 
көпқұдайлыққа табынған араб тайпаларыньщ басын біріктіру қажеттігі еді. Осы 
қажеттіктің негізінде Ислам дүниеге келіп, сол діннің негізінде Арабтар империясы 
пайда болады. Ол Индтан Атлантика мұхитына дейін созылған мемлекет болды. 
Көшпенді араб тайпалары бастарының бірігуі олардың арасындағы қақтығыстарды 


Нуржігіт Алтынбеков 
152 
тоқтатып, жаулап алынған Батыс пен Шығыс, Орта Азиядағы халықтардың 
мәдениетімен танысуға, бейбіт жағдайда өндіргіш күштердің дамуына, сауда-саттық 
пен теңіз арқылы байланыстардың өсуіне әкелді. 
Араб империясы Батыста Испанияға дейін жетіп, өзінің мәдениеті, діні, 
философиясын жаңа елдерге таратты. Мысалы, бүгінгі таңда дүниежүзілік сөздікке 
кірген «арсенал», «адмирал» «тариф», «авария», «медицина», «алгебра» т.с.с. 
сөздер араб сөздіктерінен шықкан. 
Аз уақыттың ішінде арабтар мемлекетті басқару, соғыс жүргізу, мәдениетті 
дамыту салаларында үлкен жетістіктерге жетті. Оның бәрі басқа халықтардың 
мәдениетіндегі жетістіктерді өз дүниетанымен ұштастыру арқылы келсе керек. 
Дүниежүзілік мәдениетке қосқан арабтардың үлесі көп. Соның ішінде 
философияға келетін болсак, олардың өшпес еңбегі -Антикалық дәуірде пайда 
болған философиялық ілімдердің бәрін ұқыпты зерттеп, өз тіліне аударып, оны әрі 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   692




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет