Лекцияларының жиынтығЫ 2 Сапаров Қуандық Əбенұлы (оқу құралы) Алматы 2004 бет

78
электорнды 
тығыз 
денешіктердің 
шоғырлануы; 5-
эндоплазматикалық ретикулум; 6-митохондрии; 7-көлденең 
кесілген нерв талшықтары. 
Морфологиялық ерекшелігі 
Миофибрилдерге байланысты олардың атқаратын 
қызметі қысқару, созылу. Бұлшық ет ұлпасы клеткалық 
құрылымнан тұрады. Жұмыс істеу бəсең, бірақ ұзақ уақыт 
жүреді. Бұл бұлшықет Адам организміндегі вегетативті жүйке 
жүйесіне бағынады. 
Негізгі құрылысы: тегіс бұлшықет ұлпасының негізгі 
құрылымы клетка бір-бірімен тығыз орналасқан. 
Жиырылу 
процесіне 
қатысатын 
компонентін 
мифибрилдер деп атаймыз. Ресмосомальді байланыс болады. 
Қоректік элементі: клетканы негізінен қоректендіретін ядро 
жəне цитоплазма. Бұлшықет құрамында митохондрия жақсы 
жетілген кристалдар болады. Онда АТФ синтезделеді 
эндоплазмалық тор жəне рибосомдар жақсы жетілген. 
Жиырылғыш компонентінің көлденең кесіндісі 1-2мкм болады. 
Бұлшықет ұлпасының тығыз орналасуына дəнекер 
ұлпасы көмектеседі. Бұлшықеттің сартқы қабаиын сарколема 
деп атайды. Ол клеткаға беріктік қасиет береді. 
Миофибрильдерді 2 топқа бөлеміз: 
1. Жіңішке мифибрильдер (актин белогы бар) 
2. Жуан миофибрильдер (меозин белогы бар) 
Осы екі белоктың жиырылуына байланысты бұлшықет 
əртүрлі қозғалысқа түседі. Регенерация жақсы жүреді. Оның 
негізгі көзі митоз жəне амитоз. 
Көлденең жолақты бұлшықет 
Көлденең жолақты бұлшықетке қаңқа бұлшықеті, тіл, көз, 
қолқа, өңештің жоғарғы бөлігінің көмей еттері жатады. Адам 
бетіндегі көңіл-күй бұлшықеті, көзді қимылдату бұлшықеті 
құлақ қалқанында жəне тыныс жолдарында кездеседі. 
Көлденең салалы бұлшықет компоненті симпласт 
болады. Көлденең жолақтан тұрады. Негізгі компоненті 
протофибрильдер. 
1. Изотропты 3. актин 
2. Анизотропты 4. Меозин 

79
Көлденең 
жолақты 
бұлшықеттің 
құрылымдық 
функционалдық бірлігі саркамер деп аталады. Саркамерге 
изотропты бөлік жартылай анизотропты толық кіреді Z-Z. Z-бұл 
жолақ. Z-изотропты жіпшенің белдеуін бөледі. Ол тірек 
қызметін атқарады. Анизотропты жіпшенің ортасында “М” 
жолағы болады. Ол бұлшық ет қысқарғанда пайда болады. Тірек 
компонентіне М Z жолақтары кіреді. Жолақтарға талшықтар 
келіп бекінеді. Адисканың ұзындығы 1,5-2мкм 1 дискасы 
жиырылуға байланысты. 
Симпласт көп ядролы құрылым. Онда ет ұлпасын 
оттегімен қаитамасыз ететін миоглобулин белогы болады. 

жүктеу/скачать 1,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: