50 жылдығына арналған аймақТЫҚ Ғылыми практикалық конференция материалдары «педагогические чтения»

63 
 
беруді  дамыту  жөніндегі  мемлекеттік  бағдарламаны  орындай  отырып,  осы 
саланың  сапалы  қызмет  көрсету  аясын  кеңейту»  деген  сөзін  басшылыққа 
алған  Ақтоғай  ауданы  Шұға  ауылының  Хасен  Шаяхметов  атындағы  шағын 
комплектілі  орта  мектебінде  жас  өспірімдерге  сапалы  білім,  саналы  тәрбие 
беру  бағытта,  нақтылы  іс-шаралар  орындалуда.  Мектебіміз  ертеде 
«Жаңаталап»  бастауыш  мектебінің  негізін  алғашқылардың  бірі  болып, 
«Ленин  орденін»  иеленген,  «Қазақ  ССР-на  еңбегі  сіңген»  ұстаз  Хасен 
Шаяхметов  еді.  Міне,  осындай  қайраткер  ұстаздан  білім  алған,  Шұға 
ауылының  түлектері  облысымызда  түрлі  жауапты  қызметтерде,  әр  салада 
жұмыс  істеді.  Ат  тұяғын  тай  басар  дегендей,  Тасболат  Хасенұлы  да 
Сұлтанмахмұт  Торайғыров  атындағы  Павлодар  мемлекеттік  педагогикалық 
институтында ректор болып 20 жыл абыройлы қызмет атқарды. 
Міне,  Павлодар  педагогикалық  институтына  50  жыл!  Осы  50  жылдың 
тең  жартысына  жақын  Шаяхметов  Тасболат  Қасенұлының  қызмет  еткенін 
мақтанышпен еске аламыз! 
Қазір  мектебіміз  1996  жылдан  бері  өнегелі  де  еңбеккер  ұстаз  Хасен 
Шаяхметовтың құрметіне «Х. Шаяхметов атындағы жалпы білім беретін орта 
мектеп» деп аталады. 
Тәуелсіздік  алғаннан  кейінгі  жылдары  елімізде  шағын  жинақты  мектеп 
көбейгені рас. Ауыл халқының қалаға көшуі, бастауыш сыныптар мен кейбір 
жоғарғы сыныптарды шағын комплект етуге себепкер болды. Бұдан ертерек 
жылдарда  мамандардың  жетіспеуі  және  сапасының  нашарлығы  біздің 
мектепте актуальды болатын. Дегенмен де, қазіргі уақытта Хасен Шаяхметов 
атындағы  шағын  жинақталған  мектеп  –  білім  саласында  қол  жеткізген 
жетістіктер  мен  жақсы  нәтижелері  бар,  тәрбие  тұрғысынан  алғанда  қазақи 
болмысы бұзылмаған ауыл мектебі.  
Қазіргі  білім  беру  саласындағы  басты  мақсат  –  еліміздің  әлеуметтік, 
экономикалық және саяси өміріне белсене қатысуға дайын, бәсекеге қабілетті 
жеке тұлға дайындау дейтін болсақ, аталған мектептің басшылары, яғни, осы 
мектептің  төл  түлектері:  мектеп  төрағасы  Шилтыбаев  Бағадат  Мұғамарұлы 
мен директордың  оқу  ісінің  орынбасары  Сеилханова  Самал  Дүйсенбайқызы 
кадрлар  біліктілігін  арттыру  және  қайта  даярлау  институтымен  үнемі 
байланыста  болып,  шағын  комплектілі  сыныптардың  сапасын  арттыру 
барысында орасан зор еңбек етіп келеді. Ал директордың тәрбие ісі жөніндегі 
орынбасары  Зылғарина  Нұргүл  Қазкенқызының  іс-тәжірибесі  жылдар  бойы 
жинақталғандықтан,  кездескен  түрлі  қиындықтарды  ата-ана,  оқушы  және 
ұстаздар  болып  ұйымшылдықпен  жеңіп  келеді.  Ұстаздардың  кәсіби  деңгейі 
ұдайы  көтеріліп,  олардың  теориялық  білімі  мен  әдістемелік  білігін  үздіксіз 
жетілдіру  жұмыстарына  үнемі  басшылық  жасалып  отырылады.  Республика- 
лық деңгейдегі курста 4 мұғалім оқып. Алғыс хаттармен аяқтап шықты.  
Мектептегі  20  оқытушының  16-сы  жоғары  білімді,  5-і  орта  арнаулы 
білімдері  болса,  соның  ішінде  16-сы  –  бірінші  және  екінші  санатты 
оқытушылар.  Сондай-ақ  оқытудың  озық  тәсілдерімен  қаруланып,  шығарма- 
шылық  жұмыстармен  жас  мамандарға  жол  көрсетіп,  сапалы  білім  беріп 

64 
 
жүрген тәжірибелі Ахметжанов С.А., Уалиханова Ұ.Қ., Секенов Т.К. сияқты 
ұстаздарымыздың болғаны да еңбегіміздің жемісті болуына септігін тигізуде. 
Еңбегімен,  өнерпаздығымен  аудан,  облысымызға  танымал  –  Ержанова 
Көгершін Мұқанқызы; аудандық бастауыш сыныптарға арналған әдістемелер 
конкурсының  1  –  жүлде  иегері,  облыстық  БЖИ-ның  мақтау  грамотасымен, 
оқушылары  «Зерде»  жобасының  иегері  –  Рахимжанова  Е.Р.;  дәл  сондай 
көрсеткіште Сейлханова Г.А.-қызы және биология  – химия пәнінің мұғалімі 
Жетпісбаева  Л.Қ.-қызы  өз  білімін  жетілдіру  бойынша  «Оқушы  бойындағы 
біліммен  ұштастыра  отырып,  ғылыми  көзқарастарын  қалыптастыру» 
тақырыбымен  жұмыс  істеу  барысында  оқушылары  облыстық,  аудандық 
жеңімпаздары бола білді.  
Мектептің 1 жылдық білім сапасын саралайтын кезең – МАБ мен ҰБТ. 
9-сынып бойынша МАБ-тан аудан мектептері бойынша II орынды көрсеткен 
Адуова  Г.Р.-қызының  еңбегі  қазақ  мектебінің  жоғары  көрсеткіші  деп  айтуға 
болады.  Математика  пәні  бойынша  Айтбергенова  Ж.  орташа  26  ұпайды 
көрсете  білді.  Ал  4-сынып  қорытындысы  математика  пәні  бойынша  19,3 
ұпайды көрсетті. 
Мектебіміз  компьютермен,  интернетпен,  қазіргі  заманғы  техникалық 
құралдармен  жабдықталған.  Ал  кітапханамыз  ПМУ-дің  –  Ерлан  Арын 
басқарған  ұжымның  көмегімен  ғылыми  кітаптармен  толықтырылған. 
Сонымен  қатар  педагогикалық  институтының  профессорлары  мен 
ғалымдары:  Бахтияр  Артықбаев,  Рахимов  Е.К.,  Шайхимов,  Құралхано- 
ва  Б.Ш.,  Жұмырбаева  Әсия  Мәженқызы  Х  Шаяхметов  атындағы  мектептің 
талантты  оқушыларын  жетекшілік  етіп,  ғылыми  –  зерттеу  жобасы 
инновациялық оқыту технологияларын қолдану арқылы ғылыми әдістемелік 
тұрғыда көмек көрсетуде. 
Сондай-ақ шеф мектебіміз – Павлодар қаласындағы №25 мектеп ұжымы 
оқу-әдістемелік құралдармен, іс-тәжірибелерімен көмектеседі. 
Х. Шаяхметов  мектебі  –  мектеп  қабырғасында  жүріп-ақ  алғаш 
кітаптарын  шығарған  Қорабаев  Ермұрат  (ПМУ-дің  студенті),  Амренов 
Фархат  (ПМУ-дің  студенті,  жас  та  болса,  Елбасынан  бата  алып  үлгірген 
дарынды тілші), мектептен кейін колледжді, университетті қызыл дипломмен 
бітіріп,  әр  салада  еңбек  етіп  жүрген  түлектер  тәрбиелеген  мектеп.  Ал  өнер 
жолында жүргендері қаншама?! 
Мектеп оқушылары – облыстық, аудандық байқаулардың жеңімпаздары. 
Атап  айтқанда:  Мейрамов  Айдын  облыстық  «Мұқағали  оқулары»,  «Зерде»; 
Сәрсенбек Балнұр облыстық «Абай оқулары», «Патриоттық әндер», «Ғылыми 
жоба»;  Мұғамар  Айдана  «Зерде»  жобаларының  –  қатысушылары  мен 
жеңімпаздары.  Ауылымыз  шалғайда  орналасса  да,  оқушылырымыз 
Республикалық  «Ақбота»,  «Кенгуру»  марофондарына  қатысушылары, 
аудандық байқаулар мен олимпиадалардың жеңімпаздары болды. 
Шағын  жинақталған  мектептердегі  жұмысты  жақсарту  мүмкіндіктері 
олардың  жаңа  моделін  қалыптастыру,  олардың  жаңа  формасын іздестірумен 
тікелей  байланысты,  яғни  басқа  мекемелермен  біріктіре  ірілендіру  дегенді 

65 
 
білдіреді. Мысалы; «Мектеп – балабақша», «Мектеп – мектеп алды даярлық», 
«Мектеп  –  клуб»,  «Мектеп  –  кітапхана»,  «Мектеп  –  ауылшаруашылық 
комплексі»,  «Мектеп  –  спорт  орталығы»  және  т.б.  Бірнеше  мекемелердің 
басын  қосып,  ауыл  интеллигенциясын  тығыз  қауымдастыққа,  барлық  күшті 
өскелең ұрпақты тәрбиелеуге жұмылдыруға бағыттайды. Міне, осы мақсатта 
мектебімізде биылғы жылы «Балапан» балдырғандар орталығы ашылды.  
Мектеп – ауылды алға сүйрейтін нысан. Яғни шағын жинақты мектеп – 
ауылдың, елдің, ұлттың тағдыры.  
Елімізде  болып  жатқан  саяси  әлеуметтік,  мәдени-этникалық, 
экономикалық  өзгерістер  халыққа  білім  беру  мен  тәрбие  ісінің  мазмұнын 
түбегейлі өзгертуде. 
Бүгінгі  таңда  әлемдегі  бірінші  міндет  –  ол  дүние  жүзі  елдерінде 
жастарды  бейбітшілік  рухында  ынтымақтастыққа  тәрбиелеу.  Әлемдік 
мәдениет пен әр халықтың ұлттық мәдениетіне кіріктіре меңгерту. 
Екіншіден,  жастардың  бойындағы  жалпы  адамзаттық  құндылықтарды 
дамыту,  сондай-ақ  оларды  әділдікке,  зорлық-зомбылық  жасамауға,  бақытты 
бағалауға тәрбилеу. 
Үшіншіден, білім беру жүйесінің басым- бағдарын оқытудың тәрбиелік 
сипатына  аудара  отырып,  жеке  тұлғаның  рухани-адамгершілік  тұрғысынан 
кемелденуіне  ықпал  ету  болғандықтан,  мектебімізде  оқушылардың  ата-
аналары  қоғамдық  –  педагогикалық  жұмысқа  үнемі  тартылады.  Ал 
оқушыларға қойылатын басты талаптар оларды өзін-өзі ұйымдастыра білуге 
бағыттау,  оларда  коммуникативті  қасиеттерді  қалыптастыру,  жауапкер- 
шіліктерін  арттыру  және  өз-өздерін  танып  білуге  биімдеу  арқылы 
мектебіміздегі 52 оқушының 8-«үздік» және 32-«жақсы» нәтежилер көрсетіп 
келеді. 
Өйткені тұлғаның адамды адам ете түсетін қасиетін ашып көрсету, яғни 
руханилылығын  дамыту  –  заман  талабы.  Егер  адам  руханилылығынан 
айырылса,  онда  ол  эмоция  мен  сезімнен,  ақ  ниеттен  айырылады,  жалаң 
рацинализм мен прагматизмнің құлына айналады.  
Ауыл  мектебінің,  оның  ішінде  жинақталған  мектептердің  жайы  да  – 
Елбасын  толғандырып  отырған  мәселелердің  бірі.  Бұл  ретте  Президенттің: 
«Ауыл  –  бұл  халық  өмірінің  бейнесі,  мәдениетінің,  дәстүрінің,  салты  мен 
рухани өмірінің қайнар көзі. Тек осы факторлар жиынтығы ғана бізден ауыл 
мәселелеріне,  соның  ішінде  оның  мектебіне  өте  сергек  қарауымызды  талап 
етеді» деген сөздері бізді, яғни, ауыл ұстаздарын ойландыра түседі. 
Шын  мәнінде,  бүгінгі  таңда  білім  беру  жүйесіндегі  көптеген  проблема 
осы  шағын  жинақталған  мектептер  төңірегінде  қалыптасып  отыр.  Атап 
айтқанда:  
1) мектептің салыну жобасының қазіргі жаңа заманға сай келмеуі; 
2) әкімшілік басқару орталғының алыстығы; 
3) шағын  жинақталаған  мектептердің  мұғалімдері  үшін  жергілікті 
жерлерде мамандық жетілдіру курстарының аз ұйымдастырылуы; 

66 
 
4) ұстаздардың  өз  беттерінше  білімдерін  көтеруіне  қажетті  оқу-
әдістемелік құралдарының жеткіліксіздігі; 
5) мектеп зертханасының жоқтығы; 
6) ауыл спорт комплексіның жоқтығы; 
7) қаламен  салыстырғанда  ауыл  ата-аналарының  білім  деңгейлерінің 
төмендігі;  
8) мұғалімдер  мен  оқушылардың  тұрмыс  жағдайының  төмендігі  (су 
құбыры мен жылыту орталығының жоқтығы); 
9) ақпараттық  технологиялардың  (компьютердің)  аздығы,  интернет 
желісі арқылы қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру; 
10) шағын  кешенді  мектептерге  арналған  әдістемелік  құралдардың 
аздығы; 
11) оқушылар санының төмендеуі.  
Нәтежиелі  іске  себепкер  болатын  фактордың  бірі  –  марапаттау  мен 
сынау,  материалдық  және  моральдық  көтермелеу,  қажетті  психологиялық 
климатты қалыптастыру. Бірлігі жоқ ұжым бір қиындыққа немесе сәтсіздікке 
кездескенде  әр  жаққа  тартса,  бірлігі  қалыптасқан  ұжымның  бір  тұтастығы 
нығая түсетіндігі, қандай күрделі де қиын міндеттерді ұйышылдықпен шеше 
алатыны анық. 
Жалпы  білім  беретін  мекемелердің  бірі  болып  табылатын  шағын 
жинақталаған  мектептің  оқу-тәрбие  үрдісін  ұйымдастыру  жұмысындағы 
оның 
өзіндік 
ерекшеліктерінен, 
ауылдың 
әлеуметтік-экономикалық 
жағдайынан туындайтын қиындықтар да ұшырасады. 
Жаһандану  құбылысының  біртұтас  ақпараттық  кеңістіктің  пайда  болуы 
соңғы  жылдары  қоғамдық  сананың,  адамдардың  дүниетанымы  мен  мақсат-
мүдделерінің,  өмірлік  идеяларының  өзгеріске  ұшырауына  әкеліп  соқты. 
Осыған  байланысты  Қазақстан  Республикасының  білім  беру  саласындағы 
мемлекеттік  саясатында  жастар  арасындағы  тәрбие  жүйесін  жетілдіруге, 
жасөспірімдердің  рухани-адамгершілік  деңгейін  көтеруге  басым  назар 
аударылып отыр. 
2012  жылдың  27  қаңтарындағы  Елбасымыздың  жолдауында  айтқандай: 
«Еліміздегі  барлық  мектебіміздің  білім  беру  Дәрежесін  Астанадағы 
Нұрсұлтан  Назарбаев  мектебінің  білім  беру  дәрежесіне  жеткізу  қажет»  – 
деген  сөзінің  іске  асырылуы  үшін  бүгінгі  білім  жүйесінің  басты  міндеті  – 
еліміздің  экономикалық  және  рухани  тәуелсіздігін  баянды  ету,  рухы  биік, 
мәдениеті  жоғары,  білімі  терең,  салауатты  ұрпақ  қалыптастыру.  Жалықпай 
ұстаздық еткен әрқайсысымыз осы міндетті орындауға өз үлесімізді қосайық!  
Егеменді еліміздің жастары білімді болса, болашағы кемелді болады. 
 
 

67 
 
ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ  
УЧЕБНО-ВОСПИТАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА  
В МАЛОКОМПЛЕКТНОЙ НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ 
 
О.А. Стремилова 
ГУ «ОСШ им. Ч. Валиханова Железинского района», 
с. Валиханово, Железинский район, Павлодарская область 
 
Снижение доли  населения  школьного  возраста,  отток  сельского населе-
ния в города, миграционные процессы по стране в целом привели к резкому 
увеличению малокомплектных школ (МКШ) в Казахстане, составляющих на 
данный  момент  около  55%  от  общего  числа  всех  школ  Казахстана.  Однако 
именно такой тип школы сегодня является наиболее уязвимым в вопросе ка-
чества предоставляемого образования. 
В  Законе  РК  «Об  образовании»  за  понятием  МКШ  закреплена  следую-
щая трактовка: «Общеобразовательная школа с малым контингентом учащих-
ся, совмещенными классами-комплектами и со специфической формой орга-
низации учебных занятий».  
Сельская школа, в частности малокомплектная школа – самая актуальная 
из  социальных  проблем,  так  как  работа  в  ней  нестандартна  и  сложна.  Это 
обусловлено  спецификой  организации педагогического  процесса  в  малоком-
плектной школе. Управлять учебно-познавательной деятельностью учащихся 
малокомплектных  школ  –  сложная  задача,  требующая  от  учителя  большого 
напряжения  интеллектуальных  и  физических  сил,  высокого педагогического 
мастерства,  профессионализма,  гибкости  в  выборе  методов,  приемов  и 
средств, обучения и воспитания. 
Однако слабая материально-техническая оснащенность процесса обуче-
ния,  отсутствие  совершенной  учебно-методической  литературы  не  способ-
ствуют  повышению  профессионального  уровня  учителей  малокомплектных 
школ.  Главными  причинами  такого  положения  дел  являются  отдаленность 
малокомплектных школ от культурных центров; на местах почти нет специ-
альных  курсов  повышения  квалификации  учителей  малокомплектных  школ; 
недостаточность необходимых учебно-методических средств для самообразо-
вания  учителей;  не  налажена  подготовка  специальных  кадров  для  малоком-
плектных  школ,  низкие  бытовые  условия  учителей,  текучесть  кадров;  нет 
возможности обмена опытом с учителями шефских школ. 
Следовательно, состояние структуры и содержание образования в мало-
комплектных школах в соответствии с требованиями общества и дальнейшим 
развитием государства требует изменений и в вузовской образовательной си-
стеме.  Это  стало  очевидно  при  решении  проблемы  повышения  профессио-
нальных умений учителей малокомплектных школ, когда в процессе работы в 
режиме On line показана необходимость создания службы оказания образова-
тельных услуг. 

68 
 
При упоминании о малокомплектной школе у непосвященного человека 
обычно  возникает  представление  об  учреждении  образования,  где  учебно-
воспитательный процесс не может осуществляться на современном уровне, а 
потому учащиеся не получают полноценное образование. Если бы это было 
так, то Казахстану, где каждая вторая школа – малокомплектная, не следовало 
даже помышлять о вхождении в мировое образовательное пространство. Од-
нако  на  деле  система  образования  республики  обеспечивает  интенсивный  и 
демократический  путь  развития  нашего  государства,  способствует  его  про-
цветанию и возрастанию роли в мировом сообществе. 
В  Законе  «Об  образовании»  сказано,  что  малокомплектная  школа  с  ма-
лым  контингентом  обучающихся,  совмещенными  класс-комплектами  и  со 
специфической формой организации  учебных  занятий обеспечивает  доступ-
ность и равенство прав всех на получение полноценного образования. 
Малокомплектные  школы  работают  в  более  сложных  условиях,  нежели 
полнокомплектные. Малая наполняемость школы, класс-комплек-ты (в одном 
классе  несколько  возрастных  групп),  учителя-совместители  (один  учитель 
ведет  несколько  учебных  предметов)  обусловили  особые,  специфические 
формы организации учебно-воспитательной деятельности. 
К  тому  же  в  таких  школах  слабо  закрепляются  педагогические  кадры 
(прежде всего из-за недостаточной учебной нагрузки).  
МКШ решают задачи: 
– обеспечения потребностей учащихся в общем среднем образовании; 
– выравнивания  стартовых  возможностей  выпускников  школы  с  целью 
получения ими в дальнейшем профессионального образования; 
Помимо образовательных задач сельская малокомплектная школа решает 
комплекс социально-экономических задач: 
– препятствует оттоку молодежи из села; 
– способствует повышению культурного уровня населения; 
– решению демографических проблем; 
– развитию аграрного сектора экономики. 
Эти  факторы  усиливают  значимость  МКШ,  особенно  в  сельской  мест- 
ности. 
В течении 3 лет я работала в малокомплектной начальной школе. Учеб-
ный  процесс  в  малокомплектной  школе  имеет  свои  особенности,  которые 
обусловлены  тем,  что  уроки  в  них  проводит  один  учитель  одновременно  с 
двумя классами в одном помещении.  
Я считаю, что учитель в малокомплектной школе работает в сложнейших 
условиях: ему приходится вести занятия одновременно с детьми разного воз-
раста, разной подготовленности по учебным программам разных классов. И, 
несомненно, работать приходиться трудно и сложно, чем в обычной школе. 
Результаты  мы  давали  неплохие,  но  везде  есть  свои  скелеты.  Я,  напри-
мер. как учитель хочу учеников научить не только давать знания, но хочу что-
бы они умели говорить, строить свою речь, выражать мысли.  

69 
 
Работа учителя в малокомплектной начальной школе требует професси-
онализма. творчества, одержимости, доброты и сердечности.  
В сельской школе любого учителя удерживает любовь к детям, которые в 
деревне многим обделены. 
Одновременные  занятия  с  несколькими  классами  требуют  от  учителя 
более тщательной подготовки, правильной организации учебной работы, ра-
ционального составления расписания уроков, а также умелого педагогическо-
го такта. 
Особенностью  работы  в  малокомплектной  школе  является  организация 
самостоятельной  работы.  Самостоятельная  работа  детей  на  уроках  в  мало-
комплектных  школах  занимает  больше  50%  учебного  времени.  Поэтому  мы 
должны научить детей работать самостоятельно. С 1 класса я старалась зна-
комить детей с различными видами самостоятельной работы. Сначала эти за-
дания небольшие по объему. Например, детям предлагается выполнить зада-
ния по образцу, например, нарисуй столько кружков, сколько яблок, запиши 
это число цифрой. Постепенно задания усложняются и вводятся творческие 
задания.  
При одновременных занятиях с несколькими классами я выделила неко-
торые особенности (т.е сложности): 
1. Учитель  работает  с  классом  лишь  половину  (или  менее)  урока,  а  в 
остальное время дети работают самостоятельно.  
2. При  выполнении самостоятельной  работы  дети  лишены возможности 
получить  немедленную  помощь  со  стороны  учителя,  так  как  учитель  в  это 
время занят другим классом (особенно, когда работаешь с 1 классом). 
3. Учащиеся  не  могут  спокойно  работать  самостоятельно  при  наличии 
помех со стороны другого класса, так как в это время в другом классе может 
идти беседа, объяснение и т.д.  
4. В малокомплектной школе учитель должен ежедневно готовиться к 8, 
10 урокам. 
5. Нехватка времени на уроке для выполнения логических задач, упраж-
нений. 
Преодолевая  трудности  и используя  положительные стороны при одно-
временной  работе  с  несколькими  классами,  я  старалась  успешно  выполнять 
все учебно-воспитательные задачи. 
Наши учащиеся в малокомплектных начальных школах получают непло-
хие знания, так как после окончания малокомплектных школ они продолжают 
обучение в других школах района, вливаясь в другой коллектив.  
В  процессе  обучения  дети  учатся  работать  с  книгой  и  дидактическими 
материалами. 
Вся  самостоятельная  работа  должна  быть  посильной  для  учеников;  в 
этом случае она может быть выполнена сознательно. 
Виды  самостоятельной  работы  должны  быть  разнообразными  как  по 
форме, так и по содержанию. Самостоятельная работа должна иметь место не 
только при закреплении знаний, но и на других этапах урока. 

70 
 
Готовя  детей  к  выполнению  работы  самостоятельно,  надо  поставить 
цель  разъяснить  учащимся  методы  выполнения  самостоятельной  работы,  а 
если  необходимо,  то  дать  образец  работы.  Особое  внимание  старалась  уде-
лять  слабым  ученикам,  по  возможности  дать  им  дополнительные  разъясне-
ния,  а  для  сильных  учащихся  (их  в  данное  время  немного)  подготовить  до-
полнительные задания повышенной трудности. Эти задания готовила заранее 
на доске, на плакате или на отдельных карточках. 
Работая в таких условиях одновременной работы учителя с несколькими 
классами, мы лишены возможности постоянного контроля за ходом выполне-
ния  самостоятельной  работы  учащихся,  поэтому  важно  научить  детей  само-
контролю.  Элементы  самоконтроля  старалась  вводить  уже  к  концу  первого 
класса. На уроках математики можно использовать проверку решенных при-
меров  путем  обратных  действий.  Большое  значение  для  развития  навыков 
самоконтроля  имеет  приём  взаимопроверки.  Дети  обмениваются  тетрадями 
друг с другом, с тем, чтобы проверить самостоятельно выполненную работу. 
При работе с несколькими классами я использовала те же виды самосто-
ятельной  работы,  что  и  при  работе  с  одним  классом,  так  как  для  малоком-
плектных школ не было никакой специальной методической литературы. По-
этому мне приходилось приготавливать к уроку много дидактического мате-
риала  (различных  таблиц,  карточек,  заданий),  которые  давали  возможность 
организовать  самостоятельную  работу  учащихся  с  учетом  их  индивидуаль-
ных особенностей. 
Во время работы над трудными разделами программы, я при необходи-
мости делала индивидуальные карточки, которые содержали не только учеб-
ные задания, но и рекомендации. Для самостоятельной работы можно давать 
и такие задания, выполнение которых готовит учащихся к восприятию нового 
материала.  В  своей  работе  использую  информационно-коммуникативные 
технологии, постоянно совершенствую свои знания через систему интернет-
ресурсов.  
Проблемой  малокомплектной  школы  является  не  только  качество  обра-
зования и уровень знаний и воспитанности учащихся, а социальное положе-
ние  семей  школьников.  Много  детей  из  неблагополучных  семей,  поэтому  с 
данными  учащимися  приходится  работать  вдвойне,  это  не  только  работа 
непосредственно с самим учеником, но и работа с его семьей. Приходится ча-
сто навещать неблагополучные семьи, беседовать с родителями, но делать это 
очень аккуратно, чтобы не повлиять на хрупкую психику ребенка, иначе про-
блем будет еще больше. В большинстве случаев многие родители прислуши-
ваются к ним, меняют свой образ жизни, стараются соответствовать статусу 
заботливого родителя. Так что прежде чем утверждать, что малокомплектные 
школы это проблема, стоит подумать, а какая проблема возникнет, если таких 
школ не станет? 
Главное  заключается  в  том,  чтобы  не  рассматривать  малокомплектную 
школу как нечто необыкновенное, а воспринимать как явление, отражающее 
экономическую и общественную модернизацию нашего общества. 

71 
 
Качество  и  уровень  развития  системы  образования  нашей  области 
напрямую  зависит  от  того,  насколько  своевременно  и  эффективно  будут  ре-
шаться проблемы, профессионально, компетентно воплощаться в жизнь зада-
чи,  поставленные  перед  работниками  сферы  образования  Президентом  
страны. 
 

жүктеу/скачать 3,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: