Құрама кестелер. Мəліметтерді талдау

 

26

Тіреу кестелері 

Data  менюінің Pivot Table нұсқауынан  тіреу  кестелерінің 

конструктор  диалогты  терезесін  ашу.  Бұл  терезеде  төрт  қадам 

жасап, тіреу кестесін құру керек.  

Бірінші қадамда 

мəліметтердің т‰су көзін көрсету керек. Егер 

негізгі 

мəліметтер  тізімде  болса,  онда Microsoft Excel List or 

DataBase  селекторын  басып, Next командалық  батырмасы 

арқылы келесі қадамға көшу керек.  

Екінші  қадамда  тізім  орналасқан  жұмыс  столының  облысын 

көрсету  керек. ‡нсіз  келісім  бойынша  бағдарлама  екпінді 

жұмыс столында орналасқан тізімді ұсынады. Бұл жерден тіреу 

кестелерін  құруға  керек  емес  тізімдерді  алып  тастап,  қалған 

тізімдерді  көрсетуге  болады.  Келесі  қадамға  көшу  ‰шін Next 

командалық батырмасын басу керек.  

‡шінші  қадамда  тіреу  кестесінің  құрылысы (Layout) көр-

сетіледі.  Оң  жақ  өрісте  тізімнің  аты  орналасқан,  ал  ортаңғы 

өрісте тіреу кестесінің құрылысы ұсынылады. Осы өріске қатар 

аты,  бағана  аты  және 

мəліметтер  өрістері  кіреді.  Кестенің 

құрылысын  беру  ‰шін  тышқанның  көмегімен  өрістердің  атын 

тізімнен босатып, кестенің сәйкестендірілген өрісіне қою керек. 

Тіреу кестелерін құру кезінде келесі ережелерді ұстану керек: 

•  мəліметтер  талдау  жасалынатын  өрістер  атын  мағынасы 

жағынан Data 

мəліметтер өрісіне босату керек; 

•  Row  қатар  аты  өрісіне  және Column бағана  аты  өрісіне 

мағынасы жағынан жіктелетін өрістер атын орналастыру керек;  

•  содан  соң,  келесі  қадамға  көшу  ‰шін Next командалық 

батырмасын басу керек; 

•  төртінші  қадамда  кестені  құрастыру  ‰шін  кейбір  оп-

цияларын енгізуге болады. Pivot Table Starting Cell кіру өрісінде 

кестені құру (сол жақ жоғарғы бұрыш) адресі көрсетіледі. Pivot 

Table Name кіру өрісінде кестенің атын көрсетуге болады.  

‡нсіз  келісім  бойынша  бағдарлама  келесі  кесте  нөмірлері 

ұлғаюын ескеріп, Pivot Table 1 атын береді. Егер Grand Totals for 

Columns  және Grand Totals for Rows бақылау  индикаторларын 

қосса,  онда  тіреу  кестесінің  бағандары  мен  қатарларының 

әрқайсысының  жалпы  саны  есептелінетін  болады. Save Data 

With Table Layout бақылау  индикаторы  тіреу  кестесін  берілген 

құрылысымен  бірге  сақтауға  арналған. Auto Format Table ба-

 

27

қылау  индикаторын  қосса,  тіреу  кестесін  автоматты  т‰рде  құ-

руға  болады.  Конструктор  диалогты  терезесін Finish команда-

лық  батырмасын  басып  өшіргеннен  кейін, Excel бағдарламасы 

тіреу кестесін көрсетілген бағытта орналастырады.  

Тіреу  кестесі  мен  негізгі  тізімнің  арасында  статистикалық 

байланыс  туады,  яғни  кестені  құру  кезінде  болатын  байланыс 

пайда  болады.  Тізімдегі 

мəліметтерді  өзгерткен  кезде  тіреу 

кестесі өзгертілмейді. Кестенің мазмұны мен тізімнің мазмұнын 

сәйкестендіру  ‰шін Data менюіндегі Refresh Data нұсқауын 

шақыру керек.  

 

1.14. Параметрлерді таңдау 

 

1.  Сервис  менюіндегі  Параметрлерді  таңдау  командасын 

таңдау;  

2.  Орналастыру  өрісінде  керекті  формуланы  құрайтын 

ұяшыққа сілтеме енгізу керек;  

3.  Мәні өрісіне ізделіп отырған нәтижесін енгізу;  

4.  Ұяшықтың  мәнін  өзгерте...  өрісіне  таңдалынған  мән 

құрайтын ұяшыққа сілтеме енгізу.  

 

″Что-если″ талдауының көмегімен жобалау  

мәндерінің т‰рлері: 

 

Параметрді таңдау 

Егер нәтиже бір формула ‰шін белгілі болса, ал енгізілетін мәні белгісіз бол-

са, онда Параметрді таңдау функциясын пайдалану қажет. Параметрді таңдау 

кезінде негізгі ұяшықтың мәні, осы ұяшыққа тәуелді формула берілген мәнді 

қайтармайынша, өзгере береді.  

 

 

А 

В 

1 

Қарыздың барлық сомасы 100000 

р.  

2 

Мерзімі (аймен) 180 

3 

Пайыздық қойылым 

7, 02

% 

4 

Қолға төлеу 900, 

00р.  

 

В4  ұяшығында  төлемдердің  мәні 900-ге  тең  болғанша,  В3  ұяшығындағы 

мәнді өзгерту ‰шін параметрді таңдау құралын пайдалану.  

Нәтижені іздеу 

Егер бірнеше ұяшықтағы мәндерді өзгерту керек болса және бірнеше шекті 

шарттарды қанағаттандырса, онда ұяшықтардың мәндерін анықтау м‰мкіндігі 

 

28

туады.  Ұяшықтағы  нәтижелерді  іздеу  құралын  пайдаланғанда  формулалар 

байланысты болу керек.  

 

 

А 

В 

С D 

E F 

1  

1-Кв 2-Кв 3-Кв 4-Кв 

Бір жылғы 

2 

Жалпы сатылу 

саны 

 

3592 

 

4390 

 

3192 

 

4789 

 

15962 

3 

Сатылу көлемі 143662р. 175587р. 127700р. 191549р. 638498р.  

4 

Артылуы 

(издержки) 

 

89789 

 

109742 

 

79812 

 

119718 

 

399061 

5 

Жарнама 7273р. 12346р.  

5118р. 15263р.  

40000р.  

6 ‡стеме шығын 

(Накл. расходы) 

 

21549 

 

26338 

 

19155 

 

28732 

 

95775 

7 

Кіріс 22324

р.  

26338р.   19155р. 33099р.  

100916р.  

8 

Бағасы 40, 

00 

  

  

9 

Себестоимость 

25, 

00 

  

  

 

Ғ7  ұяшығындағы  кіріс  ең  жоғары  болу  ‰шін, (В5:Е5  ұяшығындағы) 

тоқсандық  бюджетті  өзгертіп,  бюджеттің  шегі 40000-ға  дейін  (Ғ5  ұяшығы), 

нәтиженің шешімін іздеу құралын таңдау керек.  

 

1.15. Мəліметтерді ауыстыру кестелері. Excel-дің  

графикалық м‰мкіндіктері. Диаграмма шебері 

 

Бір айнымалысы бар ауыстыру кестесінде формулаларды қосу  

Бір  айнымалысы  бар  ауыстыру  кестесінде  пайдаланылатын 

формулалар бір ғана ұяшыққа сілтелу керек.  

Егер мәндер бағанада орналасса, онда жаңа формуланы қол-

данылған  формуланың  оң  жақ  жоғары  қатарында  орналасқан 

бос  ұяшыққа  енгізу  керек.  Егер  де  мәндер  қатарда  орналасса, 

онда  жаңа  формуланы  қолданылған  формуладан  кейін  бірінші 

бағандағы бос ұяшыққа енгізу керек.  

Жаңа формуласы бар ауыстыру кестесін қатары мен бағанын 

қосып, ерекшелеу керек.  

Мəліметтер  менюіндегі  Ауыстыру  кестесі  командасын 

таңдау 

Егер мәндер бағанда орналасса, Бағандар бойынша мәндерді 

ауыстыру өрісінде кіру ұяшығына сілтеме енгізу керек. Егер де 

мəліметтер қатарда орналасса, онда сілтеме Қатарлар бойынша 

мәндерді ауыстыру өрісінде енгізіледі.  

 

29

Тұрақты 

мəліметтерді  ауыстыру  кестесінде  есептелген 

мәндерді т‰рлендіру  

Ауыстырудың мәндерін жеке т‰рлендіру м‰мкін емес. Есеп-

телген  мәндер  массивте  орналасқандықтан,  олардың  барлығын 

т‰рлендіру қажет.  

•  кестедегі барлық есептелген мәндерді ерекшелеу;  

•  Правка менюіндегі Копировать командасын таңдау;  

•  Т‰зету менюінде Арнайы қою командасын таңдау; 

•  Қою ауыстырғышын мәндер қалпына орналастыру.  

Әдетте,  бұл  көрнекі 

мəліметтерді  б‰тін  пайыздық  бөлігін 

көрсету кезінде қолданады. Диаграмма шебері көмегімен әрт‰р-

лі  типтегі  диаграмманы  құрғандай, 

мəліметтерді  де  экранда 

құрып көруге болады.  

Кәсіптік безендіру 

Excel-де  құжаттарды  безендіру  ‰шін  графика  мен  диаграм-

мадан  басқа,  графикалық  объектілерді  құрастыруға  м‰мкіндік 

береді,  мысалы  экранда  сызып  алып,  содан  соң  төртбұрыштар-

ды, эллипстерді, т‰зу және қисық сызықтарды, доғаларды және 

т.б. баспаға  шығаруға болады. Сонымен қатар, суреттерді жеке 

графикалық  объектілердің  көмегімен  жасап, Excel-ге  көшіруге 

болады,  сонда  ол Excel-де  жасалғандай  болады,  ешқандай 

айырмашылығы  болмайды.  Суреттерді  салу  ‰шін  Сурет  салу 

саймандар тақтасында арнайы батырмалар берілген. Саймандар 

тақтасында  орналасқан  батырмалардың  көмегімен  бұл  тақтаны 

экран бетіне шығаруға болады.  

Мəліметтермен алмасу 

Windows операциялық ж‰йесі ‰шін жазылған алмасу буферін 

(Clip board) барлық бағдарламаларға қолдануға болады. Ол әрт‰р-

лі  бағдарламаларды  басқаруда  операциялық  ортамен  дайын-

далған  жадтың  ерекше  облысын  ұсынады.  Буферді  пайдалана 

отырып,  мысалы Excel-де  жұмыс  жасап  отырып,  бір  мезетте 

Windows  ж‰йесіндегі  басқа  бағдарламаға  ауысуға  болады,  ол 

алдыңғы бағдарламаға тәуелсіз.  

 

 

30

2. ЭЛЕКТРОНДЫҚ КЕСТЕЛЕРДІҢ КӨМЕГІМЕН  

ҚҰЖАТТАРДЫ АВТОМАТТЫ ТҮРДЕ ӨҢДЕУ ҮШІН  

БЕРІЛГЕН ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРДЫҢ ҮЛГІЛЕРІ 

 

2.1. № 1 өзіндік жұмыс  

 

1-жаттығу 

Excel  электрондық  кестесінің  жұмысымен  байланысты  не-

гізгі ұғымдарды кірістіру.  

1. Microsoft Excel бағдарламасын  белгілі  әдіспен  іске  қосу. 

Microsoft Excel  бағдарламасының терезесіне көңіл аудару. Көл-

денең  меню  терезелері  мен  саймандар  тақтасындағы  батырма-

лардың  көбі Word редакторының  терезесіндегі  менюлер  пункті 

мен  батырмаларына  сәйкес  келеді.  Ол  жұмыс  орны  бірдей 

көлемдегі  ұяшықтардан  тұратын  енгізілген  кестені  көрсетеді 

(қара жиектермен жиектелген).  

Басқа ұяшықты ерекшелеуге болады ма?  

Сол ұяшықтың бетінде тышқанды сырт еткізу жеткілікті. Сол 

уақытта тышқан бағыттауышы ақ т‰сті болу керек.  

Кестенің  т‰рлі  ұяшықтарын  ерекшелеп  көру.  Кесте  бетінде 

орын ауыстыру ‰шін айналу сызықшасын пайдалану.  

2.  Кесте  ұяшықтарының  біреуіне  мәтін  енгізу  ‰шін  сол 

ұяшықты ерекшелеп алып, бірден мәтін теруге немесе басқа 

мə-

ліметтер енгізуге болады.  

Кесте  ұяшықтарының  біреуін  ерекшелеу  және  б‰гінгі  ап-

таның к‰нін теріп жазу.  

Электрондық кестенің мәтіндік процессордан негізгі айырма-

шылығы — ұяшыққа мәліметті енгізіп болғаннан кейін оларды 

бекіту керек, яғни берілген ұяшыққа ақпаратты енгізудің аяқтал-

ғаны жайлы бағдарламаға баяндау керек.  

Мәліметтерді   бекіту   әдістері: 

•  Enter батырмасын таңдау; 

•  тышқанда басқа ұяшықтың ‰стінде сырт еткізу; 

•  пернетақтадағы бағыттауышты басқаратын батырмаларды 

қолдану. 

Енгізілген 

мəліметтерді бекіту.  

Ұяшыққа 

мəліметтерді жай енгізіп қою жеткіліксіз, оны тағы 

бекіту қажет.  

 

31

Аптаның  к‰ні  жазылған  кестенің  ұяшығын  ерекшелеу  және 

азат жолды туралау батырмаларын пайдалану.  

Туралау қалай қолданылады? Қорытындылау. Барлық экспе-

рименттерден  кейін  негізгі  туралауды  солға  қайтару  келесі 

қадамдарда қажет болады.  

3.  Кестенің  аттары  латын  әрпімен  белгіленген  (А,  В,  С, ...) 

бағандардан және нөмірленген (1, 2, 3, ...) қатарлардан тұрады. 

Бағанды  толығымен  ерекшелеу  ‰шін  тышқанды  баған  тақы-

рыбының ‰стінде шерту жеткілікті, ал қатарды толығымен ерек-

шелеу ‰шін тышқанды қатар тақырыбының ‰стінде шерту жет-

кілікті.  

Кестенің  апта  к‰ні  жазылған  бағанды  толығымен  ерек-

шелеу.  

Бұл бағанның тақырыбы қандай? 

Кестенің  неше  қатары  бар  екенін  анықтау  ‰шін  айналу  сы-

зығын пайдаланып, соңғы бағанның атын анықтау.  

4. Кестенің С бағаны мен сол қатарында орналасқан ұяшық-

ты  ерекшелеу.  А  бағанының  тақырыбының  ‰стінде  орналасқан 

өрісте белгілеген С4 ұяшығының адресі пайда болғанын қөруге 

болады.  Басқа  ұяшықты  ерекшелеп,  ат  өрісінде  адрестің  өзгер-

генін көруге болады.  

D5; F2; A16 ұяшығын ерекшелеу.  

Апта к‰нін құрайтын ұяшықтың адресі қандай? 

5.  Апта  к‰нін  құрайтын  ұяшыққа  тәуліктің  бөлігін  қосып 

жазу.  

Апта  к‰нін  құрайтын  ұяшықты  ерекшелеп,  пернетақтамен 

тәулік  уақытын,  мысалы, «таң»  сөзін  енгізіп, Enter пернесін 

басып, 

мəліметтерді  ерекшелеу.                    

Қандай өзгеріс болды? Тәулік уақыты ұяшыққа сыймады, ал 

жаңа 

мəліметтер  негізгі  мəліметтердің  орнына  жазылып,  апта 

к‰нінің орнына тәулік уақыты жазылды. Яғни, егер кесте ұяшы-

ғын ерекшелесек, ұяшықта соңғы енгізілген ақпарат қалады.  

Мəліметтердің  барлығын  басынан  бастап  жазбай,  кесте 

ұяшықтарының  мазмұнын  қалай  толықтыруға  болады?  Тәулік 

уақытын  құрайтын  ұяшықты  белгілесе,  бағана  тақырыбының 

‰стінде  орналасқан  формула  қатарында  ұяшық  мазмұнының 

көшірмесін  көруге болады. Осы формула қатарында тышқанды 

 

32

шерту арқылы мәтіндік курсорды орналастыруға болады, содан 

соң керекті өзгерістерді енгізіп, 

мəліметтерді көруге болады. 

Апта  к‰нін  құрайтын  кесте  ұяшығын  ерекшелеу,  формула 

қатарында  мәтін  алдына  мәтіндік  бағыттауышты  орналас-

тыру және апта к‰нін қайта теру. М

əліметтерді бекіту. Келесі 

сурет шығу керек (1.1.-сурет). 

 

 

 

 

 

 

вторник, утро 

 

 

 

 

 

 

Жазу  ұяшықтан  шығып,  көрші  ұяшықта  көрініп  тұрады. 

Мұндай жағдай тек көрші ұяшық бос болса ғана болады.  

Кестедегі (мәтінді) келесі ұяшыққа жылжып кеткен жағын 

бөліп алып, сол ұяшыққа кез келген мәтінді теруге болады.  

Сол кезде сол ұяшықта терілген мәтін көрінеді.  

 

 

 

 

 

 

вторник, 

утро 

пятница 

 

 

 

 

 

 

 (1.2.-сурет).  

Барлық  жазбаны  қалай  көруге  болады?  Көмекке  формула 

қатары келеді. Осы қатарда ғана белгіленген ұяшықты құрайтын 

жазбаның барлығын көруге болады.  

Аптаның күні мен тəулік уақытын құрайтын ұяшықты бел-

гілеп, формула қатарынан осы ұяшықтың толық құрамын көру 

керек. Формула қатарына: 

— белгіленген ұяшықтың құрамына өзгерістер енгізу; 

— егер жазба толығымен көрінбесе, ұяшықтың құрамын кө-

руге болады. 

6.  Ұяшықта  аптаның  күні  мен  тəулік  уақыты  бір  мезгілде 

болу үшін бағанның енін қалай үлкейтуге болады? 

Ол  үшін  бағана  тақырыбының  оң  жақ  шекарасына  тышқан 

нұсқағышын  əкеліп,  нұсқағыштың  қара  қос  бағытты  қабылда-

ғанын  пайдаланып,  тышқанның  сол  жақ  батырмасын  басып 

Рис. 1.1. 

Рис. 1.2. 

 

33

тұрып,  бағанның  шекарасын  оңға  қарай  жылжыту  керек.  Баған 

ені  үлкейді.  Сол  сияқты,  бағанды  кішірейтуге  жəне  қатар  биік-

тігін өзгертуге болады.  

Кестенің ұяшығына енгізілген мəтіннің барлығы көріну үшін 

аптаның  күні  мен  тəулік  уақытын  құрайтын  бағанның  енін 

өзгерту қажет.  

7.  Кей  жағдайда  бір  ғана  ұяшықты  немесе  толық  бағанды 

ғана  белгілеп  қоймай, ұяшықтар  блогын белгілеу керек болады 

(жанында орналасқан бірнеше ұяшықтар).  

Ол үшін тышқан нұсқағышын белгіленетін ұяшықтың шетіне 

орналастырып  жəне  сол  жақ  батырмасын  басулы  күйде  тыш-

қанды  белгіленген  шетіне  қарама-қарсы  сол  жаққа  жылжыту 

керек  (белгілеуді  бастаған  ұяшықтан  басқа  ұяшықтар  блогы 

қара түске боялып, жиектеледі).  

Белгілеу  үрдісінде  аттар  өрісіне  белгілеуге  кірген  қатарлар 

мен  бағандар  саны  жазылатынын  байқауға  болады.  Егер  сол 

мезетте тышқанның сол жақ батырмасын жіберсе, аттар өрісінде 

белгілеуді бастаған екпінді ұяшықтың адресі көрінеді.  

А1  ұяшығынан  бастап,  ұяшықтар  блогын  белгілеуді  “бүгін” 

жазуын құрайтын ұяшықта аяқтау керек.  

Барлық  кестені  белгілеу  үшін  бірінші  қатардың  тақыры-

бының үстінде орналасқан бос бұрыштық батырманы пайдалану 

керек.  

Кестені түгелімен белгілеу. Кез келген ұяшықта тышқанды 

шертіп, белгілеуді алып тастау.  

8.  Ұяшықтың  құрамын  қалай  өшіруге  болады?  Ол  үшін 

ұяшықты  белгілеп  (немесе  ұяшықтар  блогын), Delete пернесін 

басу  қажет  немесе  команданы  пайдалану  қажет.  Мысалы,  өз 

жазбаңыздың барлығын өшіру.  

 

2-жаттығу 

Электронды кестемен жұмыстың негізгі амалдарын пайда-

лану:  ұяшыққа  мəліметтерді  енгізу.  Қаріпті  өңдеу.  Бағанның 

енін  өзгерту.  Автотолтыру,  формуланы  енгізу,  кестені  жиек-

теу,  мəтінді  орта  бойынша  белгілеуді  туралау,  төменгі  ин-

декстерді теру.  

 

34

Арифметикалық  прогрессияның n-ші  мүшесі  мен  суммасын 

анықтайтын  кесте  құру.  Бастамас  бұрын  арифметикалық  про-

грессияның n-ші мүшесінің формуласын еске түсіру: 

 

  an=a1+d(n-1) 

жəне  арифметикалық  прогрессияның  бірінші  мүшелерінің n 

суммасының формуласын еске алу: 

 

  Sn=(a1+an)*n/2 

Мұнда  а1 — прогрессияның  бірінші  мүшесі,  ал d — 

арифметикалық прогрессияның айырымы.  

 

 

1.3.-сурет 

 

1.3.-суретте 

арифмети-

калық  прогрессияның n-ші 

мүшесі мен суммасын анық-

тайтын  кесте  берілген,  мұн-

да  бірінші  мүше 2-ге,  ал 

айырымы 0, 725-ке тең.  

Жаттығуды  бастамас  бұ-

рын  арифметикалық  про-

грессияны ойлап табу керек, 

яғни  прогрессияның  бірінші 

мүшесі  мен  айырымына  мəн 

беру қажет.    

Жаттығуды  шешуді  келе-

сі бөлімдерге бөлуге болады:

 

 

•  А1  ұяшығын  белгілеп,  оған  “арифметикалық  прогрес-

сияның n-ші мүшесі мен суммасын анықтау” тақырыбын енгізу. 

Тақырып  А1-ден  оңға  қарай  бір  қатарда  жəне  бірнеше  ұяшық-

тарда орналасады.  

•  кестенің тақырыптар қатарын өңдеу. А3 ұяшығына “d”, В3 

ұяшығына “n”, С3-ке “an”, D3-ке “Sn” енгізу керек.  

Төменгі  индекстерді  жазу  үшін  Формат-Ұяшықтар...  ко-

мандасын  пайдаланып,  қаріп  ішкі  бетін  таңдап,  Эффекттер 

қосылғышар  тобындағы  Қатарасты  қосылғышын  екпінді  ету 

керек.  

Вычисление n-го  члена  и 

суммы  арифметической  про-

грессии 

d 

n 

a

n

 

S

n

 

0, 1 

-2

-2

0, 

2 

-1, -3, 

0, 

3 

-0, 

-3, 

0, 4 

0, -3, 

0, 5 

0, 9

-2, 

0, 6 

1, -1, 

0, 7 

2, 1, 

0, 8 

3, 4, 

3

0, 9 

3, 8

8, 1

0, 

10 

4, 

12, 

 

 

         Рис. 1.3.  

 

35

Толтырылған  төрт  ұяшықты  белгілеп,  саймандар  тақтасын-

дағы  сəйкес  батырмаларының  көмегімен  қаріп  өлшемін 1 пт-ға 

үлкейтіп, орта бойынша туралап, жартылай қарайтылған стильді 

пайдалану.  

Кестенің тақырып қатары безендірілді. Енді толтыруға көшу 

керек.  

•  А4 ұяшығына арифметикалық прогрессияның айырым өл-

шемін енгізу (мысалы, 1, 725); 

•  төменгі  ұяшықтарға  да  сол  санды  енгізу.  Əрбір  ұяшыққа 

бір ғана санды қайта-қайта енгізу рационалды емес. Word редак-

торында көшіру-қою амалын пайдаланса, Excel бірдей мəлімет-

терді ұяшықтарға толтыруды одан да жеңілдетеді.  

Арифметикалық  прогрессияның  айырымы  енгізілген  А4 

ұяшығын белгілеу.  

Белгіленген  ұяшықтың  кішкентай  қара  квадрат  толтыру 

маркері болады, оның төменгі оң жақ бұрышы жиектелген.  

Тышқан  нұсқашығын  толтыру  маркеріне  келтіріп,  тышқан 

нұсқашығы  қара  крест  бейнесін  қабылдағанда,  толтыру  мар-

керін бірнеше ұяшықтарға төмен созса, онда белгіленген ұяшық-

тардың  барлығы  бірінші  ұяшықта  орналасқан  мəліметтермен 

толтырылады.  

Арифметикалық  прогрессияның  айырымының  мəнін  осы 

жолмен А4 ұяшығынан төмен тоғыз ұяшыққа толтыру.  

Келесі бағанда 1-ден 10-ға дейінгі сандар тізбегі орналасқан.  

Қатарларды толтырғанда тағы толтыру маркері кездеседі. В4 

ұяшығына 1 санын,  В5  ұяшығына 2 санын  енгізіп,  осы  екі 

ұяшықта белгілеп, толтыру маркерін ұстап тұрып, төменге созу.  

Толтыру  маркерін  тек  төменге  емес,  сол  сияқты  жоғарыға, 

солға,  оңға  жылыжытуға  болады,  сол  бағытта  толтыру  көші-

ріледі. Толтыру элементі тек формула мен санға емес, сонымен 

бірге мәтінде болуы м‰мкін.  

Ұяшыққа  «қаңтар»  сөзін  енгізуге  болады  жəне  оң  ұяшық-

тарға «ақпан», «наурыз» сөзін енгізіп, ал толтыру маркерін «қаң-

тар»  ұяшығынан  сол  жаққа  созса,  соған  сəйкес  «желтоқсан», 

«қараша» жəне т. б. жазуын алуға болады.  

Алдымен  белгілеуден  бұрын  толтыру  өңделетін  ұяшықты 

белгілеу керек.  

 

36

•  үшінші  бағанда  прогрессияның n-ші  мүшелері  орнала-

сады. С4 ұяшығына арифметикалық прогрессияның бірінші мү-

шесінің мəнін енгізу;  

•  С5  ұяшығына  баған  ұяшықтары  бір  бірінен  арифметика-

лық  прогрессияның  айырымының  қосылуымен  ерекшеленетін 

прогрессияның n-ші мүшесін табатын формула енгізіледі.  

жүктеу/скачать 1,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: