Футбол — салауатты өмірдің көпілі І2030 '
Темекі бүйы м дары туралы аңпаратңа қойы латы н талаптар
жүктеу/скачать 1,91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5-бап. Темекі және темекі бұйы м дары тур алы ақларат алу құқығы.
- Никотиннің организмге әсері.
- Ағзаны ңж ы ны сты қ қызметі.
- Т е м е к і т ү т ін ін е н у л а н ғ ы ң ы з ке л м е се халы қы м ы зды ң дана сөздеріне көңіл бөліңіз.
- 1 -кесте. Пайыздық қаты насы бойынш а мынадай
- Темекі тутінін ің құрамында болаты н зиянды заттар мен олард ы ң адам организміне әсері. Луыз қуысыньщ Ж с ayftÿjiaftbt
- УШані (ИазсфЩ іишенасы Айгүл Нұрмәмішқызы
- 4-сы ны п. М аксаты
- Көрнекіп іктері
- С аб а ң б ар ы сы : СО I. ¥йы м дасты ру кезеңі.
- II. С аб ақ ты ң м ақсаты н хабарлау. III. Үй тапсы р м асы н сүрау.
- IV. Жаңа тақы ры п
- V, Жаңа тақы ры пты түсіндіру. А у ы зң уы сы н ы ң гигиенасы .
- VI. « Қ а р л ы к е се к » о қ ы та -ү й р е ту о й ы н ы н ойнаймыз.
- 1 топ. 2 топ. 3 топ.
- Д Ә Р ІГ Е Р КЕҢЕСІ
Темекі бүйы м дары туралы аңпаратңа қойы латы н талаптар: 4-бал. Темекі және темекі бүйы м дары н жарнам алауды шектеу. 1. Халық денсаулығын сақтау мақсатында сыртқы жарнама көздерін пайдалану арқылы темекіні және темекі бұйымдарын жарнамалауға; 2. Т е л е д и д а р 6 a fд а р л а м а л а р ы н д а , ол
б а ғд а р л а м а а в то р ы о й ы н ы ң а ж ы р а м а с белігі болып табылатын жағдайларды қолданғанда, темекі шегушілікті керсетуге; 3. Кәмілетке толмағандар арасында жарнамалау мақсатында темекі бүйымдарының үлгілерін таратуға; 4. Кәм ілетке то л м а ға н д а р ға б ағд арланған баспа басы л ы м д ары нд а тем екі бүйы м дары ны ң үлгілерін таратуға; 5. Баспа басылымдарының бірінші және соңғы беттерінде мүқабаларында темекі және темекі бұйымдарының жарнамаларын орналастыруга; 6 Темекі және темекі бұйымдарын теледидар және радиода жарнамалауға; 7. Егер бүл ретте темекі бүйымдарының атауы, бейнеленуі немесе тауар таңбасы пайдаланылатын болса, кәмілетке толмағандарға арналған іс-шараларға демеушілік жасауға; 8. Мәдени-кернекі және спорттық іс- шараларды өткізу кезінде темекіні және темекі бұйымдарын жарнамалауга; 9 Жарнамалау мақсатында темекі бұйымдарын тегін таратуға; 10. Көлікте темекі бүйымдарын жарнамалауға тыйым салынады. 5-бап. Темекі және темекі бұйы м дары тур алы ақларат алу құқығы. 1. Жеке және заңды тұлғалардың темекі және темекі бүйымы және темекі шегудің зияны туралы мемлекеттік тілде және орыс тілінде берілуге тиісті ақпарат алуға қүқығы бар. 2. Ақпаратта темекі бүйымдарының құрамы, шайырлы заттары, никотині, сондай-ақ сапасы мен қауіпсіздігі деңгейінің басқа да сипаттамалары туралы мәліметтер болуға тиіс. 3. Темекі бүйымдарының қорабында, қаптамасында «Он сегіз жасқа толмағандарға сатуға тыйым салынады» деген жазуы болуы тиіс. Темекіні - бірінші рет 1560 жылы Францияға алып келіп таратқан Француздың Португалиядағы елшісі Жан Никоның атымен аталған. Темекінің отаны Америка екендігі баршамызға мәлім. Еуропаға темекінің алғаш дәмін таттырған Христофор Колумб болатын Алайда, сол қүрлықтың жергілікті адамдарына достық қатынасының белгісі ретінде берген бүл сыйдың жер жүзіне соншама за л а л к е л т ір е т ін і ұлы те ң із с а я х а тш ы с ы н ы ң қаперінде болмасы керек Ең алдымен бір темекі талында кем дегенде 1 мг никотин, 1,5 мг аммиак, 15 мг шайыр және 20 см көміртек тотығы болатындығын еске сала кетелік. Ш айы рд ы ң б ы л айы нш а а й тқа н д а , тем екі қара майының қүрамында обыр тудыратын канцерогенді қо с ы л ы с та р бар Т е м е кі т ү т ін ін д е күй е н ің миллиондаған бөлш ектері болады. Күніне 20 тал
В А Л Е О Л О Г И Я темекі тартатын адам 20 жыл ішінде екпесінде түтінмен бірге 6 кг күйе шөктіреді. Темекі тартатын адамдарға стенокардия мен жұрек етінің өлі еттенуі (миокард инфаркты) темекі тартпайтындарға қарағанда жасына байланысты, темекі тарту узақтыгы мен тарту жилігіне қарай 5- 10 есе жиі па йда б о л а ты н д ы ғы е ш кім д і де та ң д а н д ы р м а са ке р е к. Т ем екі тартаты н а д а м д а р д ы ң өзге
күр е та м ы р л а р ы да
а т е р о с кл е р о зб е н ж и ір е к за қы м д а л а д ы , атап айтқанда, соның ықпалы мен аяқ күретамырлары зақымдалып, ақыры ішінара ақсақтыққа апарып соғады
Темекі басқа да бронхит, өкпе эмфеземиясы, гастрит, азқазан мен аш ішек жарасы тәрізді өзге де аурулардың қозуына жағдай жасайды Ол жүйке жүйесіне де зиянды әсерін тигізеді. Франция дәрігерлерінің пікірі бойынша, темекі тартатын әйелдердің терісі тырысқақ және түрлі тітіркендірулер жеңіл беріледі. АҚШ-та жыл сайын темекіге байланысты аурулардан 350 мыңға жуық адам өледі. Англияда 100 мың, Францияда 70 мың, Ге рм а нияд а 50 мың, ал ж алпы ал ғанд а, д ү н и е ж ү з іл ік д е н с а у л ы қ са қта у ұйы м ы ны ң маглұматтары бойынша, бүкіл дүниежүзінде - 2,5 миллион адамның өліміне себепкер темекі екен. Кез келген дәрігерм ен, әсіресе онкологпен, кардиолог-пульмалогпен сөйлессеңіз, олардың қай -қайсысы да те м екін ің адам ағзасына тигізетін зиянын нақты оқиғалары м ен дәлелдеп береді Санақ бойынша дүние жүзіндегі темекі шегушілер саны 4 тен 5 триллионга дейін шылым сатып алады. Ж ыл сайын тем екі шегу 2,1% өсіп отыр. Жер ш арында эр жылы те м е кі ш егуден туы ндаған сырқаттардан 2,5 миллион адам өледі. Айта кететін өкініш ті жайт - темекі шегуші қыздар мен жас ә й е л д е р д ің көбею і А лм аты қаласы бойынш а зерттеу мәліметі 15 және 30 жас аралығында әрбір үшінші әйэл темекі шегеді. Адам темекі тартатын болса, темекінің ағзаға тигізетін әсері туралы білу керек. Темекі түтінінде 4000-дай химиялық заттар бар. Олардьщ 50-ден көбі онкологиялық аурулар тудыруы мүмкін. Тем екі т ү т ін ін е н қан та м ы р л а р ы н а түске н кем іртегі тоты ғы п, ағза ж асуш алары нан оттегі әкелетін эритроциттердің қабілеттігін төмендетеді, сөйтіп әр түрлі жүрек ауруларына әкеп соқтырады. Темекі тутіні тек шылым шегушінің өзіне ғана емес, оньщ айнал асы нд ағы адам дар үш ін де, әсіресе, балалар үшін де қауіпті. АҚШ-тың қоршаған ортаны
қо р ға у а ге н т т ігін ің 1993 жы лғы
м а ғл үм а тта р ы бо й ы н ш а , те м е кі тү т ін ін ің салдарынан жыл сайын 3000 американдық өкпе ауруымен ауырады. 2,7 мың бала осы себептер бойы нш а "ке н е тте н н ә р е с те л е р ө л ім і" синдромынан қаза болады. Егер болашақ аналар темекі түтіні әсеріне шалдықса, олардың балалары әр түрлі мүкістігіне, соның ішінде нейропсихикалық с ы р қа тқа ш а л д ы ға д ы , әрі сал м ағы аз болы п туылады. Темекі тарту - неғұрлым кең таралған зиянды әдеттердің бірі. Ол ж а сөспірім д ерд ің бойында көбіне өздерінің есейгендігін көрсетіп, ересектерге еліктеуінен туады. Темекі тартуды көптен бері әд етке а й н а л д ы р ға н а д а м д а р да б ір тінд е п никотинді қажетсіну сезімі туады, яғни олар темекі та р туы н қойса не м е се ке м ітс е , көңіл қошы болмайды өздерін ауыр сезінеді, қалай болғанда да никотин ж әне те м е к ін ің ж ану бары сы нда шығатын басқа да заттар адам денсаулығына зиянды эсер ететіндіктен, темекі шегуден бас тарту керек. Науқас адамдардың темекі тартуы ерекше қауіпті. Темекі тартатындар арасындағы өлім - те м е кі та р тп а й т ы н д а р а р а сы нд а ғы ө лім ге қарағанда 25 есе, созылмалы бронхит кезінде 21 есе, жүректің қан жетпей қалу ауруы кезінде 3.5 есе жиі кездеседі.
Т е м е кін ің н е гіз гі э с е р етуш і ко м по н е н ті - никотин. Оны тұңғыш рет 1828 жылы ғалымдар:. Посельт пен Рейман таза күйінде бөліп алды. Темекі жапырағындағы никотиннің мөлшері әдетте 1,5 пайыз аралығында, кейбір сорттарында 6,8 пайызға дейін жетеді. Салмағы 1 г бір темекіде 10 -15 мг, ал салмағы 10 г темекіде 150 мг дейін никотин болады Химиялық таза күйіндегі никотин - дәмі ащы, майлы, мөлдір сұйықтық. Никотин негізінен нерв жүйесіне, ас қорыту, сондай-ақ тыныс алу және жүрек қан тамырлар жүйесіне эсер ететін күшті шу. “ Бір тамшы никотин жылқыны өлтіреді” - деген сөз ж иі-ж иі айты л ады Ж а н уа р л а р д ы өл тір у үшін никотиннің аз ғана мөлшері жетеді Тірі организм үшін тіпті бір темекінің өзі де зиянсыз емес. Адам үшін. никотиннің өлтірерлік мөлшері дененің 1 кг салмағына 1 мг-нан келетін болса, жасөспірім үшін 50-70 мг-ға жуық мөлшерден келеді. Бірақ, бүл ретте е р е с е кт е р д ікін е қа р а га н д а , өсіп келе жатқан организм никотинге шамамен екі есе сезімтал келетінін ескеру керек. Олай болса, жарты қорап темекіде никотиннің ересек адамды өлтіретіндей мөлшері сақталады. Темекі шегу - адамның өз денсаулығына ғана емес, сондай-ақ төңірегіндегі адам дарды ң д енсаул ы ғы на да зиян келтіреді. Никотин - темекі түтінімен ауызга, одан әрі тыныс ж олдарым ен өкпеге, ал өкпеден адам цанына сіңеді Содан соң қан арқылы адам организмінің түпкір-түпкіріне тарайды. Осылайша ауыздағы, еріндегі, тілдегі, таңдайдағы өте сезімтал нерв талшықтарын және сілекей бездерін уландырады. Қан арқы л ы мига ж е тіп , әуел і оны ң нерв клеткаларын (нейрондарды) қоздырады да, сонан
В А Л Е О Л О Г И Я сон. б ір т е -б ір т е о л а р д ы у л а н д ы р ы п , істе н шығарады. Темекі тартатын адамдардың көбі - фарингит, трахеит, б р о н х и т с и я қты ты н ы с ж о л д а р ы н ьщ созылмалы ауруларымен ауырады. Оқушы балалар темекіге тез үйренеді. Көбінесе олар темекі шегетін ата-анасына еліктейді. Сонан соң бірге жүретін жолдастарыныңтемекі шегуі эсер етеді
Сондықтан, әрбір саналы азамат жас кезде салауатты өмір сүріп, денсаулықты сақтап, темекіге үйренбей, темекі шеккіштерден аулағырақ жүргені Д ҮР ы с. Темекі шегу - балалар мен жасөслірімдердің өсуіне кері эсер етеді Олардың ағзасы никотинді тез қабы лдайды ж әне оған жы лдам үйір бола бастайды. Балалар әлжуаз, салмағы төмен болып келеді. Зат алмасу жүйесі бұзылады, ол бұлшық ет күшінің азаюына, тез ш арш ағыш тыкка, ағзаның жалпы әлсіреуіне, жиі-жиі ауруға шалдықтырады. Мүндайда балалар арық көрініл, уақыт өткен сайын өңдері жер тартып тұрады. Уақыт озған сайын темекі тарту дене және психикалык, тәуелділікке әкеліп с о қты р а д ы Т е м е кі ш е гуд і ерте б а с та ға н д а р кәмілетке толар-толмас аурудың соңғы ауыр кезеңі никотинизм ге - ағзан ы ң никотинм ен улануына жетуі ықтимал. Оның басты белгілері - ашуланшақ болу, жүмыс қа б іл е тін ің төм ендеуі, жөтелу, т.б. Никотинизм негізінде бірнеш е аурулар: гастрит, гипертониялық ауру, стенокардия тарайды. ¥йқы мен тамаққа тәбетінің қашуы, асқазан ішек жолдары ж үм ы сы ны ң б үзы л уы , тез а ш ул а нш а қты қ, оқу үлгерімінің төмендеуі және дене бітімінің қалылтан ауытқуы - мүның бәрі балалық шақта темекі шегудің залалы
Балалар мен жасөспірімдер біреу-міреу байқап қалмас үшін темекіні жасырып, асығыс және терең та р та д ы Т е м е кін ің за р д а б ы н ө кл е д е н а р ты қ тартатын ешбір мүше жоқ. Темекі шекпейтіндерден гөрі, шегетіндер бронхитке 6 есе артық үшырайды екен. Б үдан ары қарай өкпе э м ф и зе м а с ы , б р о н хи а л д ы д е м ік п е , рак с и я қты ты н ы с жолдарының ауру науқастарына шалдығуы мүмкін. Темекі уы мидың жұмы сына да айтарлықтай зиян келтіреді, ол сабаққа үлгермеушілікке, есте сақтаудың төмендеуіне, күйгелектікке, жүйке мен үйқының бүзылуына әкеледі. Ағзаны ңж ы ны сты қ қызметі. Ж а с ө с л ір ім т е м е к іге ерте үйір болуды ң келеш екте өзінің жыны стық қабілетіне зор зиян келтіретінін ойламайды Темекі түтіні жыныстық га р м о н д а р мен
Е в и т а м и н ін ің деңгейін т е м е н д е те д і, әлі беки қо й м а ға н ж ы ны сты қ жасушаларды бұзады, сөйтіп ерте белсіздік пен ұрықсыздыққа үрынады Темекі шегуші қыздар мен бойжеткендер арасында етеккірдің тежелуі және жүкті болу мүмкіндігін ерте жоғалту жиі кездеседі. Бала көтере алмау темекі шегуші әйелдер арасында 8 есе артық кездеседі. Мүндаймен біз пәтерлер мен жүм ы с бөлм ел ерін д е, көш елер мен поездарда үне м і ке зд е сіп тұ р а м ы з. Кейде пл атф орм ада эл е ктр и ч ка е с ігі аш ы л ға н бойда іш тен бейне мүржадан шыққандай, түтіннің будақтай жөнелетінін көреміз. Жас әкенің бала арбасын сүйретіп, немесе т іп т і қо л ы н а б ал а к ө т е р іп , ал аузы на тү тін і будақтаған темекі қыстырып бара жататын көріністі кім кө р м е д і? Бүл ж а ғд а й д а н ә р е сте түтінд і балды рған о р га ни зм ін е ссіз улап келе жатқан әкесімен бірге жұтады. Темекі шеккен кезде қоршаған ауада жиналған кө м ір те гі о к с и д ін ің м ө л ш ер і ө н д ір іс тің жумыс оры ндары нда бел гіл енген ш амадан әлдеқайда асып түседі. 2001 жылы Б¥¥ қоры өткізген Жыныстық және репродуктивті денсаулық қатынасындағы Орта Азия елдері мен Қазақстан жастарының ақпараттылығьі, көзқарасы , іс ж үзінде ә рекеті жөнінде өткізген зерттеу қоры ты нд ы сы кө р се тке н д е й, О рталық А зиян ы ң 5 ел ін д е сауа л н а м а ж үр гізге н 15442 адамның 45,5 пайызы темекі шегіп көрген (1-кесте). Көріп тұ р ға н д а й «А л д ы ңғы ш епте» жалпы алғанда да, жастар бойынша алғанда да Қазақстан мен
Қ ы р ғы зс та н тұр .
15-18 ж астағы жасөслірімдердің әрбір екіншісі темекі шегіп көрген (50,4 пайыз). Т е м е к і т ү т ін ін е н у л а н ғ ы ң ы з ке л м е се халы қы м ы зды ң дана сөздеріне көңіл бөліңіз. Жасында темекісін будақтатқан, Күркілдеп қартайғанда сұлап жатқан. Шылымшы - езін көрге тығушы. Шылымды әр тартқаның Табытыңа темір шеге қақк;аның. 1 -кесте. Пайыздық қаты насы бойынш а мынадай: Барлығы
¥лдар Қыздар
15-18 жас 19-21 жас 22-24 жас Қазақстан 52,3 54,9
49,4 49,4
50,4 54,8
Қырғызстан 58,0
75,8 75,8
39,5 52,7
66,4 Тәжікстан 25,1 32,7
32,7 19,4
19,7 48,6
Түркменстан 41,9
59,4 59,4
28,5 39,5
42,7 Өзбекстан 46,3 42,4
42,4 55,9
40,3 48,4
Валеология Д енсаулы қ және өмірлік дағдылар 33 В А Л Е О Л О Г И Я Темекі тутінін ің құрамында болаты н зиянды заттар мен олард ы ң адам организміне әсері. Луыз қуысыньщ Ж с ayftÿjiaftbt УШані (ИазсфЩ іишенасы Айгүл Нұрмәмішқызы М¥ХАТОВА, Ғ Мүсірепов атындағы орта мектептің бастауыш сынып мүғалімі, Байтогас ауылы, Тарбағатай ауданы, ШҚО
ауыз қуы сы ны ң гигиенасы жайлы түсінік бере отырып, денсаулы ққа әсері жөнінде кеңінен м ағлүмат беру. Салауатты өмір салтын насихаттау, өз б етінш е ізд е ніске , ұқы пты л ы ққа тәрбиелеу Көрнекіп іктері: кестелер, жүмбақтар, мақал- мәтелдер, бүктемелер
сүрақ-жауап, топтық жұмыс. Сабақ түрі: аралас сабақ. С аб а ң б ар ы сы : СО I. ¥йы м дасты ру кезеңі. - Сәлеметсіңдер ме, балалар? Сабақ алдындағы көңіл күйлеріңді көрсетіңдерші.
- Қозғалыс дегеніміз не? - Дене белсенділігі қандай түрлерге бөлінеді?
Ауыз қуысының гигиенасы. Tic аурулары. Тісті тазарту.
Есік тоқылайды да, қолында сөмкесі бар оқушы кіреді. - Сәлеметсіз бе, апай? Кіруге рұқсат ла? - Сәлеметсің бе, рүқсат, - Апай кешіріңізші. Кеше тағы да ауырып, сабаққа келе алмадым Бір оқушы: - Осы сен неге жиі ауыра бересің? - Білмеймін. - Үйде "күні бойы не істейсің? С а б а қ о қи м ы н , т е л е д и д а р кө р е м ін , үйықтаймын. - Далага шығып серуендейсің бе? - Жоқ. Далада күн суық қой. - Таңертең жаттыгу жасайсың ба? - Жоқ Мүғалім: Сенің күн тәртібің дүрыс қүрылмаған. Мен саған қазір ертегі айтып берейін. Сен жақсылап тыңдал ал, отыр. Ерте заманда грек елінде атақты, емші, дәрігер Эскулап өмір сүріпті. Оның Панацея және Гигия деген қызы болыпты Олардың екеуіне де емшілік қасиет дарыған екен. Олар өзара өте тату болыпты. Б ір а қ а д а м д а р д ы е м д е у ж ө н ін д е е к е у ін ің көзқарастары екі түрлі болыпты. С а л а уа тты ө м ір сал ты д е ге н ім із не екенін балалар айтсын. Балалар
34 Ns5/2010 В А Л Е О Л О Г И Я - Дурыс тамақтану. - Таңертеңгілік жаттығу. - Жеке бас гигиенасын сақтау. - Жақсы оймен жүру.
Т а м а қты ң с ің ім д і болуы — оны ң ө ң д ел уінен басталады, яғни ол тістердің шайнау қабілетіне, оның саулығына байланысты. Шайнау аппаратына: жоғарғы және төменгі жақ, шайнау еттері, тіс, тіл, еріндер және үрт жатады, Ауыз қуысы гигиенасын сақтаудың денсаулықүшін мәні зор Tie аурулары: - Tic тасы; - Tic жегісі; - Tic үлпасының қабынуы (пульпит); - Қанжел (пародонтит); - Қанқүрт (пародонтоз); Тісті үнемі тазартып отыру қажет
«Қарлы кесек» ойынының шарты оқушылар 3 топқа бөлінеді. Әр топқа әріптер беріледі. 1 топ А тобы, 2 топ Б тобы, 3 топ В тобы. A тобының өзі А1 А2 A3 мүшелерінен түрады. Б тобы да Б1 Б2 БЗ мүшелерінен турады. В тобы да В1 В2 ВЗ мүшелерінен турады. A то б ы н ы ң т а қы р ы б ы ; «А уы з қу ы с ы н ы ң гигиенасы». Б тобының тақырыбы; «Tic аурулары». В тобының тақырыбы; «Тісті тазарту». Топтағы мүшелер орын айырбастайды, еңжақсы сөйлеген ойыншыны бағалап отырады.
А1 А2 A3 ____ ч А1 Б2 ВЗ ч Б1 А2 ВЗ Б1 Б2 БЗ ' В1 А2 БЗ * А1 В2 БЗ В1 В2 ВЗ Б 1 В 2 А З В1 Б2 A3 Эр топ жауап парақтарына «ең жақсы» сөйлеген оқушыны бағалап отырады. Тур Үстел
Ең жақсы сөйлеген ойыншы 1 А1 2 Б2 3 ВЗ Мақалдың жалғасын тап. 1 топқа: Денің сау болса, (жарлымын деме). 2 то п қа : ¥й қы ты н ы қт ы р а д ы , (ж үм ы с шынықтырады). 3 топқа; Тәні саудың - (жаны сау). Жумбақтар шеше білейік. 1. Екі сақшы қырағы, Бәрін көріп түрады. Қуанғанда нүр шашып, Қайғырса муң тунады. Бул не? (Көз) 2. Жеңін жеке түрініп, Көрген емес екі алып. Қимылдаса бірігіп, Тастайды тау қопарып Бүл не? (Екі қол) 3. Бүл хабар тыңдап, Сақтұруға тиіс. Бірақ өсек жинап, Кетпегені дұрыс. (Қулақ) 4. Үсті тақтай, асты тақтай, Ортасында әбзел тақтай. (Tie, тіл) 5. Бір тобықта жеті жыртық. (2 көз, 2 танау, 2 құлақ және ауыз).
1
2
3 A , - 5 А2 -1 Б , - 6 Б2- 5 Б3 - 2 B, — 6 В2 - 2 В3- 2
Қ ы з а м ы қ а у р у ы т у р а л ы н е б іл е м із ? С.Ж. ҚЫ ДЫ РОВА, Т. Рысқұлов аудандық бала дәрігері, Жамбыл облысы Қызамық - балалар мен ересектер арасында кең таралған жүқпалы ауру. Йнфекцияның көзі - ауру адам немесе вирус тасымалдаушы болады. Қызамық ауруы балаларда жеңіл түрде өтеді. К л и н и ка с ы онш а с о з ы л м а й д ы , б ө ртпем ен , кешірек дене қызуының көтерілуімен, мойын және қ у л а қ м а ң ы н д а ғы л и м ф а т и к а л ы қ т ү й ін д е р д ің үлкеюімен белгіленеді. Сонымен қатар, қызамық болашақ сәбиге үлкен зиян келтіреді, егер әйел бул инфекциямен жүктілік кезінде, әсіресе жүктіліктің алғашқы 3 айы ішінде ауырса, онда уры қты ң зақы м дануы 90 пайызға жетеді.
Қызамық инф екциясы урықтың бүкіл дамитын о р га н д а р ы н за қы м д а п , с о н д а й н е м е се басқа кемшіліктерді дамытады, ол - туа біткен қызамық с и н д р о м ы дел а т а л а д ы Ө те ж иі ке зд е с е тін кемшіліктерге; соқырлық, кереңдік, көздің, жүректің за қы м д а нуы , о й -ө р іс т ің б а я ул а уы нем есе өсуі жатады.
Туа біткен қызамықпен ауырған балалар 1,5-2 жыл бойы қақырық, нәжіс және дәретпелі қызамық вирусын бөліп, айналадағыларға ауру көзі болып табылады. Б ұд а н б а с қа іш те н б іте п а йд а б ол аты н патологиялық жагдайлар, балада қосымша асқын пайда болуы мен бірге, соңгы кезеңде жай даму түрінде диабет, қалқанша безінің ауруы, глаукома кездеседі. Ж ы л са й ы н ж ү к т і ә й е л д е р д ің қы зам ы қпен ауруына байланы сты бүкіл дүние жүзінде 3 мың бала туа біткен кемшіліктермен дүниеге келеді Егер еске алсақ, жүкті әйелдердің қызамықпен ауруы 20 пайызы белгісіз түрде өтеді, сондықтан баланың кемшіліктерімен туу себебі өте жоғары. А \\\\\ \ Б WWW ww\ \\ В WWW w w Валеология. Д енсаулы қ және өмірлік дағдылар 35
В А Л Е О Л О Г И Я Жалғыз пайдалы шарасы - күрес, ол балаға күні бүрын туғанға дейін пайда болатын кемшіліктерге бағытталған, қызамық инф екциясына байланысты ә й е л д е р д і осы и н ф е кц и я д а н қорғау. Бүл үш ін вакцина бар, ол 1970 жылдан бастап дүние жүзінің көпшілік елдерінде қолданылады. Қызамыққа қарсы вакцинациялау - балалардың ауыр кемістіктерімен тууы ны ңалды н алу, ескертудің ең сенімді тәсілі. Сәбиге ана сүйіспенш ілігінің әсері Бала - әна сүйіспенш ілігін молынан сезініп өссе, ол бақытты әрі оның дамуы да қалыпты болады, Бүған керісінш е ж ағдайда тә рбиел е нген сәбидің т ә р тіб і наш ар, ү л к е н д е р д і т ы ң д а м а й д ы , он ы ң кекеш тене б а ста уы , тө се кте кіш і д ә р е тін ұстай алмауы мүмкін Бір жері ж арақаттанса, жүқпалы науқасқа шалдықса, мұндай сәбидің жазылып кетуі узақ, әрі ауыр болады. Алайда, ана перзентіне бар сүйіспеншілігін төге бастаған сәттен бастап-ақ, оның сауығуы жылдамдай түседі. Бірақ, балаңы зға өз с ү й іс п е н ш іл ігің ізд і қалай ж е ткізе сіз? жүктеу/скачать 1,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|