Конференциясының ЕҢбектері
жүктеу/скачать 5,18 Mb. Pdf көрінісі
|
Литература 1.
туризма в условиях экономического кризиса. Мировой туризм: основные тенденции в условиях экономической нестабильности // Мат. междунар. науч.-практ. конф. (2 декабря 2009г.).-Караганда, 2009.- С.161-165. 2.
Транспортная Стратегия Казахстана до 2015 года.// www.mts.gov.kz . 3.
Интернет-сайт «Официальный Казахстан».: http // ru.goverment.kz. 4.
III форум мэров городов Шелкового пути. Сайт Министерства туризма и спорта www.mts.gov.kz . 5.
Концепция развития туризма в Республике Казахстан. О развитии туризма как доходной отрасли экономики в РК.-Алматы, Раритет 2001.- C.21. 6.
7.
Толысбаев Б.С. Перспективы развития туристического бизнеса в Казахстане. Мировой туризм: основные тенденции в условиях экономической нестабильности // Мат. междунар. Науч.-практ. Конф. ( 2 декабря 2009г.).- Караганда, 2009.- С.64 - 67.
ОКАЗАНИЕ МЕТОДИЧЕСКОЙ ПОМОЩИ СТУДЕНТАМ ПРИ ИЗУЧЕНИИ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА Райымбекова А.Т. ЮКГУ им. М.Ауезова, Шымкент, Казахстан Түйін Бұл мақалада ағылшын тілін оқыту барысында студенттерге методикалық көмек көрсету және әр бір студенттің қабылдау ерекшелігіне байланысты оқытушыларға ұсынылатын бірнеше методикалық әдістердің жиынтығы қарастырылған. Resume The article is devoted to the methodological assistance for students in learning English language.The aim of this work is to offer the right direction to students, what makes their learning language easier. Преподаватели предлагают своим студентам различные методики изучения английского языка. Однако на практике очень часто оказывается, что такие методики – это не более чем вариации и комбинирование нескольких самых распространенных методов обучения иностранному языку. 1. Грамматико-переводная методика основана на представлении языка как набора грамматических формул, а владение им подразумевает свободное оперирование грамматикой и лексикой. Несмотря на то, что эта методика появилась еще в конце XVIII века, многие преподаватели, до сих пор пользуются ею.
182
Суть заключается в том, что под каждое правило подбирается ряд предложений, которые необходимо перевести: сначала с иностранного на родной, затем наоборот. Так что, если ваш педагог заставляет вас переводить, произносить или запоминать десятки мало отличающихся друг от друга предложений, это значит, что он работает по грамматико-переводной методике. 2. Метод молчания появился в середине 60-х годов, когда стало ясно, что, несмотря на все свои преимущества, грамматико-переводное изучение языка подходит не всем и далеко не всегда приносит свои плоды. Метод молчания основан на том, что преподаватель общается со студентами посредством специальных карточек, обозначающих определенный звук или слово. Этот способ, который может прийтись по вкусу любителям всего нового и необычного, хорош на начальных стадиях изучения языка, поскольку ориентирован на зрительную память и достаточно нагляден. Однако курсы английского языка мало ее практикуют: выучить грамматику подобным образом практически невозможно, за счет чего этот метод практически не используется как самостоятельная единица изучения языка. 3. Метод реагирования в чем-то схож с методом молчания. Но разница заключается в том, что в данном случае молчит не преподаватель, а судент. Он в начале обучения не говорит ничего, а лишь слушает и запоминает то, что ему говорит учитель. Такое молчание не говорит о том, что ученик не воспринимает преподавателя и никак не реагирует. Как раз, наоборот. Если изучается существительное «книга», то студент должен взять книгу, если глагол «идти», то он должен встать и пройтись по комнате. Таким образом, запоминание происходит через движения, а также осознание происходящего. С одной стороны, этот метод хорош для тех, кто стесняется говорить и допускать ошибки в словах. К тому моменту, когда студенту разрешается самостоятельно общаться на изучаемом языке, он уже обладает достаточно богатым словарным запасом, чтобы делать это свободно и без стеснения. Но, как и предыдущий, метод реагирования мало подходит для изучения грамматики. 4. Метод погружения, получивший распространение в 70-е годы, принципиально отличается от всех предыдущих. В его рамках студенту предлагается выдумать себе персонажа: его имя, фамилию, биографию и общаться от его лица. Преимущество этой методики заключается в том, что она позволяет снять психологический барьер «незнания». Ведь гораздо проще поверить, что выдуманный персонаж прекрасно знает язык, и не бояться, что он совершит ошибку. Преподаватели, использующие эту методику, делают ставку на снятие психологического дискомфорта у своих студентов, что значительно повышает качество образования. Единственный нюанс заключается в том, что далеко не все могут полностью отождествить себя с выбранным персонажем. 5. Аудиолингвистический метод, популярный сегодня, чем-то похож на грамматико- переводную методику. Единственное различие заключается в том, что студент не переводит тексты и отдельные предложения, а просто многократно повторяет их за преподавателем. Впрочем, надо отметить, что данный метод редко используется обособленно. Очень часто он дополняет все ту же грамматико-переводную методику. 6. Коммуникативный метод построен на общении студента и преподавателя, при этом условия для общения создаются наиболее близкие к реальным. Однако, поскольку основная цель данного метода – научить человека свободно общаться, основной упор в обучении делается на лексику, а не на грамматику. Современные преподаватели предлагают своим студентам наиболее простую методику изучения английского языка. Например, грамматика-скучные правивила. Исправляйте ситуацию раньше, чем появятся первые признаки. Лучший способ, опробованный на практике, грамматика Raymond Murphy «English Grammar In Use». Правила даются на одной страничке, на другой проверочные упражнения – весьма удобно. Строго не рекомендуется учить больше двух страничек правил в день, хотя - смотрите по себе (кому-то бывает достаточно и одной). И постарайтесь почувствовать удовольствие и ликование в тот момент, когда вы поняли правило, а потом в течение ближайших двух дней его используйте (везде и всегда, когда возможно). Ну и список неправильных глаголов повесьте на самом видном месте, чтобы постоянно попадались на глаза Чтение. Читайте то, что нравится. И только. Долой скучные рассказы из учебников. Любите Дэна Брауна и Гарри Поттера? Почитайте в оригинале, отличный язык и легкий строй предложения. И можно даже не заморачиваться на незнакомых словах. Вряд ли стоит сразу лезть в словарь и терять 5 минут на нахождение слова, которое, возможно, вы больше никогда в тексте не встретите. Да и потом, при таком словарном копании все удовольствие от чтения книги может 183
пропасть (а нам это – надо?). А вот когда слово попалось два-три раза, можно из любопытства залезть в словарик и посмотреть, что же оно значит, а заодно и сравнить с вашим предположением о его переводе. Для особо продвинутых есть еще один вариант, значительно облегчающий жизнь: КПК, или, другими словами, карманный персональный компьютер. Подойдет совершенно недорогая модель, скажем HP rx1950 или что-то в этом роде. На него устанавливается программа для чтения текстов Haali Reader и словарь английского языка Lingvo 10. Прелесть этой комбинации в том, что при нажатии стилусом на незнакомое слово, компьютер мгновенно выдает его перевод. Восприятие речи на слух. Напоминаем, что исходная предпосылка – делать все с удовольствием. Любите кино? – Смотрите его на английском. Слушайте песни любимых исполнителей и пытайтесь понять текст. На первое время можно найти текст песни в Интернете и читать (напевать) его вслед за любимым исполнителем. Вариант для продвинутых – смотреть новости CNN. Почему новости? - Новости смотреть интересно, плюс всегда есть сопровождающая картинка и текст, что делает восприятие легче. Почему CNN? - На этом канале новости повторяются каждые 20 минут, а это значит, что если вы что-то не уловили, то в повторе можно будет внимательно послушать второй раз. Большой плюс - там работают профессиональные дикторы, и артикуляция поставлена у них замечательно, а произношение - это во многом правильная артикуляция. Копируя их, можно поставить себе замечательное произношение. По опыту, достаточно двух месяцев просмотра, и вы сможете легко понимать около
80% новостей. Вариант для особо продвинутых и для тех, кому CNN не подходит – чудесная штука, называемая Podcast. Podcast – это радиопередачи или просто лекции, записанные в формате mp3 и выложенные для свободного пользования в Интернете. Один из самых удобных способов добраться до них – скачать бесплатный медиаплеер iTunes компании Apple. Одна из функций этого плеера – доступ к веб-сайту, где можно подписаться и загрузить любой Podcast. Темы самые разные: от лекций по политике, экономике, технологиям до передач о моде, искусстве и спорте. Выбирайте то, что интересно, то, что Вы и на русском бы с удовольствием послушали. Особое внимание рекомендуем уделить специальным передачам для тех, кто изучает английский язык. Обычно такие передачи достаточно интересны и даже с юмором. Дальше - все просто: скачали, загрузили в mp3-плеер или КПК и слушаем по дороге домой, по пути в гастроном. Речь. Один из лучших способов развить речь, на наш взгляд, - это посещение английского клуба, места, где люди собираются, чтобы разгаваривать на английском Ну и как всегда - варианты для продвинутых. Вариант раз – общение через Интернет с помощью программ Skype, ICQ, Google Talk. Скачиваете, устанавливаете, подключаете наушники и микрофон и общаетесь бесплатно хоть с Америкой хоть с Австралией. Возможные минусы: не очень хорошее качество звука и нужен быстрый Интернет-канал. В целом, следует отметить, что все вышеперечисленные способы имеют преимущества и недостатки. Именно поэтому для достижения максимального эффекта используются их комбинации. Например, начиная обучение по методу молчания или реагирования, квалифицированный преподаватель должен постепенно переходить, скажем, к грамматико- переводной методике, добавляя в нее элементы коммуникативного метода и метода погружения
1.
основной иностранный язык» Шымкент 2006 2.
Алешкина М.Л, Виноградова С.С, «Методическая разработка по развитию навыков устной речи для студентов» Ленинград 1989. 3.
на уроках английского языка »Алматы 1988
184
ҼОЖ: 792:82.2. БҦХАРАЛЫҚ ҚОЙЫЛЫМДАРЫ СЦЕНАРИЙІН ЖАЗУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Райымбек Ш.Н., Шикиртаев Б.Б., Сахов А.С. М.Ҽуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан Резюме В статье рассмотрены особенности написания сценариев массовых представлений Summary The peculiari ties of sienary writing of mass performances are showen in this article.
Сценарий (итал. тілі. «шенарио» немесе лат. тілі. «шена») театрландырылған қойылымның композициялық негізі, кейіпкерлердің мен персонаждар сҿз ҽрекеті. Сҿз ҽрекеті монолог немесе диалог формасында жеткізілуі мҥмкін. Немесе сценарий – іс-шараның нақтыланған ҽдеби- режиссерлық мазмҧны. Ҽдетте, бҧхаралық қойылымдардың сценарийінде, міндетті тҥрде Іс- шараның барысында ҿтетін барлық кҿрсетілімдердің басы, ортасы, соңы болады. Сценария жазуды 3 этапқа бҿліп қарастырсақ
тақырыбын таңдау. Келесі театрландырылған бҧхаралық қойылымның формасын табу. (театрландырылған концерт, театрландырылған ойын-сауық,театрландырылған спортық қойылым,т.с.с.). Ҿткізілетін орынды белгілеу жҽне арнайы безендірудің эскизін сызу. Сценария авторы осы этапта сценарияның жазудың ең басты элементтері табады: тақырыбын, идеясын, жанрын, қақтығысын, сценариялық адымын жҽне сценария атауын, кейіпкерлердің атын, кҿркемдік номерлерін. Ҽрі қарай осылар эмоциональды камертонның ролін атқарады. 2. Екінші этап Сценарияның негізгі элементтерін нақтылау. Бҧл этапта сценариялық жоспар жазылып тақырып нақтыланады. Тақырып ( тема грек. тіл «тема» негіз ) – автордың негізге алғаны.Яғни болашақ сценарийде не суреттеледі ? немесе не туралы жазылады ? осы сҧрақтарға жауап ізделеді.Сҧрақтарға жауап іздеп, сценария тақырыбын нақталғанда міндетті тҥрде ҽлеуметтік- адамгершілік проблемалық жағдай шығады. ( проблема грек. тілі. – кҿкейтесті ,шешімін таппаған мҽселе) Шешім табуда қақтығысқа (драматургиялық конфликт (лат.тіл. «конфликтус» - қақтығыс) тап болады. Драматургиялық конфликт - сценарийдегі кейіпкерлердің қақтығысы. Идея ( грек. тіл. «идея» - тҥсінік) - таңдаған тақырыбыптың ҽрбір кҿрерменге айтайын деген тҥпкі ойы.Жанр ( фр.тілі «женр» - тҥр) - кҿркемдік шығарманың спецификалық формасы, мазмҧны, тҥрі.Сценариялық адым (сценарный ход) – конструктивтік принцип негізде ҽр тҥрлі, ҽр жанрлы, ҽр стилді материалдардан қҧрастырылған кҿркемдік мазмҧнды тҽсіл. Кҿркем-мҽнерлік қҧралдар пайдалану: Кҿркем сҿз ҿнері ( шешендік, ҿлең т.б) Музыка ( симфониялық, эстрадалық т.б.) Би ( классикалық, халық, эстрадалық, т.б,) Пластикалық образдық шешімдер Сахнаны немесе ҿтетін орынды безендіру эскизін дайындап ,макетін жасау. 3. Үшінші этап Түпкі ойды шегіне жеткізу. Сценария жазудағы тҥпкі ойды шегіне жеткізіп нҥкте қою. Бастапқы тақырырыптан ауытқымай ҽрі қарай дамыту, техникалық қҧралдармен кҿркемдеу. Тақырыпты ашу.Материалдармен жҧмыс жасау. Кҿркемдік жҽне деректі материалдарды таңдай білу.Сценария жазудың тҽсілдері: Оригиналды-авторлық Компилятивтік Жҥргізушінің мҽтіні Сценария жазуда кең қолданылатын тҽсіл компилятивтік тҽсілі. Компилятивтік (лат. «компиляцио»немесе «компилар» - жинақтау) Сценарист ҽр тҥрлі жанрдағы, стилдегі материалдарды қолданып синтетикалық вариантағы сценария жазады. Яғни, деректі, кҿркемді материалдарды қолданады (белгілі жазушылар мен ақындардың ҿлеңдерінен прозалық, драматургиялық шығармаларынан ҥзінді, вокалдық, аспаптық жҽне хореографилық концерттік номерлерді) Сценарий жазу барысында
185
жазушы, сценарий тҥсінікті болу ҥшін ремарка, яғни кім қайдан шығады , жарық қайдан тҥсіріледі, қандай музыка немесе шулық эффектілер беріледі осылардың барлығы тҥсіндірме ретінде жазылады. Ремарка – ( фран. тіл. «ремарк» - ескерту, тҥсіндіру) сценарийдегі кейіпкерлердің қимыл- қозғалысы, мимикасы, жесті, жалпы оқиға туралы мҽліметті суреттейтін автордың бағыттамасы Бҧхаралық қойылым сценарийнің ерекшеліктері:ҽдеби негізбен қатар деректі негіз жҽне синтетикалық қҧрастыру. Яғни сценарийде ҿнердің барлық тҥрі қосылуы мҥмкін (музыка, ҽдебиет, театр, кино, архитектура, сурет, кескіндеме, буффонада, пластика, хореграфия кино,видеороликтер т.б.) сонымен қатар бҧхаралық қойылымдағы кҿрсетілімдер қазіргі замандағы ҿзекті, кҿкейкесті мҽселелерді, салт-дҽстҥрді, ҽдет-гҧрыпты образдық шешімдер арқылы тауып, кҿпшілікке ҧсына алады. Ҽрине бҧхаралық қойылымның кҿрермені кҿпшілік қауым. Сондықтан театрландырылған қойылымға қатысушылардың саны да кҿп болады.Сценарийі сол кҿрермендерді қызықтыратын, ҽрі мазмҧнытҽрбиелі болуы тиіс. Сценаристің таңдаған тақырыбы, тҥпкі ойы ашылуы ҥшін ҽр тҥрлі режиссерлік тҽсілдер қолданылады.Композициялық( композиция латын тілінен аударғанда- қҧрылым немесе қосылу) қҧрылымы бойынша қойылған қойылым кҿпшілікке тҥсінікті болады . Экспозициясында , сахна безендіружҽне декорациясы , музыкалық безендіру жҽне шулық эффект, театрландырылған кҿрініс немесе персонаждар іс-шара не туралы болатындығын кҿрсете алады, кҿрермендерді дайындайды. Шиеленісінде қойылымдағы ең басты оқиға неден басталатындығын кҿрсетеді. Негізгі бҿлімінде оқиғаның даму процессі кҿрсетіледі. Қақтығыстар мен ҿзгерістер, алғашқы оқиға, келесі оқиғаны тудырады. Сонымен шарықтау шегінде оқиғалар ең биік шыңға жетеді. Шешілісінде немесе финалда ең басты оқиға шешімін табады. Бҧхаралық қойылымдар тақырыбына қарай ҽр тҥрлі формада ҿткізілу мҥмкін, композициялық қҧрылымында да ерекше тҽсілдер қолдануға болады. Мысалы: театрландырылған концерт (концерт-итальян тілінен аударғанда сайыс ) болса, онда концертке лайықты номерлер таңдалады.Бҧл концерттің бірыңғай кҿркемдік сахналық образы болуы қажет Сондықтан концертте мынадай кҿрнекі қҧралдар пайдаланылады:сюжетік адым,жҥргізушілердің ролдік персонификациясы, сценография,театралдық костюмі, грим,сахна атмосферасы. Конкурстық – ойындық бағдарлама – бҧл театрландырылған қойылымның негізі ойынды-сауықтық бағдарламадан тҧрады. Іс-шараның бҧл тҥрінде ойын, байқау, сауық ережелері жазылады. Театрландырылған қойылым-спектакль – бҧл сауық театр ҿнеріне ҿте жақын келеді. Іс-шара бірлестірілген сюжет, арнайы персонаждары бар жҽне диалог формасында жазылады. Драматургиялық шығармадағыдай кҿптеген эпизодтарға бҿлінеді. Ҽр эпизодтарында қақтығыстар мен келіспеушіліктер болып,шиеленісіп,бір оқиға екінші оқиғаны тудырып ҿрби тҥседі, шарықтау шегінде шешімін табады. Эстрадалық, топтық қойылымдар мен шоу бағдарламалар . Эстрадалық номерлерді пайдаланып, қойылымдар мен шоу бағдарламалардың жобасы тҥзіледі. Эстрада ( лат. тілі «stratum» - шарықтау)Қазіргі кезде эстрада ҿнердің бір тҥрі болып қалыптасқан. Театрландырылған қойылымдар шоу бағдарламаларда эстрадалық номерлер кеңінен қолданылады. Кҿркем-мҽнерлік қҧралдар арқылы кҿрерменнің кҿңілін шарықтатып биік шыңға жеткізе алатын жанр. Кҿпшілік қойылымдар мен шоу (ағыл.тілі представления) бағдарламаның ерекшелігі техникалық жабдықтар мен пиротехниканы қолданып, эмоционалды ҽсер бере алатындығы бҧхаралық қойылымға ерекше кҿрік береді. Бҧл іс-шаралардың басқаларынан айырмашылығы, кейіпкерлері, басқа сала қызметкерлері мен арнайы дайындығы жоқ азаматтардың қатыса алуы. Ток-шоулар, қоғамдағы келеңсіз жағдайлар мен қызықты оқиғаларды кҿпшіліктің ортасына талқыға сала алады. Мысалы: Хабар телеканалында «Солай делік...» Қазақстан телеканалында «Қолтаңба» т.с.с. Бҧл іс-шаралар сценарий оргиналды- авторлық тҽсілмен жазылады. Тақырыбын автордың ҿзі таңдайды. Театрландырылған тақырыптық мейрамдар , мерекелер Наурыз ҧлттық мейрамы, Жеңіс кҥні, Тҽуелсіздік кҥні мерекелерін театрландырылған қойылым ретінде сахналастыру қазіргі кезде дҽстҥрге айналған. Бҧл іс-шаралар ҥлкен алаңдарда, саябақтарда , табиғат аясында ҿткізілуі мҥмкін. Сценарийлері компилятивтік тҽсіл арқылы жазылып, аллегориялық персонаждар,мысалы: Наурыз мерекесінде ҧлттық кейіпкерлер мен қатар аллегориялық кейіпкерлер: Ақпан-Тоқпан, Ҽз Наурыз Қыдыр Ата т.с.с., Жеңіс кҥні 186
мерекесінде «Отан Ана», «Сҧм соғыс», Тҽуелсіздік мерекесінде «Алтын адам», «Самрҧқ қҧсы» образдық шешімдерін табады. Аталған іс-шаралар пафостық-монументалдық деңгейде кҿрсетіледі. Бҧхаралық қойылымдардың сценарийлерін жазып, сахналастыруда ҽр тҥрлі ҽдістер мен тҽсілдер қолданылады. Соның бірі монтаж (монтаж француз тілінен аударғанда жинақтау,қҧрастыру) Іс-шаралардың ҽр бҿлімін немесе кҿріністерін бірін-бірімен байланыстыру. Бҧл тҽсіл ҽсіресе кино саласын кҿп қолданылады. Сценария драматургиясында бҧл тҽсіл Ежелгі Грецияда жыл сайын ҿткізілетін кҿркем сҿз оқу шеберлерінің мерекесінде (расподи) қолданылған. Монтаж жасау тҽсілдері: 1.Контрасты 2. Параллел 3.Ассоциативті 4.Леймотив Контрасты - бір оқиға материалдарын ҽр тҥрлі жағынан кҿрсету, ҽлеуметтік- ҿнегелі жағынан салыстыру.Параллел- бір-бірмен ҿте тығыз байланысты, бірақ ҽрқайсысы ҿзінше ҿрбитінмағыналы –мҽнді материалдар. Ассоциативті – деректі жҽне кҿремдік фрагментерді тудыратын ассоциативті негізде байланысатын материалдар, Леймотив-(« еске алу») Тақырыптық концерттерде, ҽдеби-музыкалық композицияларда, шоу бағдарламаларда, ток-шоуларда музыкалық спектакльдерде, фестивальдерде, сын-байқауларда, мҽдени іс-шараларда жиі қолданылатын монтаж тҽсілі. Негізінде бҧл тҽсіл кешенді тҥрде қолданылады. Жоғарыда аталған бҧхаралық қойылымдардың сценарийін жазу процессінде міндетті тҥрде сценарист қажетті материалдармен жҧмыс істейді. Деректі жҽне кҿркем материалдарды тереңінен зерттеп, сахнаға лайықтап диалог немесе жҥргізушінің мҽтінін дайындайды. Тҥпкі ойдың негізгі компонентері: тақырып, идея, жанры, сценарлық адым. Таңдаған материалға сҽйкес болу тиіс. Жиналған материалдарда стилистикалық тіркесушілік болу міндетті. Ҽр тҥрлі автордың материалдары, бір тақырыпта болса да, ҽр тҥрлі ой беруі мҥмкін сондықтан , сценарлық адымнан ауытқымайтын, тҥпкі жеткізе алатын материалдарды таңдау қажет. Жиналған материалдар заман ағымына сҽйкес жаңалықты жеткізе алуы керек. Сценарийде жаңа тҽсілдер қолданып, актуальды мҽселелердің қозғалғаны кҿрермен қауым жалықтырмайды. Ҽрбір таңдалған кҿркем материалдар жоғарғы деңгейде болуы қажет. Сценарийдегі мҽтін немесе ҽдеби шығармалардың деңгейі сценарийдің мағынасына септігін тигізеді. Деректі материалдар шындыққа жанасатын болуы шарт. Егер дерек кҥмҽн туғызатын материал болса, сценарий ҿз деңгейін тҿмендетіп алуы мҥмкін. Кҿпшілікке бҧхаралық қойылым ретінде сахналастырылатын іс-шаралардың барлығы мағыналы-мҽнді, эстетикалық болуы тиіс. жүктеу/скачать 5,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|