«Педагогика ғылымдары» сериясы

ЭФФЕКТИВНОСТЬ ТЕХНИКО-ТАКТИЧЕСКИХ ДЕЙСТВИЙ ДЗЮДОИСТОК ВЫСОКОЙ 
КВАЛИФИКАЦИИ 
 
Тен А.В. – магистр педагогических наук, докторант 
Казахская академия спорта и туризма 
 
Аннотация.  В  данной  статье  рассматривается  уровень  эффективности  технико-тактических  действий 
дзюдоисток  национальной  женской  сборной  команды  Республики  Казахстан  на  соревнованиях  республи-
канского и международного масштаба. Подводятся некоторые итоги  исследования соревновательной технико-
тактической  деятельности  дзюдоисток  высокой  квалификации.  В  частности,  приведены  ориентировочные 
модельные  показатели  активности  соревновательной  схватки,  общей  и  эффективной  вариативности  выпол-
няемых технико-тактических приемов,  результативности и  эффективности  нападающих и защитных действий 
для  дзюдоисток  высокой  квалификации.  Представлены  практические  рекомендации  по  организации  и  прове-
дению  тренировочного  процесса  с  учетом  выявленных  модельных  характеристик  и  современных  тенденций 
развития женского дзюдо.   
Ключевые  слова:  техника,  тактика,  эффективность,  дзюдоистки,  вариативность,  результативность,  актив-
ность.  
 
Введение.  Характерная  особенность  современного  дзюдо  -  стремительный  рост 
спортивных  результатов,  повышение  уровня  физической  подготовленности,  предельное 
усложнение 
техники 
ис-полнения 
приёмов 
атакующего, 
контратакующего 
и 
оборонительного  характера,  грамотно  сформи-рованная  тактика  ведения  соревновательной 
схватки,  а  также  психологическая  устойчивость  к  сби-вающим  факторам.  Всё  это, 
разумеется,  предъявляет  повышенные  требования  к  повышению  эффек-тивности 
выполнения  технико-тактических  действий  дзюдоистов  в  ходе  участия  на  соревнованиях 
регионального и международного уровня. 
На данный момент в отечественном дзюдо практически нет исследований, направленных на изуче-
ние  эффективности  соревновательной  технико-тактической  деятельности  дзюдоисток.  Есть  лишь 
несколько работ, связанных с исследованием технико-тактических действий мужчин-дзюдоистов.  
Нами былорешено изучить и проанализировать технико-тактические действия дзюдоисток нацио-
нальной сборной команды Республики Казахстан.  
Вышесказанное обуславливает актуальность данного исследования. 
Цель.  Исследованиеэффективности  соревновательных  технических  и  тактических 
действий дзю-доисток высокой квалификации. 
Задачи исследования:  
1.  Провести  анализ  эффективности  технико-тактических  действий  дзюдоисток 
национальной сборной команды РК, выполняемых в соревновательных схватках. 
2. Обобщить полученные данные в виде таблиц и рисунков. 
Методы исследования. Для решения поставленных задач были использованы следующие 
методы исследования: 
1.
 
Анализ научной и методической литературы; 
2.
 
Педагогическое наблюдение; 
3.
 
Регистрация 
технико-тактических 
действий 
по 
методике 
Е.М. 
Чумакова, 
адаптированной для дзюдо М.Н. Шепетюком[1]. 
4.
 
Методы математической статистики. 
Организация и проведение исследования.В ходе предварительного экспериментального 
изуче-ния  показателей  технико-тактических  действий  дзюдоисток  национальной  сборной 
команды РК при-няли участие основной и резервный состав национальной женской сборной 
команды РК по дзюдо. Общее количество испытуемых – 18 человек высокой квалификации. 
В  соответствии  с    задачами  исследования  был  проведен  анализ  технико-тактических 
действий  дзюдоисток  в  период  участия  испытуемыхв  республиканских  и  международных 
соревнованиях.  Для  исследования  применялись  видеоматериалы,  также  велась  регистрация 
технико-тактических действий в ходе наблюдения соревновательных встреч дзюдоисток на 
Гран-при. 
 

 
Результаты исследования и их обсуждение.  
Регистрация  технико-тактических  действий  дзюдоисток  сборной  команды  РК  велась  в 
течение 6 месяцев. Показатели технико-тактических действий были зарегистрированы в 150 
встречах с участием девушек в 7 весовых категориях (-48 кг, -52 кг, -63 кг, -70 кг, -78 кг, +78 
кг). Полученные результаты представлены в таблице 1. 
Таб. 1. Показатели эффективности технико-тактических действий дзюдоисток 
 высокой квалификации (n=18) 
Испытуемая 
Показатель технико-тактических действий 
 
А (сек.)  В
о
, у.е.  В
э
, у.е.  Р
н
, у.е.  Р
з
, у.е. 
Э
н
 (%) 
Э
з
 (%) 
Аб-ва З. 
39 
7 
5 
7 
6 
20 
94 
Ад-ва Ф. 
74 
5 
2 
10 
6,6 
18 
71 
Ам-ва А. 
34 
5 
5 
8 
100 
30 
100 
Б-ва А. 
44,5 
8 
3 
7,5 
100 
14,8 
100 
Ж-ва А. 
28 
7 
3 
8,5 
7,4 
12 
79 
И-ва М. 
30 
5 
2 
8,2 
5 
12,8 
96 
К-ва Н. 
33,8 
6 
4 
6,8 
5 
2,5 
96 
К-ва Д. 
48,5 
4 
1 
8,3 
7,5 
13 
86 
К-ко О. 
40,7 
8 
3 
8,7 
5 
14,3 
92 
М-ва Л. 
34,8 
9 
6 
6,5 
8,5 
30 
94 
Н-ва С. 
24,5 
8 
3 
7,3 
5,4 
13,6 
64 
П-ва А. 
29 
5 
2 
6,8 
10 
15 
91 
Р-ва З. 
39 
5 
2 
6,7 
8,5 
12 
94 
С-ва А. 
53 
5 
3 
6,6 
7,5 
13,6 
88 
Т-н А. 
30 
5 
2 
8,2 
5 
12,8 
96 
У-ва Д. 
33 
7 
5 
7 
7 
26,7 
96 
У-ва М. 
23,5 
7 
5 
7,5 
5 
41,6 
92 
Продолжение Таб. 1. 
 
Ф-ва З. 
55 
7 
5 
7 
5 
28,5 
90 
 
38,6 
4,3 
2,4 
7,6 
16,9 
28,4 
89,9 
Примечание:  А  -  активность;  В
о    - 
вариативность  общая
;   
В
э      - 
вариативность 
эффективная;Р
н
-  результативность  нападения;Р
з
-  результативность  защиты;Э
н 
- 
эффективность нападения;Э
з
- эффективность защиты. 
 
Анализируя  средние  показатели  эффективности  технико-тактических  действий 
дзюдоисток  национальной  сборной  команды  РК,  видим,  что  активность  (А)  -  количество 
реальных попыток проведения технических действий находится в пределах средних величин 
(38,6 секунд).  
Вариативность общая (4,3) - отражает разнообразие проведенных технических действий в 
виде  бросков  и  выведений  из  равновесия,  в  борьбе  стоя,  приёмов  в  партере,  указала,  что 
дзюдоистки  применяют  приёмы  из  различных  групп  на  уровне  ниже  средних  показателей. 
Показатели  вариа-тивности  эффективной  (2,4)  также  в  зоне  показателей  ниже  среднего 
уровня.  Это  подтверждает  ранее  выявленные  недостатки  в  ограниченном  количестве 
попыток  проведения  разнообразных  технических  действий  оцененных  судьями.  Для 
Х

стабильного  выступления  дзюдоистки  должны  пытаться  прово-дить  в  каждой  встрече 
приемы не менее, чем из 5-6 разнообразных классификационных групп и 2-3 из них должны 
оцениваться судьями, только в этом случае спортсменки смогут преодолевать сопротивление 
своих соперниц [2]. 
Показатели  результативности  (7,6)  и  результативности  защиты  (16,9)  находятся  в 
пределах средних величин, так же как и показатели эффективности защиты (89,9%). 
Показатели  эффективности  нападения  выше  среднего  (28,4).  Это  говорит  о  том,  что 
участницы эксперимента имеют слабую подготовленность действий защитного характера.  
Результаты  технико-тактических  действий  дзюдоисток  высокой  квалификации, 
подтверждают наши предположения о вариативности общей и вариативности эффективной, 
а также эффективности нападения.  
Изучив  показатели  эффективности  технико-тактических  действий  дзюдоисток 
национальной женской сборной команды Республики Казахстан, в ходе участия испытуемых 
в  соревнованиях  республиканского  и  международного  масштаба,    нами  были  сделаны 
следующие выводы:  
1. 
Некоторые 
показатели 
технико-тактической 
подготовленности 
участниц 
экспериментальной  группы  не  соответствуют  модельным  показателям.  В  частности  к  ним 
относятся:  вариативность  общая  (4,3  балла,  при  норме  5-6  баллов);  вариативность 
эффективная (2,4 балла, при норме 3-4 балла), эффективность нападения (28,4 %. при норме 
10-20%).  
2.    Для  успешного  выступления  на  соревнованиях  международного  масштаба  тренерам 
следует  более  целенаправленно  планировать  учебно-тренировочный  процесс.  Особенно 
тщательно  подбирать  спарринг-партнеров  для  подготовки  своих  спортсменок  к  борьбе  в 
условиях  жёсткой  конкуренции  с  более  квалифицированными  спортсменками  на 
международных турнирах.  
1 Шепетюк М.Н., Андрущишин И.Ф., Шепетюк Н.М. Анализ технико-тактической подготовки дзюдоистов  
// Теория и методика физической культуры. - 2006. - №1. - С.188-193. 
2  Шепетюк  Н.М.  Совершенствование  технико-тактических  действий  в  тренировочном  процессе  квали-
фицированных дзюдоистов. Канд.дисс., Алматы, 2009. - 124 с. 
 
Аннотация.  Бұлмақаладахалықаралық  және  республикалық  дәрежедегі  жарыстарда  дзюдодан  Қазақстан 
Республикасының әйелдер құрама командасының техника-тактикалықic-әрекеттерінің тиімділік деңгейі қарала-
ды.  Жоғарғы  дәрежелі  дзюдошы  әйелдердің  жарыс  кезіндегі  техника-тактикалық  әрекеттерін  зерттеп  қоры-
тынды шығарады. Атап айтқанда, жоғарғы дәрежелі дзюдошылардың жарыс әрекетіндегі белсенділігін, жалпы 
және тиімді тәсілдері қолдану, белдесу алды болжау модельін құру. Қазіргі заманғы әйелдер күресінің дамуын 
ескере отырып модельдік сипаттамалары мен даму процессін ұйымдастыру және өткізу жөніндегі тәжірбиелік  
ұсынымдарды  ұсынады. 
Түйіндісөздер: техника, тактика, тиімділігі, дзюдошы қыздар, өзгермелілігі, өнімділігі, қызметі. 
Summary.  In  this  article  is  considered  the  level  of  efficiency  of  technical  and  tactical  actions  of  judoists  of  the 
national  women's  team  of  the  Republic  of  Kazakhstan  at  competitions  of  republican  and  international  scale.  Some 
results  of  research  of  competitive  technical  and  tactical  activity  of  high  qualificationjudoists  are  summed  up.  In 
particular,  approximate  model  indicators  of  competitive  fight  activity,  the  general  and  effective  variability  of  the 
carried-out technical policy strokes, productivity and efficiency of forwards and protective actions for high qualification 
judoists  are  given.  Practical  recommendations  about  the  organization  and  carrying  out  training  process  taking  into 
account the revealed model characteristics and current trends of development of female judo are submitted. 
Keywords: technique, tactics, efficiency, judoists, variability, productivity, activity. 
 
УДК 51.204.0:-057.874 қазақша аннотация жок, кайдан бұлар 
 
МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ БОЙЫНДА САЛАУАТТЫ ӨМІР СҮРУ ДАҒДЫСЫН 
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МҮМКІНДІКТЕРІ 
 
Ж.А. Қасымбеков – п.ғ.к., доцент 
Т.Ә. Данияров – п.ғ.к., доцент 
 

Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Назарбаев:  «Біз  Жалпыұлттық  идеямыз  – 
Мәңгілік  Елді  басты  бағдар  етіп,  тәуелсіздігіміздің  даму  даңғылын  Нұрлы  Жолға 
айналдырдық.  Қажырлы  еңбекті  қажет  ететін,  келешегі  кемел  Нұрлы  Жолда  бірлігімізді 
бекемдеп,  аянбай  тер  төгуіміз  керек.  Mәңгілік  Ел  –  елдің  біріктіруші  күші,  ешқашан 
таусылмас  қуат  көзі.  Ол  «Қазақстан-2050»  Стратегиясының  ғана  емес,  XXI  ғасырдағы 
Қазақстан  мемлекетінің  мызғымас  идеялық  тұғыры!  Жаңа  Қазақстандық  патриотизм 
дегеніміздің өзі – Мәңгілік Ел! Ол – барша Қазақстан қоғамының осындай ұлы құн-дылығы» 
деп,  өз  жолдауында  атап  өткеніндей,  қазіргі  мектептің  аса  маңызды  міндеттерінің  бірі  – 
оқушы тұлғасын жан-жақты дамыту, әсіресе олардың денсаулығын нығайту [1]. 
Мектеп барлық кезде де оқушылардың салауатты өмір сүру дағдысының негіздерін, оның 
мөлшері  мен  заңдылықтарын  сақтау  туралы  сезімдерін  дарытып  және  дамытып  келеді. 
Себебі  оқушылардың  әр  түрлі  аурулармен  ауырмауын  қадағалауда  және  салауатты  өмір 
салтын қалыптастыруда мектептің орны ерекше. 
Елімізде  адамдардың  орташа  өмір  сүру  жасы  әлемдегі  көптеген  елдерден  артта  екенін, 
халық  санының  қырық  пайыздайы  ауылды  жерлерде  тұратынын  ескерсек  бұл  мәселені  дер 
кезінде  шешу  ауылдық  мектептерден  бастау  алуы  керек  екендігін  атап  өтуге  болады. 
Ауылды  мектептерде  оқушы-лардың  салауатты  өмір  сүру  дағдысын  мақсатты  түрде 
қалыптастыру,  бұл  оқушылардың  денсау-лығын  қорғау  мен  нығайту,  организмді  шыңдау, 
оқушылардың  өздерінің  денсаулығын  жақсарту  мен  нығайтуға  деген  жауапкершілігін 
арттыру сияқты міндеттерін ұғындыру мәселелерінің шешуін табуды қажет етеді [2].   
Салауатты  өмір  салтын  сипаттайтын  оқушылардың  дәстүрлі  пікірлерімен  қатар, 
«қажеттілікті  қанағаттандыру»,  «психофизикалық  жетілдіруге  ұмтылыс»  т.б.  сияқты 
прогрессивті пікірлер де кез-деседі. Осы жерден мынадай қорытынды жасауға болады, яғни, 
осы  оқушылардың  өз  денсаулығын  қалыптастырудағы  тәжірибелік  қызметі  жүйелі  сипатқа 
ие  бола  алмайды.  Бұл  мәліметтер  оқушы-лардың  өз  денсаулығын  сақтау  мен  нығайту 
мәселелеріне деген қызығушылықтарының төмендігі туралы айтуға мүмкіндік береді. 
Салауатты өмір салты туралы оқушылардың кейбір айтуларынан мысалдар келтірейік: 
«Мен  соншалықты  түсіне  бермеймін,  бірақ  менің  ойымша,  бұл  гигиеналық  мәдениет: 
қолды жиі жуу, тісті тазарту, тырнақтарды алу, жуынып, қырынып жүру», «Өмір сүру үшін 
ауырмау  керек,  яғни  темекі  тартпау,  ішімдік  ішпеу  керек  т.с.с.»,  «Мен  өз  денсаулығым 
туралы аз білемін. Тамағым жиі ауырады, кейде тым жеңіл киінемін», «Спортпен шұғылдану 
керек,  ішімдік  ішпеу,  темекі  шекпеу  керек,  суық  сумен  шайыну,  гигиена  яғни,  тазалық 
сақтау»,  «Менде  орташа  иммундық  жүйе,  мен  кейде  суықтап  ауырамын,  бүйректерім 
ауырады (бүйрек қысымы), тұзды және ащы тамақ жемеймін». «Зиянды әрекеттерден бойды 
аулақ  ұстау»,  «Темекі  шегу  –  денсаулыққа  зиян»,  «Ішімдік  денсаулыққа  зиян».  «Есірткі  – 
денсаулыққа  зиян».  «Менің  білетінім,  темекі  шегуден  демікпе  пайда  болады,  өкпеде  смола 
жиналады,  кейде  өкпе  демігеді,  жүрек  ауруы  пайда  болады.  Ішімдіктен  иммундық  жүйе 
әлсірейді,  жүрек,  бауыр,  бүйректер  отырады,  ал  есірткіден  жүйке  жүйесі  бұзылады,  адам 
оларға  тәулді  болып  қалады».  «Мен  ескі  халықтық  әдістерді  қолданамын.  Дәрілер  бір 
органды емдесе, басқасын бұзады».        
Адам  денсаулығы  –  бұл  барлық  уақытта  өмірдегі  жекеше  тәсіл,  ол  адамның 
психофизиологиялық  жобасына  және  өмір  салтына  (мінез-құлқына),  олардың  тәрбиесіне 
сәйкес  келеді.  Яғни,  денсаулық  –  бұл  физикалық,  рухани,  әлеуметтік  тұрғыда  оптималды 
өмір  сүру  мәдениеті,  ол  балалық  шақтан  бастап  ата-аналар  мен  мектеп  әсерінен 
қалыптасады.  Оқушылар  үшін  мектеп  өмірінің  талаптарын  орындау,  оқу  бағдарламасы 
қарастырған білімді табысты игеру, педагогтармен және өз замандаста-рымен өзара қарым-
қатынас жасауда мінез-құлық  мөлшерлерін сақтау  әлеуметтік қызмет болып табылады. Бұл 
талаптарға  толық  сәйкестік,  маңызды  дәрежеде  денсаулық  үшін  қолайлы  жағдай  болып 
қызмет  атқарады.  Денсаулық  пен  оқу  өзара  тығыз  байланысты  және  өзара  шарттасқан. 
Оқушы-ның  денсаулығы  неғұрлым  мықты  болса,  оқу  да  соғұрлым  табысты  болмақ,    олай 
болмаған жағдайда  оқыту  мақсаты өз мағынасын жоғалтады, өйткені  мектеп бітірген кезде 

кейбір  оқушылардың  денсаулығы  тек  төмендеп  қана  қоймай,  олар  зиянды  әрекеттерге  – 
есірткіге, темекі мен алкогольге бой алдыруы мүмкін [3,4,5].   
Осыдан  шығатын  қорытынды,  мектепте  бала  денсаулығын  жүйелі  зерттеп,  оның 
психофизиоло-гиялық жағдайы мен әлеуметтену деңгейін есепке алу қажет. Жеке тұлғаның 
әлеуметтенуі қоғамдық болмыс факторларының дамушы адамға стихиялы әсері жағдайында 
және тәрбие процесінде бақылау әсерінен жүреді. 
Мектеп сынып оқушыларының әлеуметтенуі жөніндегі мәселе қазіргі заманғы әлеуметтік-
эконо-микалық  жағдайда  көкейтесті  мәселе  болып  отыр.  Әлеуметтену    процесінде  адам 
қоғамда  дұрыс  өмір  сүру  үшін  өзіне  қажетті  көз  жеткізулерді,  мінез-құлықты  қоғамдық 
қолдау  түрлерін  игереді.  Әлеу-меттену  адамның  өзінің  адамзаттық  қатынастардағы 
мәдениетті  игеруге,  белгілі  бір  әлеуметтік  мөл-шерлер  мен  рөлдерді,  қызметтерді  игеруге, 
оларды жүзеге асыруда ептілік пен машықтануға белсене атсалысатынын ұсынады. Көптеген 
психологтардың  пікірінше,  жоғарғы  сынып  жасындағы  негізгі  жаңаша  құрылым  болатын  - 
өмірлік  және  кәсіби    тұрғыда  өзін-өзі  анықтау,  болашақтағы  өз  орнын  сезіну  болып 
табылады.  Өзін-өзі  кәсіби  тұрғыда  анықтауға  ұмтылу  жоғары  сынып  оқушыларының 
психикалық  әлемінің  эмоционалдық-мағыналық  аспектілеріне  маңызды  әсер  етеді:  бұл  өз 
бетінше білім алу мен қызығушылықтың дамыған сарыны, және танымдық қызметтегі тиімді 
үлгіні  жасау  мен  талдауға  ұмтылыс.  Мотивациялық  компоненттік  ерекшеліктері 
диагностикасының нәтижелері бойынша өмірдегі перспективалармен байланысты өз бетінше 
білім алудың дамыған сарыны айқын көрінеді. 
Демек, мынадай қорытынды жасауға болады: жоғары сынып оқушылары жоғары білім алу 
үшін,  пайдалы  кәсіпті  игеру  үшін  өмірде  табыстарға  қол  жеткізудің  құралы  ретінде  оқуға 
ерекше назар аударады. Жоғары білім алуға деген бағдар жоғары сыныптарда маңызды орын 
алады.  Осылайша,  қазіргі  заманғы  әлеуметтік-экономикалық  жағдайларда  оқушылардың 
кәсіптік  тұрғыда  өзін-өзі  анық-таулары  орта  мектепті  толық  емес  аяқтау  шегінде  өтеді. 
Сондықтан  кәсіби  бағдарлық  жұмыстар  жүр-гізуде  мектеп  басты  рөл  атқарады,  ол 
оқушыларды  кәсіп  әлемімен  таныстыру  мақсатында  жекелеген  ерекшеліктерге,  сондай-ақ, 
адамға қоғам ұсынатын мүмкіндіктерге сәйкес жұмыс жүргізеді. Оқу-шылардың білімдерінің 
деңгейі анкеталық сауалнама көмегімен анықталды (Кесте 1). Бұл мәселе бойынша қосымша 
сұрақтар талқыланды (Кесте 2). 
 
Кесте 1-Салауатты өмір салты туралы оқушылар білімдерінің нәтижелері 
 
р/с 
№ 
Компонентер 
Көріністері 
Эксп. топ 
Бақылау тобы 
1. 
 
 
2. 
 
 
3. 
 
 
 
4. 
Салауатты  өмір  сүру  дағдысы  туралы  ұлттық,  заң-
намалық, қағидаларды, ережелерді білу; 
Денсаулыққа  кері  әсер  тигізетін  әлеуметтік  жат 
әдеттерді, түрлі факторларды дер кезінде сезіну; 
Ұйымдастырылатын  тәрбие  жұмыс-тарының,  жалпы 
сыныптан  тыс  жұмыстардың  мазмұнын  бөлу;  жергі-
лікті  жерге,  күн  режимінің  Ауысып  тұруына  байла-
нысты  өзгермелі  жағдайда  да  салауатты  өмір  сүру 
талаптарын орындай алу сауаттылығы.  
Жеткілікті 
 
 
Жоғары  
 
 
Жеткілікті 
 
 
 
Жоғары  
 
Төмен 
 
 
Төмен 
 
 
Төмен 
 
 
 
Төмен 
 
 
Кесте 2-Салауатты өмір салты туралы оқушыларда мазмұндық компоненттің қалыптасуын бақылау 
сұрақтары 
Ұсынылған сұрақтар 
Сауалнама алынған сыныптар   
1. Сіздің ойыңызша, салауатты өмір салтын  ұстану 
деген не? 
 
Жоғарғы және төменгі сынып 
оқушылары 
2. Сіз салауатты өмір салтының мөлшерлерін сақтауда өз 

құрдастарыңызға үлгі бола аласыз ба?   
3. жеке бас гигиенасын сақтайсыз ба? 
4. Өз денсаулығыңыз  туралы не білесіз? 
5. Ауырған кезіңізде дәрігердің кеңестерін қатаң 
орындайсыз ба? 
6.  Денсаулықты  қорғау  туралы  ғылыми-танымал  әде-
биеттер оқисыз ба? 
2.
 
Денсаулықты нығайту бойынша мектептен және 
сыныптан тыс іс-шаралар өткізуге белсенді  
қатысасыз ба? 
3.
 
Сіз гигиеналық мәдениетті қалай түсінесіз? 
4.
 
Сіз темекі тарту мен ішімдік ішудің, есірткіні 
пайдаланудың зияндылығы туралы не білесіз? 
Сұрақтарға  берілген  жауаптардың  сапалы  талдамасы,  оқушылардың  төмендегі  сұрақтар 
бойынша білімдерінің нашар (35%-дан төмен) екенін көрсетті:  
Жеке бас гигиенасының ережелерін сақтайсыз ба? Денсаулықты қорғау туралы ғылыми-
танымал әдебиеттер оқисыз ба?  Денсаулықты нығайту бойынша мектептен және сыныптан 
тыс іс-шаралар өткізуге белсенді қатысасыз ба?  
 Ал,    Сіз  гигиеналық  мәдениетті  қалай  түсінесіз?  сұрағына  оқушылардың  ешқайсысы 
дерлік  оңды  жауап  берген  жоқ.  Оқушылардың  жауаптары  негізінен  тұрмыстық-тоғышар 
сипатта  болды,  бұл  тағы  да  оқушылардың  жеке  бас  гигиенасы  мен  мәдениетінің  ережелері 
туралы  білімдерінің  онша  емес  екендігін  көрсетті  және  олардың  денсаулық  жөніндегі 
ғылыми-танымал  әдебиеттерді  оқымайтынын  білдірді,  сондықтан  салауатты  өмір  салтын 
ұстануды түсіне бермейді. 
Оқушылармен  салауатты  өмір  салты  туралы  жүргізілген  әңгімелесулер  мен  бақылаулар 
анкеталық  қорытындыны  нақтылай  түсті.  Олардың  көпшілігі  сауықтыру  жүйелері  туралы, 
темекі тартудың, спиртті сусындардың, есірткілердің ағзаға зиянды екені туралы ештеңе біле 
бермейді. 
Қарастырлып  отырған  мәселе  күрделі  болғандықтан,  оның  барлық  салаларын  түбегейлі 
талдап, қарастырып шықтық деп айтуға болмайды. Келешекте оқушылардың салауатты өмір 
сүру дағдысын жергілікті жер ерекшеліктерін ескере отырып, оқу-тәрбие жұмысына басқа да 
формалары  негізінде,  оқушылардың  түрлі  жас  еркешеліктерін  ескеру  тұрғысында,  жанұя, 
қоғамдық  бірлестік,  мектеп  ара-қатынасы  мәселесінде  өз  алдына  қажет  етіледі  деп 
есептейміз.  
 
1.  ҚР  Президенті  Н.Ә.  Назарбаев.  «Нұрлы  жол  –  болашаққа  бастар  жол»  атты  Қазақстан  халқына 
арналған Жолдауы. 12 қараша 2014 жыл. Астана. Елорда. 
2. Салауатты өмір салтын қалыптастыру  жөніндегі  жұмысты белсенді ету.   //Валеология, 2006. №2.  – 
Б.3-4. 
3. Данияров Т.А. Мектептен тыс мекемелерде оқушылардың салауатты өмір салтын қалыптастыру үрдісі 
туралы. //Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция. - Шымкент, 2007. Б.159-161. 
4.  Данияров  Т.А.  Мектеп  оқушыларын  салауатты  өмір  салтына  қалыптастыру  туралы.  //«Парасатты 
ғылым  негіздерін  қалыптастырудағы  білім  беру  мекемелерінің  ролі  мен  міндеттері»  атты  республикалық 
ғылыми-тәжірибелік конференция еңбектері. - Шымкент, 2007. Б. 60-62.  
5.Данияров  Т.А.  Валеологическая  обеспечения  формирования  здорового  образа  жизни  учащихся.  //Сборник 
трудов международной конференции. - Шымкент, 2007. С.95-98. 
 

жүктеу/скачать 3,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: