Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
мұнда
және
- бөлінген мыс пен хлордың мөлшерлері;
және
- мыс пен хлордың химиялық эквиваленттері.
Жалпы алғанда
const (2)
Көптеген тәжірибелердің нәтижесінде, егер ерітіндіден 1Ғ электр мөлшері
өтсе, онда заттың электродта түзілген мөлшері оның химиялық эквивалентіне тең
болатыны белгілі болды, мұнда Ғ - Фарадей саны, ол 6484 Кл (кулон) немесе
26,8 А сағ тең. Сонда (1)- теңдеуді ескерсек, аламыз
осыдан
(4)
Бұл (4)- теңдеу электрохимиялық эквивалентпен химиялық эквиваленттің
байланысын көрсетеді; (4)- теңдеу бойынша Кэ-ні есептеу үшін Фарадей санының
мәнін А сағ пен алу қажет.
Электролиздегі қосалқы процестер Электролизді практикада жүргізгенде Фарадей заңынан ауытқулар
байқалады. Оған бірнеше мысалдар келтірейік.
ерітіндісін электролизге ұшыратқанда катодта мыс бөлінеді.
Ерітіндіден 1А сағ электр тогы өткізілгенде Фарадей заңы бойынша катодта
мыстың электрохимиялық эквиваленті яғни 2,372 г бөлінуі тиіс. Бірақ көп
жағдайларда, мысалы қолданылған токтың тығыздығы жоғары болса, негізгі
реакциясымен қоса қосалқы
реакциясы да
жүреді. Токтың біразы осы қосалқы реакцияға жұмсалатындықтан мыстың
катодта бөлінген мөлшері теориялық есептелінген мөлшерінен аз болады.
Фарадей заңынан ауытқулар қосалқы процестермен қоса басқа да
себептердің әсерінен байқалады, мысалы, электродта бөлінген заттардың біраз
мөлшерінің қайтадан еріп кетуі, заттардың электродта тотығуы т.с.с.
Практикада электролиз өнімінің шығымы максимал болуы үшін, демек
Фарадей заңынан ауытқу мүмкіндігінше аз болуы үшін қажетті жағдайлар
туғызудың маңызы зор.
Электролиз өнімін алу үшін жұмсалған тоқтың үлесі "ток бойынша
шығымдылықпен" сипатталады. Ток бойынша шығымдылық деп электролизден
түзілген өнімнің мөлшерінің оның Фарадей заны бойынша түзілуге тиіс
мөлшеріне қатынасын айтады.
Техникалық қондырғыларда ток бойынша шығымдылық әрқашан да 1-ден
кем болады. Қосалқы процестерді болдырмай лабораторияда жүргізілген
электролиздерде ток бойынша шығымдылық 1-ге тең.