5.8.3.Қосылған ерітінділердің қайнау температурасы. Эбулиоскопия Қайнау температурасы деп тҧрақты қысым кезіндегі сҧйықтың буға
айналуының тепе-теңдік фазалық ауысу температурасын айтады. Бҧл
температура сҧйықтың (таза немесе ерітінді) ҥстіндегі қаныққан будың
қысымы ішкі қысымға тең болады. Егер ішкі қысым 1,013 10
5
Па (1 атм)
тең
болса,
онда
қайна
температурасын
қайнаудың қалыпты температурасы деп атайды. . Қайнаудың қалыпты температурасын табу ҥшін, р—Т диаграммасында изобараны салу керек, 1,013 • 10
5
Па (1 атм) қысымына жауап беретін. 5.4
суретінде таза ерітіндінің қайнауының қалыпты температурасына F нҥктесі
жауап
береді,
ал
ерітіндінің
қайнауының
қалыпты
температурасына —M және N нҥктелері. Сондықтан, ҧшпайтын
заттектердің еруі ерітіндінің қайнау температурасын жоғарылатады.
Сонымен бірге ерітіндінің концентрациясы жоғары болса, оның
қайнауының да температурасы жоғары болады. Ерітіндінің Т
кип
қайнау
және таза Т 0
кип
ерітіндінің қайнау температураларының айырмашылығын
қайнау температурасының жоғарылауы деп атайды: ∆Т
кип
= Т кип
- Т кип
0
Шексіз қосылған ерітінділер ҥшін шексіз аз бӛліктерді MM', NN' (5.4
суретін қараңыз) тҥзусызықты болады деп санауға болады. Онда ҧқсас
ҥшбҧрыштардан FMM' и FNN' қайнау температурасының жоғарылауы
қаныққан бу қысымының тӛмендеуіне пропорционал деген шығады және,
сондықтан,
қайнау
температурасының
жоғарылауы
ерітінді
концентраиясына пропорионал:
мҧндағы m — ерітіндінің моляльді концентрациясы; К эб —
эбулиоскопиялық тҧрақты, ерітіндінің ғана қасиеттеріне байланысты.
Эбулиоскопиялық тұрақты ерітіндінің қайнау температурасының
жоғарылауына тең (есептік), 1000 грамм ерітіндіде, 1 моль заттек
қҧрайтын, егер ерітінді мінсіз қасиеттермен игерілген болса. Бірақ мҧндай
ерітіндінің
концентрация
ҥшін
Рауль
заңы
қолданылмайды.
Эбулиоскопиялық тҧрақтыны келесі формуланың кӛмегімен алуға болады
мҧндағы Т
н.т
.
к
— қайнаудың қалыпты температурасы; ∆H
пар
1 — ерітіндінің
буғаайналу жылуы; М 1 — ерітіндінің молярлық массасы.
Бірақ та тәжірибелік мақсаттарда эксперимент тҥрінде табылған К эб
2 126
мәнін қолдану қажет.
Қайнау температурасын анықтауға негізделген, ерітінділердің
қасиеттерін зерттеу әдісі эбулиоскопия деп аталады.