Р кі мифологиясы
жүктеу/скачать 28,58 Mb. Pdf көрінісі
|
түркі мифологиясы
- Бұл бет үшін навигация:
- Ешкі/Эчки
- Ешкіиесі–Шекшекaтa
| Түйе/Töö
Миф тер де Ер лік түйені жaрaтып, жер ге тү сір ген: «Töö – aлты гы ороон ны ҥ мaлы. Эр лик тиҥ мaлы. Ол aлты гы ороон ныҥjер Ÿ сти не сaлгaн эдŸзи. Уурдaнгaн ки жи ни ҥ эжи ги не jaдaлa, aчу- ко рон чы ҥырып jaдaр не ме дийт . Töö – Эр лик тиҥ мaлы, Эр лиг ороон ны ҥ мaлы дийт . Бис тиҥ мaл эмес / Түйе – тө мен гі әлем нің жaнуaры. Ер лик тің жaнуaры. Бұл Тө мен гі әлем нен жер ге жі бе- ріл ген сaнa. Олaр ұрлaп кет кен aдaмның есі гін қaтты қaғa бе ре ді. Түйе – Ер лик пaтшaлы ғынaн шыққaн Ер лик тің жaнуaры. Біз дің жaнуaры мыз емес. Ешкі/Эчки Слaвян aң ыздaрындa еш кі ні ібі ліс жaрaтқaн, «Зaчем дья вол козлa сот во рил» дейтін болса, түркілік ұғым басқаша. Мысалы, Алтaй миф те рін де еш кі ні Эр лик жaрaтқaн. Қой Қой ды Құдaй aдaмның aзы ғы бол сын деп жaрaтып ты. Эр лик те қой жaрaтa йын де се, ол шошқa бо лып шы ғып ты: «Кудaй ки жи- ни aзырaнзын деп, кой jaйрaгaн. Эр лик-Бий ого öткö ни жип,бaзa мaл jaйaгaн, jе оны ҥ jaйaгaны чоч ко бо луп кaлгaн. Түйеиесі–Ойсылқaрa Түйе – шөл ге тө зім ді, көш-қон ның кө лі гі, көш ке руені, «дaлa ке ме сі» aтaнғaн. Түйе нің aсыл тұ қым дылaрын нaр, мaя, жaмпоз деп aтaйды. Нaр – жaлғыз өр кеш ті, aсыл тұ қым ды түйе нің ірі тү- рі, күш ті лік, мық ты лық, бaтыл дық, қaжымaстық тың сим во лы. Қоспaқ – aйыр түйе мен нaрды будaндaсты рудaн aлынғaн түйе тұ- ~ 276 ~ қы мы, бaтыстa жиі қолдaнылaтын бурaның бір тү рі. Орaл өңі рін- де aқыл сыз, aқымaқ aдaмдaрды қоспaқ деп aтaйды. Се бе бі қоспaқ бaсқa түйе лер ге қaрaғaндa сaмaрқaулaу, aуыр қозғaлaды. Түйе aтaсы aтaлғaн Уaйсқaрa есім ді aрaб болғaн де ген тү сі нік бaр. Ешкіиесі–Шекшекaтa Мұндaғы сиг ни фикaттық мaғынa: шыдaмсыз дық, же ңіл тек- тік, күй ге лек тік, сaбыр сыз дық. Еш кі – қойғa қaрaғaндa еті aз, жү ні қыл шық ты, ыс тық-суыққa шыдaмсыз, ықтaғыш мaл. Еш- кі нің жү рі сі не қaрaп, оны ұшқaлaқ, же ңіл тек мaл деп есеп тейді. Жaқтырмaғaндa, әсі ре се, әйел aдaмдaрғa «еш кі дей шошaңдaмa», «лaқтaй се кең де ме», «шы быштaй шыб жыңдaмa» де ген тыйым сөз дер aйт aды. жүктеу/скачать 28,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|