а – РНҚ-лардың ыдырауы. Бактериялардың а –РНҚ-ның 5 1 ұшынан ыдырауы Бактериялар а-РНҚ –сының ыдырауы 5
1
ұшынан басталып а –РНҚ синтезделу (5
1
– 3
1
) бағытында
жалғасады. Сонымен қатар, бактерияларда ядро болмайды, ал а-РНҚ –лары әпежептеуір ұзын,
полицистронды болып келеді.
Осылардың бәрі, а –РНҚ-ның бір тізбегінің бір мезгілде 3 түрлі үрдістерге қатынасуы мүмкіндік береді:
-
ДНҚ молекуласынан өзінің (а-РНҚ) пайда болуына (транскрипция);
-
Рибосомада трансляциялануына, яғни қызмет етуіне;
-
Өздігінен ыдырауына, яғни 5
1
РНҚ –ағзалар әсерлерінен 5
1
ұшының біртіндеп
қысқаруына.
Эукариоттар а – РНҚ-ның 3 1 ұшынан ыдырауы Эукариоттар а – РНҚ-ның тіршілік ұзақтығы 10 минуттан (қысқа тіршілік ететін а - РНҚ) 2 тәуілікке
дейін созылады. Қысқа уақыт тіршілік ететін а –РНҚ-ларға реттеуші ақуыздар а – РНҚ-лары жатады.
Эукариоттар а – РНҚ- сы моноцистронды болып келеді. олардың ыдырауы бактериялардағыдай 5
1
РНҚ
ағазалар көмегімен емес, 3
1
РНҚ – ағзалар арқылы жүзеге асады, яғни әдетте ол 3
1
- ұшындағы 200
нуклеотидтерден құралған поли – (А) – фрагменттен басталады.
Демек, а – РНҚ- ның поли – (А) – фрагменті 3
1
- РНҚ – аза ферменті әсерлерінен үнемі қысқармайды, оның
қызметтік белсенділігіне сай кейін рибосома поли – (А) – фрагменттен 10,15 нуклеотидтерді үзіп алып
тастайды. Осы ферментте 50 – ге жуық нуклеотидтер қалған кезде а – РНҚ РНҚ-аза әсеріне ігіліп тез
ыдырайды.
Бір а – РНҚ 10-15 ретке дейін трансляцияланғанда поли – (А) – фрагмент 150-ге дейін
нуклеотидтердтерінен айырылады (15х10=150) және оның ұзақтығы сындарлы ұзындыққа 50 нуклотдке
дейін жетеді.
Поли – (А) – фрагментінің ыдырауы мен трансляция арасындағы байланысты қалай түсіндіруге болады?
Оның тетігі ()
