В мае 2015 года в городе Атырау прошел

5 

№5 

(151) 

мамыр 

2015 

       май 

5 

В  педагогической  практике  существует  по  этому  поводу 

несколько  мнений.  Одни  считают,  что  одарённым  может  быть 

каждый, нужно лишь вовремя увидеть конкретные проявления и 

развить их. Другие, наоборот, утверждают, что одарённость – это 

редкое  явление,  присущее  малому  количеству  людей.  А  вот 

способным может быть каждый ребёнок. 

У каждого ребенка есть только ему присущие способности и 

таланты.  Дети  от  природы  любознательны  и  полны  желания 

учиться.  Для  того  чтобы  они  могли  проявить  свои  дарования, 

нужно умное руководство со стороны взрослых. 

Задача  педагога,  используя  разнообразные  методы 

обучения, систематически и целенаправленно развивать у детей 

подвижность  и  гибкость  мышления;  учить  детей  рассуждать, 

мыслить, а не «зубрить». 

Самым  главным  является  мотивация  к  познанию,  желание 

проявить себя в каком-то направлении. 

Поэтому одаренными мы считаем детей не только с высоким 

уровнем  общего  интеллектуального  развития,  но  и  тех,  кто 

проявляет  себя  в  каком-либо  виде  деятельности,  например, 

конкурсе или олимпиаде. 

В нашей начальной школе для работы с одарёнными детьми 

разработана программа "Родничок". 

Задачи программы: 

- Создать  благоприятные  условия  для развития  интеллекта, 

исследовательских  навыков,  творческих  способностей  и 

личностного роста одарённых. 

-  Внедрять  новые  образовательные  технологии,  отвечая  на 

запросы современной цивилизации. 

-  Расширять  возможности  для  участия  одарённых  и 

способных  школьников  в  творческих  конкурсах,  выставках, 

олимпиадах. 

-  Создавать  обогащенную  образовательную  среду, 

благоприятную для развития одаренности. 

-  Расширить  пространство  повышения  квалификации 

педагогов  школы,  как  условие  методического  поиска  и  твор-

чества в работе с одаренными учащимися. 

Работа с такими детьми ведётся как через учебный процесс, 

так и во внеурочной деятельности. Учитываются интересы самих 

учащихся. 

Самым главным показателем учебных достижений, учащихся 

является  урок.  Здесь  формируются,  раскрываются  и  реали-

зуются личностные особенности каждого учащегося. Поэтому мы 

работаем  над  созданием  на  уроке  благоприятной  обстановки, 

творческой  атмосферы.  Стараемся,  чтобы  происходило  не  одно-

стороннее воздействие учителя на ученика, но и обратный процесс. 

Например, после чтения какой-либо книги мы предоставляем 

возможность самим составить тест, кроссворд, анаграммы и т.п. 

Поощряем желание детей проявлять себя там, где им наиболее 

интересно. 

Замечено,  что  у  многих  учащихся  повышенный  интерес  к 

математике.  Для  его  развития  и  поддержания  мы  проводим 

олимпиады,  конкурсы,  внеклассные  мероприятия.  Учим  детей 

критически  мыслить,  находить  самостоятельные  пути  решения 

сложных  задач.  Привлекаем  одарённых  детей  к  ведению  урока, 

предлагая  придумать  логические  задачи,  ребусы,  головоломки. 

Ученики  проявляют  свои  таланты,  занимают  призовые  места  в 

олимпиадах, конкурсах. 

Уроки литературного чтения позволяют выявить способности 

гуманитарного направления. Они учат детей не только правильно 

размышлять,  высказывать  свои  мысли,  рассуждать.  На  этих 

уроках  учителя,  и  ученики  выступают  как  равноправные  парт-

нёры, имеющие пусть разнородный, но значимый опыт. 

Часто после прочитанного дети пишут эссе, мини-сочинения. 

Данный  прием  позволяет  проникнуть  в  глубину  детской  души, 

понять переживание, прочувствовать их отношение и понимание 

окружающего.  Благодаря  этому  были  выявлены  способности 

многих  детей  в  области  литературного  творчества.  Например, 

сказка  «Волшебное  дерево»,  сочиненная  нашей  ученицей 

Кременцовой  Анастасией,  была  внесена  в  сборник  сказок  авто-

рами, которых являются дети. 

В  условиях  школьного  обучения  для  развития  одаренности 

особую  роль  играет  проектно-исследовательская  деятельность 

учащихся. 

Исследовательская  деятельность  учащихся  –  деятельность, 

связанная с решением творческой задачи, которые характерны в 

научной  сфере:  постановку  проблемы,  выдвижение  гипотезы, 

изучение  теории,  сбор  материала,  его  анализ  и  обобщение, 

собственные выводы. 

Безусловно, достижение высоких результатов в ученической 

исследовательской деятельности свидетельствует об эффектив-

ности выявления и развития одаренности, учащихся в целом. 

Так,  например,  призёрами  городского  конкурса  исследо-

вательских проектов стали ученики 4 класса Кременцов Евгений 

с  проектом  «Откуда  в  сыре  дырки»,  Михайленко  Полина  с 

проектом  «Возможно  ли  развести  попугаев  в  домашних 

условиях?».  Результаты  проектной  деятельности  представля-

ются на конкурсе: на уровне класса, школы и выше. 

Какова  же  роль  учителя  в  поддержке  одаренных  детей? 

Бытует ошибочное мнение, что одаренные дети не нуждаются в 

помощи  взрослых,  в  особом  внимании  и  руководстве.  Учитель 

для  любого  ученика  –  наставник,  советчик,  тот,  кем  учащийся 

восхищается, кому стремится подражать, кто оказывает влияние 

на его жизнь. 

В  школе  сложилась  определенная  система  работы  с 

учащимися,  имеющими  повышенную  мотивацию  к  учебно-

познавательной  деятельности.  Мы  работаем  над  развитием 

интеллектуально-творческих  способностей  учащихся  через 

различные  формы  и  методы  организации  деятельности  уча-

щихся, как на уроках, так и в неурочное время. 

Работу  с  одарёнными  детьми  мы  рассматриваем  как 

возможность  перехода  на  другой,  более  качественный  уровень 

образования. 

А. КАПОКОВА, Е. ПРОХОРКО,  

учителя начальных классов, 

КГУ СОШ №29 г. Семей 

В  современном обществе востребованы интеллектуально развитые, способные, одаренные личности. Эти качества не 

проявляются в человеке сами по себе. Для их развития необходимы определённые условия, умение окружающих увидеть 

способности в раннем детстве и помочь им проявиться. 

Кто  такой  одарённый  ребёнок?  Как  не  перепутать  одарённость  со  способностью?  Всегда  ли  мы,  педагоги,  можем 

отличить одно от другого? 

Ж 

ас жеткіншектің бойындағы табиғат берген ерекше 

қабілетті, дарындылықты тани білу, оның одан әрі дамуына 

бағыт  бағдар  бере  білу  ерекше  қиын  іс.  Дарындылық  бала 

бойындағы асқан алғырлық, зеректік. Табиғи дарынды бала 

алдымызға  қашан  келеді  деп  күтудің  қажеті  жоқ,  керісінше, 

балалардың  бойындағы  қабілетті  ашу  әрбір  ұстаз  алдында 

тұрған міндет. Дарынды балалармен жұмыс істеуде ұстаз өзі 

бірінші болып ізденеді. 

Қазіргі  уақытта  тәжірибелік  негізі  бар  екі  бағыттағы 

ғылыми  зерттеулердің  қажеттілігі  өте  орынды  болып  отыр. 

Олар: 

-   дарындылық деңгейлерін жақсарту; 

-  бала  дарындылығын  зерттеудің  педагогикалық 

әдістерін жетілдіру. 

Жаңа ғасыр мектебінің алдында тұрған міндет -дарынды 

балалармен  жүйелі  жұмыс  жүргізу.  Оқу  мен  тәрбиенің 

сыныптағы  бала  танымына  лайық  жолдарын  сұрыптау,  әр 

баланың даралық ерекшелігін дамытуға, қоғамда өмір сүруге 

психологиялық  тұрғыдан  дайындау  мақсатымызға  айналуы 

тиіс.    Табиғи  таланттарды  ашу,  жас  талапкердің  жарқырап 

көрінуі  үшін  ұстазға  жүктелер  міндет  не?  Ол  міндет-

оқушылардың  шығармашылық  қабілетін  дамыту    жолында  

аянбай еңбек ету. 

Дарындылық – бұл қабілеттілік, адамның жалпы қасиеті 

немесе  арнайы  іс-әрекеті  ретінде  көрінетін  қабілеттілік. 

Дарынды  балаларды  ерте  жастан  анықтау,  оларға  білім 

беру  және  тәрбиелеу  –  психологтардың  маңызды 

мәселелерінің  бірі.  XX  ғасырдың  соңғы  ширегінде  барлық 

өркениетті  елдерде  әлеуметтік-экономикалық,  саяси, 

мәдени  үдерістерде  жеке  адамның  рөлі  өзгергендіктен 

дарынды  балалардың  дамуы,  оқуы  және  көрінуі  бойынша 

жұмыстар  басталды.  Өнер,  мәдениет,  ғылым,  басқару, 

өндірудің  барлық  саласында  өзіндік,  шығармашылықпен 

ойлайтын  жас  адамдардың  қажеттілігі  байқалды.  Бала 

дарындылығының  ерте  жастан  көрінуі  және  жүргізілген 

зерттеу  тәжірибелері  мұндай  балаларды  шығармашылыққа 

тәрбиелеудің  арнайы  мемлекеттік  бағдарламасы  құрылуы 

қажет  екендігін  және  мұғалімдер  мен  ата-аналарды 

психологиялық,  әлеуметтік-экономикалық  көмекпен 

қамтамасыз ету керек екендігіне негіз болды. 

Қоғам әрқашанда шығармашыл адамдарды қажет етеді, 

бірақ  тек  XX  ғасырдың  ортасында  қабілеттілік  және  талант  

 

психологиясы  бойынша  зерттеулер  кеңінен  жүргізіле 

бастады. Дарындылық феномені туралы негізгі білімдерге ие 

және  олармен  жұмыс  жасау  тәжірибесі  бар  мұғалімдер 

санын көбейту проблемасы да осы қатарға жатады. Дарын-

дылық – бұл адамның генетикалық және тәжірибелік мүмкін-

діктерінің өмірге бейімделу шамасы.  Дарындылықтың негізгі 

функциялары – өмірге, қоршаған ортаға максимальды бейім-

делу,  шығармашылық  тұрғысынан  қарауды  қажет  ететін 

жаңа, күтпеген проблемалар болған жағдайда шешім табу. 

Дарындылық  проблемасын  зерттеуде  ғалымдар  жалпы 

және арнайы дарындылық деп бөледі.  Жалпы дарындылық 

іс-әрекеттің  формаларында  немесе  әртүрлі  түрлерінде 

жалпы мәліметтерге ие.  Жалпы ақыл-ойлы дарындылық іс-

әрекеттің барлық түрін меңгеруде көрінеді.  Дарындылықтың 

психологиялық  құрылымы  шығармашылық  және  адамның 

шығармашылық  дамуын  мінездейтін  құрылымдық  негізгі 

элементтермен  сәйкес  келеді.  Сырт  қараған  адамға 

адамның шығармашылық дамуы көп қырынан көрінеді. Олар 

бала  кезінен-ақ  көріне  бастайды,  ең  алғашқысы  болып 

сөйлеу  және  ойлау  қабілеттерінің  тез  дамып  жетілуі,  ерте 

жастан әуестенушілік (музыкамен, көркем суретпен, оқумен, 

есеппен), баланың білуге құмарлығы, зерттеу белсендігі.  

Баланың  шығармашылық  потенциалының  жалпы 

мінездемесі  және  құрылымдық  компоненті  болып  мотива-

цияның  басқа  типтеріне  қарағанда  таным  мотивациясы 

доминантының  психологиялық  негізін  құрайтын  таным 

қажеттіліктері табылады. 

Дарынды баланың шығармашылық дамуының маңызды 

сипатына  жеке  бастық  және  интеллектуалды  қасиеттердің 

ерекшеліктері  жатады,  дарынды  балалардың  заттық 

әлеммен  өзара  әрекетінде  жеке  бастық  стратегиясы  дами 

отырып,  онда  репродуктивті  немесе  продуктивті  іс-әрекет 

типтері  калыптасу  негізінде,  жүйелі  оқыту  процесінің 

басталуымен  байланысты  табиғи  потенциалдарды  тара-

татын  креативтілік  типінің  қалыптасу  мүмкіндігі  құрыла 

бастайды. 

 

А. ЖҰМАҒАЛИЕВА, 

«Шығыс Қазақстан облыстық 

дарынды балаларға арналған  

мамандандырылған қазақ-түрік лицейі»,  

педагог-психолог, Семей қаласы 

ХХІ  ғасыр  –  бәсеке  ғасыры,  бұл  бәсеке  енжарлықты,  керітартпалықты  көтермейді.  Сондықтан  да  еліміздің 

білім  берудегі  ұлттық  жүйесі  өте  қарқынды  өзгерістер  сатысында  тұр.  Бүгінгі  таңдағы  негізгі  мақсат  –  ұлттық 

құндылықты әлемдік деңгейге шығаруға қабілетті, өзіндік жеке көзқарасы қалыптасқан тұлға тәрбиелеу. Ол үшін 

оқушылардың белсенділігін арттыру, ізденімпаздыққа үйрету және білімді өз бетінше алуы мен қолдана білетін 

дарын иесін тәрбиелеу керек.  

Осы  заманғы  шебер  мұғалімі  білім  берудің  ұлттық  моделіне  өту  арқылы,  оқыту  мен  тәрбиенің  соңғы 

жетістіктерін  меңгерген  педагогикалық-психологиялық  диагностиканы  қабылдай  алатын,  зерттеуші,  ойшыл 

педагог болуды қажет етеді. 

/2-сынып/ 

 

Сабақтың  мақсаты:  «Қамқорлық»,  «Мейірімділік»  адамгершілік  құнды-

лықтары туралы түсініктерін кеңейту. Қамқорлық жасауға жетелеу. Мейірім-

ді болып қалыптасуына ықпал ету. 

жүктеу/скачать 3,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: