Жүрек бұлшық етінің дамуы мен регенерациясы

81
Жүрек бұлшық етінің дамуы мен регенерациясы. 
 
Сүтқоректілерде жүрек қос симметриялы орналасқан қан 
тамырлары түтік түрінде болады. Бұл ұрықтың үш қабатты 
пластинкалы түрге ие кезеңінде болады. Бұл түтіктер 
мезодерманың 
эктодермалы 
жəне 
висцеральді 
жапырақшаларының арасындағы кеңістікте орналасады. Даму 
процесі кезінде түтіктер бірігіп кетеді. Олар басқа қан 
тамырлары тəрізді мезенхималы шығу тегіне ие жəне
эндокардқа бастама береді. Біріккен түтіктерді қоршаған 
мезодерма миоэпикардты пластинка деп аталады. Мезенхималы 
түтікке бағытталған ішкі бөлімнен миокард ал сыртқысынан-
эпикард пайда болады. 
Миокардтың қалыптасу процесінде мезодермальді 
клеткалар ұзарады жəне дифференциаланады; оларда саны өсіп 
тұратын миофибрилдер пайда болады; клеткалар арсында 
байланыстар қалыптасады, ендірмелі жолақтар пайда болады 
жəне клеткалар жиырылуы қабілетіне ие бола бастайды. 
П.П.Румянцевтің көрсетуі бойынша онтогенездің постнатальді 
процесінде кардиомиоциттер бөлінуі қабілетін сақтайды. 
Осымен бірге Z-жасақ аймағында миофибрильдердің үзілуі 
жүзеге асады. Əйткенмен, кардиомиоциттердің цитогенезі 
біртіндеп тежеледі. Егеуқұйрықтарда 5-7 тəуліктегі даму 
аралығында цитокенездің тежелуі нəтижесінде екі ядролы 
кардиомиоциттер пайда болады. Бұлшық ет клеткаларының 
ядролары эмбриональді кезеңінде циклден шығып қалады, яғни 
олар g
o 
немесе g, кезеңінде қалып қояды. Бұл клеткалардың 
плоидтылығы артады. Мезенхимадан бұлшық ет клеткалары 
қоршаған дəнекер қабаттар пайда болады. Бұлшық етке 
мезенхимамен бірге қан тамырлары мен нервтер де кіреді. 
Жүрек бұлшық етінің зақымдануы кезінде, мысалы, 
инфаркт кезінде дəнекер ұлпасы арқылы регенерация жүзеге 
асады. Жүрек бұлшық етінің функциясының компенсациясы 
зақымдалған аймақты қоршаған бұлшық ет клеткаларының 
гипертрофиясы арқылы жүзеге асады. 
Миокард 
зақымдалған 
кезде 
кардиомиоциттерде 
митоздың шығуын байқауға болады. Митоздар əсіресе сол жақ 
құлақшада, субэпикардиальді аймақта байқалады. Жүректің 
қарыншаларында олардың дамуынан кейін миокардиоциттер 

82
тимидинді қоса бастайды, қалыпты жағдайда қарыншалардың 
бұл клеткалары бөлінбейді. Бұл миокардта бағаналы
клеткалардың болуымен байланысты. 
Миокардта 
компенсация 
ішінен 
процесстердің 
деңгейінде жүзеге асады; (гипертрофия жəне клетка ішілік 
регенерация), сонымен қатар клеткалардың пролеферациясы 
арқылы да жүзеге асады. 

жүктеу/скачать 1,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: