дәрістер. Мәдениет ұғымы және құрылымы

Дәріскер: дінтану және мәдениеттану кафедрасының оқытушысы, 
мәдениеттану магистрі Есболова Молдир Ауелтаевна
Мәдениеттану пәні бойынша
2 – дәріс
Мәдениет тілі
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Мәдениеттің құрылымы
Мәдениеттің құрылымы оның тиімділік, жүйелелік деңгейі 
тұрғысынан берілуі мүмкін. Осы көзқарас тұрғысынан ол екі
қосалқы жүйеге бөлінеді: 
Ғылыми- тиімділігі жоғары
Теориялық сана– әдеттегі, жүйесіз, 
қас-қағым сәттік сана, онда көңіл-күй 
сәттерінің, нанымның ролі орасан зор


Мәдениет құрылымына білім беру
жүйесі, ғылым, өнер, әдебиет,
мифология, адамгершілік, саясат,
заң, дін жатады. Сонымен қатар,
мәдениеттану
аясында
оның
құрылымдық
элементтері:
әлемдік және ұлттық, таптық,
қалалық, кәсіптік, рухани және
материалдық түрлері бар.

Мәдениеттің шартты түрлері:
 Материалды мәдениет
 Рухани мәдениет
Қолмен ұстап, көзбен көруге болатын дүниелерді материалдық мәдениет
дейміз.
Ал қолмен ұстап, көзбен көруге болмайтын, тек санамен, түйсікпен
қабылданатын мәдениет жетістіктерін біз рухани мәдениет дейміз. «Рухани
мәдениет» - адамдардың талғамына байланысты дамыды. Ол өзінің құрамдас
бөлігі ретінде эстетика мен этика нормаларын қабылдауға мәжбүр болды.
Материалдық мәдениетті мәдениетке айналдырған адамның идеясы мен
білімі, ал рухани мәдениеттің өнімі материалдық нысанда болды.
Материалдық мәдениетсіз рухани мәдениет қалыптаспайды. Мысалы, радио,
теледидар,
компьютер,
түрлі
ғимараттар,
мұражайлар
сияқты
түрлі
материалдық игіліктер арқылы рухани мәдениет таралды. Би, ән айту, жыр
жырлау құралсыз іске асырылмайды
.

• Материалдық мәдениет адам
өмірінің материалдық аяда қол
жеткізген
жетістіктерінің
жиынтығынан тұрады. Оған
адамның биологиялық өмірін
қамтамасыз етуге қажетті
игіліктер
—
азық,
киім,
баспана, еңбек және қатынас
құралдары т.б. жатады.
Материалдық мәдениет
• Рухани мәдениет белгілі бір
қоғамда өмір сүріп жатқан
адамның
айналасындағы
адамдармен
қарым-қатынас
жасау үрдісіндегі білімінен,
білігінен,
кәсіпқойлығынан,
қадірінен,
адамшылығынан,
тәрбиелілігінен, зиялылығынан,
қарапайымдылығынан көрініс
береді.
Рухани мәдениет

Материалдық мәдениет түрлері: