Ай сайын шығатын республикалық әдістемелік журнал

16

Т е х н о л о г и я

тұратын  болған.  Алғашқы  шаш  үлгілерін  жасау 

Египет,  Грек  елдерінде  басталды.

Мысалы,  Египет  шаш  үлгілері  геометриялық 

пропорция, 

тр а пе ц и я 

тә р ізд е с  

болған. 

Фараондардың  шаш  үлгілері  күрделі,  әрі  жоғары 

көтеріліп  тұратын  болған.  Шаш  үлгісіне  қарай 

жоғары дәрежелі адамдар екенін айырған.  Ертедегі 

Грек  елдерінің  шаш  ү л гіл е р і  архитектуралы қ 

шығармалар тәріздес келген. Шаштарына металдан 

жасалған  баулар  таққан.  Ол  бау  «каламис»  деп 

аталады.  Бай  грек  әйелдері  маңдай  шаштарын 

артқа  тарап,  асыл  та ста р м е н ,  м еталдарм ен 

әшекейлейтін  болған.  Грек  шаш  үлгісіндегі  шашты 

баумен  желкеге  түю  әдісі  осы  күнге  дейін  жеткен. 

Ол  әдісті  «грек  бауы»  деп  атайды.  Орта  ғасырда 

Европада  әйелдеріне  дін  уағыз  иелері  бастарын 

жауып,  бас  киім  киюін  талап  еткен.  Ондай  бас 

киімдер  төмен  қарай  жабылып  тұрады  және  оны 

«омюэ»  деп  атады.

XVI-XVIII ғасырларда шетелдерде үлкен биік шаш 

үлгісі  модаға  айналды және 

беттеріне  ашық түсті 

опа  жағатын  болған.  Сондықтан,  көбіне  париктер 

қолданған.  Бұл  париктерді  ер  адамдар  да  киген. 

Париктердің  алуан  түрлері  болған.

XIX  ғасы рды ң  ортасы нда  романтизм  өнері 

кезінде  әйелдер үлкен  шашпен  жүріп,  шашын  екіге 

айырып,  құлақ  тұсы на  жинайтын  болған.  Оны 

л ентам ен,  жасанды   гүл д е р м е н  ә д е м іл еген. 

Шаштарды көтеріп тұру үшін арнайы заттар салған.

XX  ғасырдың  басында  әйел  адамдар  қысқа 

шашпен  жүре  бастады.  Алғашқы  қысқа  шаш  үлгісі 

бірінші дүниежүзі соғысы кезінде шықты. Алғашында 

медбикелер  қия  бастады.  Бұл  шаш  үлгісі  ыңғайлы 

болды.  Осы  шаш  үлгісі  ер  балалар  шаш  үлгісі 

тәріздес  деп  «а  ля  гарсон»  деп  атаған.  Ал,  қазақ 

қыздары  ертеде  ш аштарын  екіге  өріп,  үшына 

шашбау  таққан.  Екіге  өрілген  шаш  қыздардың 

тұрмысқа  шықпағандығын  білдірген,  ал  шашбау 

ептілікке,  нәзіктікке  тәрбиелеген.  Қыз  баланың 

жүрісін осыдан байқайтын болған. Тұрмысқа шыққан 

жас  келіншек  шашын  бір  бұрым  етіп  еріп,  жіберіп 

қоятын  болған.

С арам андықжұм ыс.

Эр топтан  2  оқушы  шығып,  шаш  үлгісін  жасауға 

кіріседі.

Енді  сіздердің  алдарыңызға  бет-әлпеттері  әр 

түрлі  адамдар  келеді.  Мысалға,  біреуі  дөңгелек

жүзді  болса,  екіншісінікі  сопақша,  үшіншісі  толық 

келеді.  Соған  байланысты  әр  адамға  түрлі  шаш 

үлгілері  үйлеседі.

Қазір сіздерге тапсырма:  мына суреттерге қарап 

ойлары ңды   а й ты ңд ар,  сол  сияқты ,  мойынға 

арналған  шаш үлгілері  туралы  айтып  беріңдер.

Енді  ар  топқа  екі-екіден  карточка  үлестіріледі, 

та псы р м а  бойы нш а  ки ім ге   байланы сты   шаш 

үлгілерін салу қажет. ¥зын шаш үлгісі мен қысқа шаш 

үлгісі бар дедік. Осы шаш үлгілерінің ерекшеліктерін 

айтыңыз,  қайсысы  ыңғайлы,  әдемі  көрінеді  деп 

ойлайсыз.

Сол туралы  пікірталас тудырайық.

Бір  команда  қысқа  шаш  туралы,  екінші  команда 

ұзын  шаш  туралы  пікірлерін  ортаға  салады. 

Жасаған  шаш  үлгілерін  көрсетеді,  түсіндіреді. 

Шаш  неше топқа  бөлінеді?

Құрғақ шаштың ерекшелігі қандай? Қалай күтеді? 

Майлы  шаштың ерекшелігі  қандай?

Қалай  күтеді?

Орташа  шаштың  ерекш елігі  қандай?  Қалай 

күтеді?

Қайызғақ  туралы  не  білесіз?  Қалай  кетіруге 

болады?

Қорытынды.

Осымен,  оқушылар,  сабағымыз  аяқталды.  Енді 

біз  шаш  үлгісі,  тарихы,  күту  жолы  туралы  кеңірек 

білетін  болдық.  Алдағы  уақытқа  өзімізге  керекті 

көптеген  мағлүмат  алдық  деп  ойлаймын.  Шаш 

адамның,  әсіресе,  әйелдің  көркі,  жастықтың  өзі  -  

сұлулықтың,  нә зіктіктің  белгісі.  Бұрын  шығыс 

қыздарының шаш өсіруі, әдемілігі бүкіл әлемге әйгілі 

болған.

Абай арудың сұлулығын былай суреттеген:

Білектей  арқасында  өрген  бұрым,

Шолпысы  сылдыр  қагып  жүрсе  ақырын. 

Кәмшат  бөрік,  ақ тамақ,  қара  қасты,

Сулу қыздың  көріп  пе  ең  мұндай  түрін,

- д е п  жырлаған екен  немесе  Біржан салдыңәні: 

Көрінер  жирен  сұлу  жараганда,

Шаштарын  гүл-гүл  жайнап  тараганда, 

Таңгалып  жығылуга  таянамын,

Мойнымды  бура  бастап,  қараганда.

Бағалау: бағалау картасы бойынша бағаланады.

Мектептегі технология.  Технология  в  школе

№ 8/2010

Т

е х н о л о г и я

17

Сайыс сабақ

“Іс қағаздарын  жүргізу” курсы

Зәуреш Б әкірқы зы   ОМАРОВА,

№163 орта мектеп

Жаңақорған ауданы,  Қ ы зы лорда об л ы сы

С абақты ңтақырыбы :

Қызметкер  адам  туралы  ұғымдар.

Сабақтың мақсаты:

1.  Білімділік:  білімнің  беріктігін  орнықтыруды 

қамтамасыз  ету  әдіс-тәсілдерін  жетілдіру.  Хатшы 

мамандығының  қыр-сырымен  таныстыру;

2.  Дамытуш ылық:  оқуш ылардың  өз  бетімен 

еңбектену,  есте  сақтау,  ойлану,  зейін  қойып  тыңдау 

қабілеттерін дамыту,  қызығушылықтарын  арттыру;

3.  Тәрбиелік:  шыдамдылыққа,  ұйымшылдыққа, 

сыйластыққа,  нақтылыққа, шапшаңцыққа тәрбиелеу.

С абақты ңтүрі:  сайыссабақ.

С абақты ң  ә д ісі:  сұрақ-жауап,  психологиялық 

ойындар,  көппен  жұмыс,  тест.

П ә н а р а л ы қ  б а й л а н ы с :  сызу,  м атем атика, 

информатика.

Сабақтың барысы:

I.  ¥йымдастыру  кезеңі.

II.  Өткен сабақты қорытындылау:

Талғам

Мұрат

Қызығу

Мақсат

Тұлғаның  жеке 

дара  қасиеттері

Қажет

Сенім

Таным

Ой қозғау сұрақтары:

1.  Сенім  дегеніміз  не?

2.  Мүрат дегеніміз  не?

3.  Талғам  дегеніміз  не? 

Жаңа  сабаққа  кіріспе:

Қызметкер  деген  кім?

Тұлға 

(жеке  адам)

Қызмет  ұжым

Отбасы

Қызметкер  дегеніміз  -   қызмет жасайтын  тұлға. 

Түлға  қоғамнан  ты с  (отбасы,  ұжым)  өмір  сүре 

алмайды.  Біз  бүгінгі  сабағымызда  «Іс  қағаздарын 

жүргізуші»  маманының қызметімен таныс боламыз. 

Сынып  оқушылары  екі  топқа  белінеді.

I  бөлім. “Менің қызметім”.

Екі топ кезектесіп ұяшықтағы іс қағаздар  жайлы 

сұрақтарға  жауап  береді.

*Бланк  дегеніміз  не?

*Бланкілер  мен  құжаттардың  азат  жолы  қалай 

жазылады?

‘ Құжатта  елтаңба  қалай  бейнеленеді?

‘ Бұйрық дегеніміз  не?  Құрылымын  ата.

‘ Өтініш  хат дегеніміз  не?  Құрылымын  ата. 

‘ Бүрыштама  дегеніміз  не?

*Арыз  дегеніміз  не?  Құрылымын  ата. 

‘ Анықтама  дегеніміз  не?  Құрылымын  ата.

II бөлім. “Менің отбасым”.

Жалақыңды  қалай  жұмсайсың?

Қызметкер  әр  айдың  соңында  жалақы  алады. 

Жалақыны  топтағы  оқушылар  есептеп  шығарады. 

Орташа жалақы -  20  000 теңге.

Жалақының сомасы  -  20  000  теңге 

Азық-түлік -  

Киім  -

Қажетті  оқулық лен дәптер,  қалам,  т.б. -  

Үй  тұрмысына  -  

Басқа  да  керек-жараққа  -  

Сақталынатын  ақша  -

III бөлім. Үй  тапсырмасы:

О қуш ы лар 

іс  

қа ға зд а р д ы ң  

жазылу 

ерекшеліктерін  іс  жүзінде  көрсетеді.

1  топ:  Түйіндеме.

2топ:  Хаттама.

О қуш ы лар  іс  қа ға зд а р д ы ң   ж а зы л у  ерек- 

шеліктерін  іс  жүзінде  көрсетеді.

1  топ.  Келіп  түскен  хат-ха б арл ард ы   қалай 

қабылдап  алатынын  іс  жүзінде  көрсетеді.

2 топ.  Мұрағатқа  іс қағаздарды  қалай өткізетінін 

көрсетеді.

Хаттама  -   а лқалы қ  ұйы м д ард ы ң  жиналыс- 

тарында,  ке ңе сте р ін д е ,  конф еренциялары нда 

және  мәжілістерінде  мәселені  талқылау  барысы 

мен  шешімдерін  тіркейтін  қүжат.

Хаттаманың  құрылымы:

-  Қүжат түрінің  аты;

- Мекеме  аты;

-  Мерзімі,  индексі;

-  Мәжіліс  өткізілген  жер;

- Хатталынатын  кеңес аты;

-Төрағаны, хатшыны,  қатысушыларды көрсету;

- Күн тәртібі;

-  Ты ң д ал д ы ,  с ө й л е д і,  қаулы  қабы лданды  

формасындағы  мәтін;

- Төраға  мен хатшының қолы.

Т үй ін д е м е   -   талапкердің  өмірбаяны,  білімі, 

мамандығы,  кәсіптік  шеберлігі,  біліктілігі  туралы 

қысқаша  жазылған  құжат.

Түйіндеменің  құрылымы:

Құжат аты;

Т а л а п ке р  

тур а л ы  

м әл ім е т 

(аты -ж ені, 

фамилиясы,  туған  күні  мен  жылы,  туған  жері);

Мекенжайы,  телефоны;

Мамандығы;

Автордың  үміттеніп  отырған  ваканциясы;

М ект епт егі т ехнология.  Технология в  школе

№ 8/2010

18

Т Е Х Н О Л О Г И Я

Ү м ітке р д ің   оқы ған  оқу  орны,  жұм ы с  орны, 

атқарған  қызметі;

Қоғамдық,  кә сіптік,  т.б.  жүм ы стары   туралы 

қосымша  мәлімет  (шет  тілдері,  түрлі  курстар,  шет 

сапарлары,  т.б.);

Үміттенген  ваканцияға  қатысты  жеке  бастың 

кейбір  қасиеттері,  икемдігі;

Кепілдеме  (егер  болса);

Мерзімі,  қолы,  аты-жөні,  тегі;

IV бөлім.  “Конвертті қалай ашасыз?” .

Қолдарындағы  конвертті  алдымен  желімдейді,

содан  кейін  ашады.  Конвертті  ашу тәсілі  бойынша 

өздерін  бір  қырынан  таниды.

V бөлім.  “Менің  компьютерім”.

1.  Компьютермен  жұмыс  кезіндегі  қауіпсіздік 

ережесі.

2.  Мәтіндегі  бас  әріп  қалай  жазылады?

3.  Азат жолды  қалыпқа түсір.

4.  Сөйлемдердегі  сөздерді  қалай  ауыстыруға 

болады?

VI бөлім.  Психологиялық сұрақтар.

-  Мінез дегеніміз  не?

-  Тәрбиелі  мінезге  қандай  адамдар  жатады?

-  Рухани  адамдарға  қандай  адамдар  жатады?

-  Стреске  ұшыраған  жағдайдағы  әдіс-тәсілдер?

-  Стресті  болдырмаудың  әдіс-тәсілдері?

-  Темперамент  дегеніміз  не?

VII  бөлім.  “Адамдардың темлераментін  тап”.

VIII бөлім.  “Тығырықтан шығу”.

1.  Сіз  жұмысқа  тұру  үшін  құжаттар  дайындаған 

үм ітке р сіз.  М екеме  басш ы сы   сізді  алғаш   рет 

қабылдайды.  Сіз  қандай  дайындықпен  барасыз? 

Қалай  амандасасыз?

2.  Сіз  іс  қа ға зд а р ы н  ж ү р гізу   м ам аны сы з. 

Ж иналы с  б астал ға л ы   түр ,  с із д ің   ж азған  іс

қағаздарыңыздан  басшыңыз  бір  мін  тапты  делік. 

Сіз  не  істер  едіңіз?

3.  С ізд ің   с ы н ы б ы ң ы зд а ғы   бір  баламен 

қал ға нд а р ы   о й н а ғы сы   ж әне  қары м -қаты нас 

жасағысы  келмейді.  Сіздің  іс-әрекетіңіз?

4.  Басшыңыздың  кабинетінде  жиналыс  болып 

жатыр,  бір  кісі  баса  көктеп  жиналысқа  кіріп  кетті. 

Сіз  не  істер  едіңіз?

IX бөлім. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары.

1.  Сіз  компьютерді  меңгергенсіз.  Компьютерде 

жұмыс  істеу  мүмкіндігіңізді  нақты  айту  үшін  қай 

вариантты  таңдайсыз?

а)  Иә,  мен  компьютерде  жұмыс  істей  аламын

ә)  Мен  компьютерді  үйренейінші

б)  Иә,  мен  компьютерді  білдім

2.  Талапкердің  өмірбаяны,  білімі,  мамандығы, 

кә с іп тік  ш е б е р л ігі,  б іл ік тіл ігі  туралы   қысқаша 

жазылған  қүжат?

а)  Өтініш хат  ә)  Мінездеме  б) Түйіндеме

3.  Ө зің ізд і  ж ұм ы сқа   қабы лдау  үш ін  ресми 

қүжаттардың  қай  түрін  жазасыз?

а)  Арыз  және  етініш

ә)  Өтініш  және  түйіндеме

б)  Мінездеме  мен  түйіндеме

4.  Т үй ін д е м е д е   ж а зы л а ты н  жағдайды   көр- 

сетіңіз?

а)  Талапкер  демалысқа  шығарда

ә)  Талапкер  қызметке  түрғанда

б)  Талапкер  қызметтен  кеткенде

5.  М екем еге  ке л іп   тү с ке н   іс -қа ға зд а р д ы ң  

бұры ш ы на  ж а зы л а ты н   басш ы ны ң  қысқаш а 

нұсқауы?

а)  Бұрыштама  ә)  Мер  б)  Штамп

X. Үйге тапсы рма:

“Менің  сүйікті  мамандығым"  тақырыбына  эссе 

жазу.

Кісімен  тез  тіл  табысады,  өзін  көңілді  ұстайды,  ақкеңіл,  қысылып 

қымтырылмайды,  кісіге  қайырымды,  бірақ  бастаған  ісін  аяғына 

жеткізбейді.

Сақ,  байыпты,  байсалды,  тұрақты,  орынсыз  асып-тасымайды, 

бастаған  ісін  аяғына  дейін  жеткізеді,  мінезі  ауыр.

Сәл  нәрсеге  ренжитін,  өкпелегіш,  түйық,  кеп  сөзі  жоқ,  өте  баяу 

қозғалатын  жайбасар,  ынжық,  үялшақ,  жұрттан  аулақ  жүргенді 

үнатады.

Еті  тірі,  ойнақы,  тынышсыз,  көңіл  күйі  аумалы-төкпелі,  қарым- 

қатынасы  тұрақсыз,  бейқам.

Холерик 

Сангвиник 

Флегматик 

Меланхолик

М ект епт егі т ехнология.  Технология  в  школе

№ 8/2010

Т е х н о л о г и я

19

КОЛЛАЖ

Римма  Құмарңызы  СҮНДЕТБАЕВА,

№1  жалпы білім беретін  орта мектеп,

Орал  қаласы

Сабактыңтақырыбы:

Коллаж  жасау  жұмысы.

С абақты ң 

м ақсаты : 

ко л л а ж  

жумы сын 

оқушыларға меңгерту.

Б іл ім діл ік:  оқуш ы л арға  қолөнер  түрлерін 

м еңгерте  оты ры п,  қо л ө н е р д ің   бір  саласы  

аппликация, коллаж туралы білім, білік дағдыларын 

қалыптастыру;

Дамытушылық: қолөнерге деген қабілетін ұштай 

отырып,  іске р л ікке ,  и ке м д іл ікке ,  ш еберлікпен 

жаңаша  мазмұнын  табуға  үйрету;

Т әр б и ел ік: 

қол 

е ң б е гін  

м еңгеруге, 

жауапкершілікке,  эстетикалық  таным  ерекшелікті 

түсінуге  бейімдеу.

Сабақтыңтүрі: аралассабақ.

Пәнаралық  байланыс:  сызу,  бейнелеу  өнері, 

тарих.

Көрнекілігі:  ұлттық  қолөнер  туралы  буклет, 

мақал-мәтел,  жұмбақ,  сезжұмбақ,  тақта,  қоржын.

Керекті қүрал-жабдықтар: мата  жиынтығы, түсті 

қағаздар,  жіптер,  сызғыш,  ине,  қайшы,  желім.

Сабақтың ету барысы:

I. Үйымдастыру.

а)  Оқушыларды түгендеу.

б)  Сынып  тазалығына  назар  аудару.

в)  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

II.  Үйтапсырмасы.

а)  Қүрақтың қандай түрлері  бар?

б)  Құрақ тігуге  қандай  мата  қолданылады?

в)  Қүрақ тігуде  қандай тігістер орындалады?

III.  Білімдерін тексеру немесе ой толғау.

І-ІІ  топ  арасында  мақал-мәтел  сайысы.

Өнер,  еңбек,  шеберлік  туралы  мақал-мәтел

білесіңдер  ме?

І-ІІ  топқа  жүмбақ жасырылады:

а)  Адамның  сәні,  онсыз  жоқ  мәні.  (Киім)

б)  Үйінде  иесі  бар  адамның  үсті-басы  ұқыпты 

болады.  (Ине,  жіп)

в)  Бес ін,  бес іннің аузы  бір  ін.  (Қолғап)

г) Қалады жерге түсіп  шайнағаны.  (Қайшы)

IV.  Жаңа  сабаң.

Б үгінгі  са б а ғы м ы зд ы ң   та қы ры бы   м атамен 

жапсырмалау,  коллаж  жұмысын  меңгеру.  Біздің 

мұндағы  мақсатымыз  -   әр  халықтың  өзіне  тән 

өнері,  тілі,  қоленерімен  ерекше  екендігін  түсіндіре 

отырып,  қо л ө н е р д ің   бір  саласы   -   сәнд ік- 

қолданбалы  өнер  әдісін  үйрету.

“Халықтың ұлт  екенін  айыратын  негізгі  арнасы 

бар”,- дейді  зерттеушілер.  Ол -  тіл өнері,  қоленері.

“Өнерді  таудың бұлағынан,

Қойдың  құлағынан.

Апамның  киізінен,

Ешкінің  мүйізінен  үйрендім".

Ә.  Қастеев

Аналарымыз  бесікті  тербете  отырып:

«Өнерлі бол,  ақ ботам,

Бақытты  бол,  ақ  қозым»,-  деп  жырлаған  болса, 

сез  маржанының  шешендері  өздерінің  үлағатты 

енер туралы  сөздерін  қалдырып  кетті.

«Өнерпаз  болсаң,  арқалан»,  - деп Абай  атамыз 

бекер  а й тп а ға н .  Қ о л өнер  халы қ  ем ірім ен, 

түрмысымен  бірге  жетіліп  келе  жатқан  өміршең 

енер.  Күнделікті  түрм ы с  тірш іліктегі  сан  алуан 

қажеттіліктен  қолөнер  туындылары  пайда  болып, 

жетіліп,  еңделіп  отырған.  Мысалы:  VII-VIII  ғасырда 

үйшілік,  үсталық,  VIII  ғасырда  зергерлік,  VIII-XX 

ғасырда  орімшілік,  тігіншілік,  т.б.  дамыды.

С ә ндік-қолдан балы   енер  эстетикалы қ  мәні 

жағынан да маңызды дайындалған қоленер арқылы 

емірге  келген  көркем  туынды.

Қазіргі  кезге  д ейін  сақталы п  келген,  басқа 

халықтар  да  пайдаланған  ескі  де  негізгі  техника  -  

аппликация  кеңінен  пайдаланылады.

«Аппликация»  атауы  латынның  «жабыстыру», 

«қиыстыру»  деген  сезінен  шыққан.  Аппликация 

қолданы латы н 

м ате р иа л ы на  

қарай 

үш ке 

бөліп  қарастырылады.  Біріншісі,  түрлі  қагаздардан 

орындалатын  аппликация,  екіншісі,  әр  түрлі  мата, 

киіз,  тері,  ш үберек  қолданум ен  орындалатын 

аппликация,  үшіншісі,  табиғи  материал  (сабан,  ши, 

қам ы с,  т.б.)  қол д ану  арқы лы   оры ндалатын 

аппликация.

Әр  түрлі  мата  материалдарында  орындалған 

аппл и ка ц ия  тү р і  XVI  ға сы р д а   Италия  мен 

Испанияда,  XVII  ғасырда  Греция  мен  Францияда 

пайда  болған.  Аппликацияны ң  силуэттік  түрде 

оры ндалуы  X V III-X IX   ғасы рда  Ресейде  жақсы 

дам ы ды .  Ф ранц уз  су р е тш іс і  Анри  М атисс: 

«Қайшыны  пайдалану арқылы  керемет аппликация 

түрлерін  жасауға  болады »,-  деген  жақсы  пікір 

айтқан.

А п пл и ка ц и я  ш ы ғы с  пен  б а ты с  елдерінде, 

сонымен  қатар,  Орта Азия  мен  Қазақстанда  жақсы 

дамыды.  Халық  енерінде  ернекті  фигураларды 

негізгі  астарға  киізден,  матадан,  теріден  ойып 

алатын  болған.  Бұл  өнерді  коллаж  жұмыстарында 

пайдаланам ы з.  Т ақы ры пты қ  коллаж  жұмысын 

о ры ндауға 

бол ад ы . 

О ры н д ал аты н 

жұмыс 

бұйымның  көлемі  мен  пішініне  сәйкес  келуі  керек. 

Жаңа  сабақты  түсіндіру  мақсатында  топтық жүмыс 

үйымдастырылды.  I - II топқа сұрақтар қойылады.

Қоржындағы  сұрақтар:

1.  Аппликация  дегеніміз  не?

2.  Мата неден тұрады?

3.  Сәндік-қолданбалы  онер  дегеніміз  не?

4. Тігістің неше түрі бар?

5.  Мата түрлері  қандай?

6.  Коллаж  жүмыстарында  қандай  материалдар 

пайдаланылады?

Екі  топ  сезжұмбақ  құрастыру  керек.

І.іект ептегі т ехнология.  Технология  в  школе

№ 8/2010

20

Т Е Х Н О Л О Г И Я

К

І

л

е

м

с

ы

р

м

а

Қ

к

е

с

т

е

Қ

Ұ

р

а

1.  Жіппен тоқылатын түкті  бұйым.  (Кілем)

2.  Жүннен  басылатын  төсеніш.  (Сырмақ)

3. Түрлі түсті жіппен тігілетін қолөнертүрі. (Кесте)

4. Мата қиындысынан тігілетін өнер. (Құрақ құрау)

м

а

т

а

Қ

а

й

ш

ы

т

а

л

ш

ы

Қ

м

а

ш

и

н

а

1.  Киім  неден  тұрады?  (Мата)

2.  Екі  басты  жалмауыз  келіп  аузын  ашады, 

Алдына  тускен  нәрселер,  өзінен-өзі  қашады.

(Қайшы)

3.  Мата неден тұрады?  (Талшық)

4.  Бар  екен  бір  жеңешем,

Қап-қара тас,  жемейді,  ішпейді де,

болмайды да. 

Халықтың бәрін  киіндіріп, 

дүниеден  өткен  өзі  жап-жалаңаш.  (Машина)

Түс  үйлесімділік.

I 

-  II  топқа  түрлі  түсті  қағаздан  немесе  матадан 

аппликац ия  ә д ісім е н   на тю рм орт  тақы ры бы на 

коллаж  ж үм ы сы н  оры нд ау  та псы р ы л ад ы .  Түс 

үйлесімділік заңдылықтарын сақтап, ұтымды шешім 

қабылдаған топтың жұмысы  бағаланады.  Бұл  енер

-   ептілікті,  икемділікті,  шеберлікті  қажет  етеді.  Әр

істі бастар алдында халық мәтелін есте ұстаған жөн. 

«Талаппен  бастап,  талғаммен  аяқта».

Ж ұмыстың  сызбасын  қағаз  бетіне  түсіреміз. 

Қ ұм ы раны ң,  ж е м іс т е р д ің   піш ін ін д е   үл гі  қағаз 

д а я р л а п ,  па й д а л а н у  арқы л ы   матаны  қағаз 

мөлшерімен  қиып  аламыз.  Қиылған  маталарды 

сызба  үлгіге  қарап  рет-ретімен  түс үйлесімін тауып 

ажыратамыз.  Қандай  жұмыс  болмасын  оны  іске 

асыру  бары сы нда  істе л етін  іс-әрекет  болады. 

Мысалы,  сызба үлгі түсіру, түс таңдау,  үлгі даярлау, 

қию, жапсыру, тігу, т.б.

V.  Түсінгенін  сұрау.  Венн диаграммасы.

Салт-дәстүрге  байланысты  сый  табақ тарту.

- 

Үйге  қонақ  келгенде,  той-жиындарда  табақ 

тартылады. Табақтың қандай түрлері болады?  (Бас 

табақ, жай табақ,  сый табақ,  қыз табақ,  құда табақ).

Сыйлы  қонаққа  бас  та б а қ  тарты лады .  Бас 

табаққа:  бас,  жамбас,  жауырын,  ортан  жілік,  кәрі 

жілік,  асықты  жілік,  қазы-қарта  салынады.  Енді 

табақтан  ас  алайық.  Әр  мүше  атауында  сұрақтар 

жасырылады:

1.  Бас:  коллаж дегеніміз  не?

2.  Жамбас:  технология  дегеніміз  не?

3.  Жауырын:  натюрморт дегеніміз  не?

4.  Асықты  жілік:  қолөнер  түрлерінің  атаулары 

қандай?

5.  Кәрі жілік:  түс үйлесімділікті қалай түсінеміз?

6.  О ртан 

ж іл ік : 

ко л л а ж  

жүм ы сы ны ң 

орындалуы?

7.  Қазы-қарта:  қүрақ  құрау  технологиясына  не 

жатады?

VI.  Бекіту.

Әр  халы қты ң  өзіне  тән  өнері,  тіл і,  дәстүрі 

бол аты н ы н  б іл д ік.  Ж алпы   қай  онер  болсы н 

адамның  ш еберлігін,  тапқырлығын,  үшқыр  ойын 

қажет етеді.  «Өнер -  таусылмас мұра»,  «Шебер көп 

ж ерде,  өнер  кеп»,  -  д еге нд е й ,  б үгін гі  коллаж 

жұмысын  орындауда  үлкен  шеберлік,  белсенділік 

танытқан  оқушылар  бағаланады.

VII. Үйге тапсырма.

С арам анды қ  ж үм ы сқа  түрлі  түсті  маталар, 

жіптер,  қайшы  әкелу.

М ект епт егі т ехнология.  Технология  в   ш коле

№ 8/2010

жүктеу/скачать 2,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: