Электролиттердің қосылған ерітінділері. Изотониялық

2
128 
Электролиттер деп ерітіндіде иондарға шашылатын — зарядты 
бӛлшектерді, ерітіндіде ӛздіктерінен ӛмір сҥретін заттектерді айтады.
Электролит ерітінділерінің маңызды ерекшелігі болып олардың электр 
тоғын ӛткізе алу қабілетін айтамыз. 
Электролит ерітінділерінде барлық бҧрынғы қарастырылған эффектер, 
нақты атағанда: ерітінді ҥстіндегі еріткіш бу қысымының тӛмендеуі, 
ерітіндінің қатаю температурасының тӛмендеуі, ерітіндінің қайнау 
температурасының жоғарылауы, қосытлған ерітінділердің осмостық 
қысымы — сондай концентрациядағы электролиттер еместер ҥшін 
арналған ертінділерге қарағанда бҧлар кӛп дәрежеде байқалады. Мҧның 
себебі болып электролиттік диссоциация болып табылады. Ерітіндідегі 
иондар жекелеген бӛлшектер сияқты әсер етеді. Бҧған сәйкес, 
қарастырылған эффектер ерітіндідегі молекулалар мен иондардың жалпы 
концентрациясына байланысты болу керек дегенді тосу керек. 
Электролит ерітіндісіндегі бӛлшектердің жлпы концентрациясы ӛз 
кезегінде диссоциация дәрежесіне байланысты сондай-ақ иондарды тҥзетін 
сандар да.
Ерітіндіде K
v+
A
v
молекуласы v+ катионов K 
z+
және v
-
_ аниондарға A
z-
диссоциялансын: K
v+
А
y-
_ v
+
K 
z-
+ v 
-
_A
z-
_ (иондардың жалпы сандары 
v = v
+
+ v
-
тең болады). Мысалы, Al
2
(SO
4
)
3 
реакциялары ҥшін 
2Al
3+
+ 
3SO2
4
2-
_ 
аламыз v
+
= 2, v 
-
_ = 3, v = 5. 
Диссоциация дәрежесі деп а — шашылған молекулалар санының 
молекулалардың берілген санына қатынасы. Егер а — диссоциация 
дәрежесі болса, онда (1 - α) — шашылмаған молекулалардың ҥлесі. 
Электролиттің берілген концентрациясы бойынша С шашылмаған 
молекулалардың концентрациясы C(1 - α) қҧрайды, ал катиондар мен 
аниондардың саны — сәйкесінше v+С α және v
-
С α. Al
2
(SO
4
)
3
ҥшін 
катиондардың концентрациясы AT + 2С α тең, аниондардыкі SO4
-
— 3С α. 
Ерітіндідегі молекулалар мен иондардың концентрацияларының 
қосындысы С(1 - α) + v
-
+С α + v
-
C α = С(1 - α) + C α v = С [1 + α (v - 1)] = 
Ci, где i = 1 + а(у - 1). 
i коэффициенті изотониялық коэффициент деген атауды алды (Вант-
Гофф коэффициенті). 
Бинарлы бірваленттілік электролит ҥшін (бірзарядты катион мен 
аниондарды туғызатын электролиттерді осылай атайды), мысалы NaCl, 
немесе екі-еківаленттілік, мысалы CuSO
4
, v = 2, i = 1 + α аламыз; бір-
еківаленттілік электролит ҥшін Na
2
SO
4
: v = 3, i = 1 + + 2 α; бір-
ҥшваленттілік электролит ҥшін Na
3
PO
4
: v = 4, i = 1 + 3 а; ҥш-еківаленттілік 
электролит ҥшін Al
2
(SO
4
)
3
: v = 5, i = 1 + 4 α және т.б. 
Изотоникалық коэффициент ерітіндінің концентрациясына тәуелді 
және ол азайған кезде артып, әр электролит ҥшін молекулалардың 
иондарға толық диссоциациялануына сәйкес келетін мәнге ҧмтылғаны 
анық. 
Я. Вант-Гофф i тҥзету енгізді, диссоциацияға байланысты, қосылған 

2
129 
ерітінділердің қасиеттері ҥшін арналған теңдікке
Бҧл 
қарым-қатынас электролит ерітіндісінің диссоциациялану 
дәрежесін анықтауға мҥмкіндік береді, қосылған ерітінділердің әртҥрлі 
қасиеттерін ӛлшеу арқылы. Диссоциацияның дәрежесі изотоникалық 
коэффициентке және электролиттік иондардың байланысымен байланысты 
болғандықтан
изотониялық коэффициентті ғана есептеу жеткілікті, а-ны табу ҥшін. 
Изотониялық коэффициентті тәжірибе арқылы анықталған электролит 
қосылған ерітіндінің қасиетін есептікке қатынасы арқылы анықтайды, 
мысалы i = ∆Т
з
тәжірибе
/ ∆Т
з
есеп
. 

жүктеу/скачать 9,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: