Қалаға қауіп жоқ екенін айтты
Елбасы жуырда Ұлт Жоспары «100 нақты қадам» бағдарламасын жариялап, алдымызға үлкен
жүктеу/скачать 20,3 Mb. Pdf көрінісі
|
Елбасы жуырда Ұлт Жоспары «100 нақты қадам» бағдарламасын жариялап, алдымызға үлкен міндеттер жүктеді. Бұл жоспар мемлекеттілігімізді нығайтып, күрделі кезеңнен сенімді өтуге жағдай туғызатын, мемлекетімізді дамыған мемлекеттердің отыздығына кіргізудегі үлкен жол. Әсіресе, халықтың әлеуметтік жағдайын көтеру, осы тұрғыда медициналық қызметті жақсарту көзделген. Мәселен, 80-қадамда «Міндетті медициналық сақтандыруды енгізу» тура- лы былай делінген: «Мемлекет, жұмыс беруші және азаматтың ынтымақтасқан жауапкершілігі қағидаты негізінде денсаулық сақтау жүйесінің қаржылық орнықтылығын күшейту. Бастапқы медициналық-санитарлық көмекті (БМСК) басымдықпен қаржыландыру. Бастапқы көмек аурудың алдын алу және ерте бастан күресу үшін ұлттық денсаулық сақтаудың орталық буыны- на айналады». олардың қызметкерлерінің, жеке машықтанушы дәрігерлердің еңбегінің саны мен сапасына нақты баға беруге мүмкіндік тудырады. Бір жағынан, науқастарда емдеу-профилактикалық мекеме мен нақтылы дәрігерді таңдау құқығы пайда болады. Бұл міндетті медициналық сақтандыру қоры тарапынан емделушілердің мүддесін қорғаумен қосарланады: ол медициналық қызметтер к рсетудің сапасы мен к леміне сараптық баға бере алады, емдеу нәтижелеріне кінәрат-талап таға алады, ал қажеттік кезінде емдеуші ме- кемеге немесе жеке машықтанушы дәрігерге экономикалық санкциялар қолдана алады. Сондықтан міндетті медициналық сақтандыру жүйесін дамыту, жақсарту маңызды. Себебі бүл қазіргі кездегі денсаулық сақтау жүйесіндегі кемшіліктерді азайтып, жүйесіз жүргізілген жұмыстарды біршама жүйелеуге жол ашады.
Сел қаупі сейілді әлеуеттің әл-ауқатын біршама жоғарылатудың бірден-бір жолы. Дамыған елдерде сырқатты ерте кезінен анықтап, емдеу жете қолға алынған. Ол үшін халық жиі медициналық тексерістерден туі керек. Бұл шара аурудың асқынуының ал- дын алып, мүгедектердің санының қысқаруына септігін тигізбек. Ауруды ерте кезден емде- ген, асқынып кеткеннен кейін емдегеннен әлдеқайда арзанырақ. Дамыған елдерде қаржылық мүмкіндігіне қарамастан, халықтың т рттен үші жалпы тәжірибедегі дәрігерлердің к мегіне жүгінсе, тек қана т рттен үші арнайы мамандарға жүгінетін к рінеді. Онымен қоса, науқастар к бінесе медициналық мекемені, дәрігерді, қызмет к рсетудің бағаларын таңдау құқығынан айырылып жатады. Бұл әсіресе жедел к рсетілетін к мек кезінде жиі орын алады. Сақтандыру компаниясы бұл кезде науқас пен дәрігердің арасында делдалдық қызмет атқарады. йткені зі де пайда к ру үшін сақтандыру компаниясы арзандау қызметті таңдайды. Себебі қордағы қаржы медициналық қызметтің бағасын теуге әрі пайда табуға жетуі керек. Дегенмен, бұл сақтандыру компаниясының арзан жерді таңдап, сапасыз медициналық қызметті ұсынады деген с з емес. йткені тұтынушы қызметтен кішігірім болсын кінәрат тапса, т ленген ақшаны екі еселеп қайтаруға тура келеді. Бүгінгі жаңа заман талаптарына сәйкес біз жан-жақты білім жинап, заман ағынымен қатар жүзуіміз керек. Сол жаңашылдықтың бірі медициналық сақтандыру медициналық қызмет к рсететін – медициналық мекемелердің, ауыр кезеңдерді басынан кешірді. Бірнеше сұрапыл ұрыс тарға қатысты. Ұрыстың бәрінде де батырлықтың, б лімшесін шеберлікпен басқа- рудың үлгілерін к рсетті. Соғыс тактикасын, маневрді шебер іске асыра алатындығын к рсетті. Ол взвод командирлігінен батальон командиріне дейін сті. Ленинградты блокададан толық азат ету үшін жүргізілген ұрыстарда капитан Қосыбаевтың батальоны шебер қимылдады. Оның батальо- Қ о с ы б а е в т ы ң б л і м ш е с і н е жүктелді. Бұл бекініс те мықты жасалған еді және немістер ар- т и л л е р и я м е н м и н о м е т т е р д е н үсті-үстіне біздің б лімшелерге қарай оқ атып тұрады. Қосыбаев жауынгерлерін атака жасау шебіне орналастырды. Біздің артилле- рия жау шебіне оқ ата бастағанда, Қосыбаев жауынгерлерін атакаға к терді. Қауырт атакадан кейін жаудың бекініс пункті алынды. Қол жеткен жеңісті рістете оты- рып, капитан Қосыбаев шебер орап алу маневрін қолданып, сол участкадағы жауды тылынан б ліп тастады. Оның б лімшесі бұл жолы 300-дей гитлершілерді жойды, 50 фашисті тұтқынға алды. 12 автомашина, 2 азық- түлік қоймасын және басқа да к п олжаларды қолға түсірді. ды. Жақында генерал оны зіне ш а қ ы р ы п а л ы п , ұ р ы с т а р д а б лімшесін шебер басқарғаны үшін және батырлығы үшін алғыс ай- тып, сыйлыққа сағат берді» деп түйінделеді А.Сыздықбековтің мақаласы. Бұл жерде де Ахметбек Қосыбаевтың қан майдандағы ұрыс толастамай жатып з ортасында мойындала бастағандығын к реміз. Оның әке-шешесіне жазған хаттары еріксіз талпындырады. « Қ ұ р м е т т і ә к е м е н ш е ш е ! Мен Отан алдындағы парызым- ды абыроймен атқарып, Ленин- г р а д қ а л а с ы н қ о р ғ а у ж о л ы н - да жалындаған оттың ортасында жүрмін. Алматы әскери учи ли ще- сінде оқып жүрген Мұқаннан хат алдым. Мені уайымдамаңыздар. Ең бастысы – мен Отанымды қорғаудамын. Бәлкім, мен құрбан болармын. Бірақ адамгершілік пен ескерткіші бой к терген. лбетте, бұл ескерткіштен екі бірдей перзенті соғыста қаза тапқан, Ахметбектей батырды мірге әкелген Күршім әженің бейнесін анық к руге бо- лады. Қарқаралыда А.Қосыбаев атындағы к ше де бар. Бұған да шүкір дейміз. Қазақтар Ұлы Отан соғысына берген әскері жағынан да, мірімен қоштасқан құрбандарымен де орыстар мен украиндардан кейінгі үшінші орынды алады. Соғыс укра- индар мен орыстардың жерінде тті. Тылдағы қазақтар солардың қатарында тұруына не себеп дерсіз. Майданды Қазақстанның азық- түлік, қару-жарақ және тағы басқа да қажеттіліктермен қамтамасыз етіп отырғаны тағы бар. Соған қарамастан қазақ сарбаздарының ерліктерін бағалауға сараңдық танытқаны жасырын емес. йтпесе, ерлігі аңызға айналған арыстан- дай айбатты А.Қосыбаевқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілуі керек-ақ еді. Еліміз егемендікке қол жеткізген тұста да Ахметбектің ерлігі жабулы қазан жабулы күйінде қалып отыр. Отан үшін отқа түскен Ахметбектей оғлан еліміз тарапынан құрметке әбден лайық емес пе? Арман УБ КІР, Р.Сүлейменов атындағы Шығыстану инстиутының PhD докторанты Басы 1-бетте Х а б а р л а н д ы р у д а - б ы л қ ұ р ы л ғ ы с ы а р қ ы л ы ж ү р г і з і л д і . С е л т а с қ ы н ы н Т а л ғ а р з е н і н д е г і с е л д е н қорғай тын б гет ұстап қалды. Б гетке зақым келген жоқ және оның бұзылу қаупі жоқ. Жағдай Қ Р І І М Т Ж К о м и т е т і н і ң б а қ ы л а у ы н а а л ы н д ы . Д е р к е з і н д е ұ й ы м д а с т ы р ы л ғ а н жұмыс з септігін тигізді. « А п а т а й т ы п к е л м е й д і » демек ші, су тас қыны орын ал ған аймақ тардағы халыққа бүгінде рес публикамыздың әр қиыры нан гуманитарлық к мек к рсетілуде. Алматы- да арнайы штаб құрылды. Ұлттық кәсіпкерлер палатасы құрған штаб Кәсіпкерлерге қолдау к рсету орталығында орналасатын болады. Мекен- жайы: Достық даңғылы, 160. Мұнда сел тасқынынан зар- д а п ш е к к е н д е р г е қ а ж е т т і азық-түлік, киім және басқа да бұйымдар жинақталады. Орталықтың жұмысы кешкі 21.00 сағатқа дейін ұзартылды. Бұл мақсатта арнайы есеп- шот та ашылды: RBK BANK ИИК KZ 088210 3398121 62864. Оған еліміздің әрбір кәсіпкері ақша аудара алады. Бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, ұйымшылдық танытқан еліміз бұл қиындықты еңсереріне кәміл сенеміз.
Расында, ұлт саулығы үнемі мемлекеттің н а з а р ы н а н ш ы қ қ а н е м е с . А л м і н д е т т і медициналық сақтандыру жүйесін дамыту бұл барша халықты сапалы медициналық қызметпен қамтамасыз ететіні с зсіз. Елбасы ең алғаш зінің кезекті Жолдауында атал- мыш сақтандыру түрін жете зерттеу туралы тапсырма берген еді. Бұл да дұрыс. йткені біз 90-жылдардағы ММС тәжірбиесін де ұмытпағанымыз ж н. Біз бұл жүйенің барлық ерекшеліктерін зерттеп, жағымсыз жақтарын да ескере отырып, ең тиімді сақтандыру түрін таңдауымыз қажет. Медициналық міндетті сақтандыру елімізде тамырын жайса, еш ұтылмай тынымыз анық. Себебі қазіргі таңда түрлі сырқатқа шалдыққан бүлдіршіндер жан-жақтан к мек іздеп, халыққа алақан жаюға мәжбүр бо- лып отыр. Шетелдерде ота жасалу тікелей мемлекеттік квота арқылы жүргізіледі. Кво- талар сырқат балалардың біріне бұйырса, енді біріне жете бермейді. Біздің елімізде бала тұрмақ, ересек адамдар медициналық сақтандырудан тпейді. лемдік тәжірибеге сүйенсек, к птеген дамыған елдерде міндетті медициналық сақтандыру жүйесі оңтайлы жолға қойылған. Мәселен, Германия, Фран- ция, Голландия, Австрия, Бельгия, Швей- цария сияқты Еуропа елдерінде міндетті медициналық сақтандыру жүйесі қолданылады. рине, ММС-тың арқасында біз медицина саласындағы барлық кемшіліктерден ары- ламыз деп айту қиын. Дегенмен, бұл жүйе Бақтияр БЕКИШЕВ, Алматыдағы №7 қалалық клиникалық аурухананың ақылы хирургия бөлімшесінің меңгерушісі, медицина ғылымының кандидаты 4 №30 (1288) 30 шілде – 5 тамыз 2015 жыл
АНА ТІЛІ ҚАЗАҚ ТІЛІ ЕМЛЕСІНДЕГІ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕР
Бүгінгі таңда мемлекеттік тілдің т ң і р е г і н д е а й т ы л ы п ж ү р г е н о й д а , ұсыныс-пікірлер де к п. Заң жүзінде де, іс жүзінде де біршама істер атқарылып жа- тыр дегенімізбен, қазақ тілін з тұғырына қондыру жолында әлі де талай шаруалардың атқарылуы тиіс екені айтпасақ та түсінікті. М е н і ң о й ы м ш а , м е м л е к е т т і к т і л д і ң дәрежесін к теру баршамызға ортақ келелі іс. Б ліп-жаратын несі бар, Отаны бір, тілегі бір, жүрегі бір Қазақстан халқы мемлекеттік тілді үйреніп, күнделікті мірде басымдық бере қолданып, аясын кеңейтуге күш сал- са деймін. йтпесе к пшілігі үйреншікті тілінде с йлеп жүр. Орыс тілін ұмытқысы келмейді. Орыс тілінің қажеттілігін жоққа шығарудан аулақпын. Оның қолданыс аясы ғылымда да, қоғамдық салаларда да кең. Бірақ дегенмен з елімізде, з жерімізде мемлекеттік тіліміз қай салада болмасын үстем болып тұруы керек, яғни қолданыста бірінші орында болғаны ж н. Осыған қоғам болып атсалысуымыз керек. Екінші мәселе бұл жеткіншек ұрпақты қазақ тілінің ая- сында тәрбиелеу. Балабақшадан бастап мектепке дейін, мектептен жоғары оқу орнына дейін қазақ тілін сапалы оқыту жайына назар аударуымыз керек. Сапалы оқыту деген с з тілді оқушы жетік біліп шығуы тиіс.
АСТАНА
Туған тіліміздің абыройы қымбат Арапов – елді мекен. Пәкентай Ара- пов Арыс ауданында «Талапты», «Аман- жар», «Еңбекші» ұжымшарларын (кол- хоздарын) құрып, қоғамдық жұмыстарға белсене араласып, «Еңбекші» ұжым- шарының алғашқы т рағасы болған. О л « Е ң б е к ш і » ұ ж ы м ш а р ы н ы ң экономикалық ркендеуіне үлкен үлес қосқан азамат. Пәкентай Ара- пов – Сталиндік жаппай қуғын-сүргін жылдарындағы репрессия құрбаны.
а у м а қ и т т ұ м с ы ғ ы б а т п а й т ы н н у тоғай болған деседі. Сырдарияның жағалауындағы ну тоғай тіршілікке ыңғайлы болғандықтан, осы ңірде т рт түлік мал мен түрлі аң-құстар к п болған. Жерінің орналасу жағдайына байланысты, бұл елді мекенді жергілікті тұрғындар Тоғайлы деп атап кеткен. Тоғайлы ауылы үлкен жолдың бойында Арыс, Отырар, Шардара аудандарының ортасында орналасқан. Ақын Жақып – ауыл. Ауыл аты Ақын (Сағындык) әулие мен Жақып әулиенің сол ңірге жерленгендігіне байланысты аталған. Ақын Сағындық пен Жақып әулие туралы мәлімет аз. Арыс ңіріндегі Ақын баба әулиенің әуелгі азан шақырып қойған есімі – Сағындық екен. Ол 1803 жылы дүниеге келген. К нек з қариялардың айтуын- ша, Ұлы жүз тайпасының Аққойлы атасынан тарайды. Жастайынан ата- анадан жетім қалып, Бәйдібек жерінен Сыр ңіріне келіп, бір бақуатты кісінің малын бағады. Жоқшылықтың жыртығын жамап, еңбектеніп қаражат жинап, Бұхарадағы медресеге барып оқиды. Сағындық медресені бітіріп, ислам дінін терең меңгерген соң, ұстазының ақ батасын алып, ел ара- сында әулиелігімен танылып, «Ақын әз» деген атаққа ие болады. Ақын әулие керемет құдіретті, ілімі терең, айтқаны тура келетін Арыс ңіріне танымал тұлға болған. Ақын әулие мірден ткен соң Ақдалада жерленеді. Сырдарияның оң жағалауында бұрынғы «Ақдала» қой кеңшарының үшінші фермасында Жақып әулиенің сағанасы тұр. Бұл жер Сыр елінің бас иіп, мінәжат етер киелі орындарының бірі болып саналады. Ел арасында «Ақын-Жақып әулие» деп қосарлай айтады. Екеуінің арасы едәуір жер болса да, халық аузында сақталған «Жақыпқа түне, Ақыннан тіле» деген ұлағатты қағида бар.
наласу деңгейіне орай, жері тақыр болғандықтан, Тақырк л ауылы деп аталған. Су тасқыны кезінде жақын маңдағы к лдің суы к бейеді, жаз а й л а р ы н д а т а қ ы р л а н ы п қ а л а д ы . Сырдарияның жағалауында орналасқан жерасты суының к терілуі дарияға байланысты. Кешегі кеңестік заманда Сырдарияның арғы және бергі беті Тақырк л ауылдық кеңесіне қараған.
мекенінде сырттан келгендерге ар- налып, 1950 жылы ферма ретінде, бастапқыда он үй салынған екен. Содан халық «Онтам» елді мекені деп атап кет- кен. Онтамда асыл тұқымды ірі малдың бірнеше түрі сіріледі. Қазіргі таңда Онтам елді мекені шаруашылыққа жай- лы мекен. Соған байланысты мұндағы үй саны мен халық саны да к бейген. Байырқұм – ауыл. Байырқұм атауы «байырғы құм» дегеннен шыққан. Осы елді мекен жанында Байырқұм т бе бар, соған орай жергілікті тұрғындар ауылды Байырқұм деп атаған. Байырқұм ауылы 1932 жылы Тақырк л селолық кеңесінің құрамында құрылған. 1943 жылы Арыс ауданының ықшамдалуына байла- нысты Тақырк л селолық кеңесінің аймағы Қызылқұм ауданына беріліп, 1969 жылдың басында Шардара ауда- нына тіп, кейін сол жылдың аяғында Арыс ауданының құрамына қайта кірген. Облыстық атқару комитетінің шешімімен ұжымшарлар (колхоздар) тоғай тармағына к шіріліп, босаған жерде «Задария» және «Байырқұм» қой кеңшарлары (совхоздары) құрылған. 1994 жылы Байырқұм ауылдық округі құрылып, оның құрамына К кжиде елді мекені кірген.
то.
Кеше түсіме Марал кірді – Вчера во сне приснилась Марал. Мен түске сенбеймін – Я не верю в сон. Сене алмаймын, бұл түс сияқты – Не могу поверить, это как будто сон. Түн – ночь Түс – сон Ұйықтау – спать ңімде – наяву Түс к ру – видеть сон Түске кіру – присниться Түске сену – верить в сон Түс сияқты – как сон Түс жорушы – снотолкователь Түс жору – толковать сон Газет – газета. Журнал – журнал. Сан, н мір – номер. Толтыру – заполнить. Жазылу – подписаться. Ақпарат – информация. Мерзімді баспас з – периодическая пе- чать.
Жазылым – подписка. Дүңгіршек – киоск. Некоторые толкования снов: Түсіңде ұшып жүрсең, мірде бақытты боласың – Летишь во сне, наяву будешь счастливым.
нешь цели. Түсіңде жүзім жесең, сені бақыт күтіп тұр және ісің оңалады – Если во сне ешь виноград, тебя ждет счастье и дела пойдут на поправку. Түсіңде тары к рсең, тілегің орындалады – Если снится пшено, испол- нится желание. Түсіңде гүл сіп тұрған бақша к рсең, қуанышты хабар аласың – Если снятся цветы, сады, получишь радостное известие. Аяғыңды жоғары к терме – не поднимай ноги высоко; Тізеңді құшақтама – не обнимай колени; Тырнағыңды тістеме – не грызи ногти; Бүйіріңді таянба – не упирайся в бедра; Қолыңды жуған соң сілкіме – не махай рукой после мытья; Таңдайыңды қақпа – не цокай; Отпен ойнама – не играй с огнем; Отқа түкірме – не плюйся в огонь; Суға түкірме – не плюй в воду; Біреудің затын сұраусыз алма – не спросивши не бери чужую вещь; Біреуге ор қазба – не рой другому яму; Айды нұқып к рсетпе – не показывай пальцем на луну; Ақты т кпе – не выливай молочное; Таңертеңгі асты тастама – не оставляй завтрак несьеденным; Нанды бір қолыңмен үзбе – не отломывай хлеб одной рукой; Нанды баспа – не наступай на хлеб; Нанды лақтырма – не выкидывай хлеб; Тұзды баспа – не наступай на соль; Жеті түнде жүрме – не ходи глубокой ночью; Жұлдызды санама – не считай звезды; Түнде түс жорыма – ночью не разгадывай сны; Түнде кір жайма – не развешивай белье ночью; Түнде судың бетін ашық қойма – не оставляй воду открытой на ночь; Түнде шаш алма – не стриги волосы ночью; Түнде үй сыпырма – не подметай дом ночью; Босағада отырма – не садись у порога; Босағаға тұрма – не наступай на порог; Есікті теппе – не пинай дверь; Үйді айнала жүгірме – не бегай вокруг дома; Үйді айналма – не ходи вокруг дома; Үйге қарай жүгірме – не беги в сторону дома; Сыпырғының басын жоғары қаратып қойма – не ставь метлу вверх го- ловой;
Құстың ұясын бұзба – не разоряй гнездо птицы; Атқа теріс мінбе – не садись на коня лицом назад; Аққуды атпа – не стреляй в лебедя; Құмырсқаның илеуін баспа – не наступай на муравьиную кучу; Тірі малға к рсетіп, басқа малды сойма – не режь животное на глазах у другого животного. Аяқ киімді т рге шығарма – не клади обувь на почетное место в доме; Бас киіміңді босағаға ілме – не оставляй головной убор у порога; Бас киіммен ойнама – не играйся с головным убором; жүктеу/скачать 20,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|