ГИПЕРТОНИЯ П.Қ.  Қ¥РМ АШ ЕВА,  М.Қ.  ЕЛ ІКП А ЕВА

ГИПЕРТОНИЯ

П.Қ.  Қ¥РМ АШ ЕВА,  М.Қ.  ЕЛ ІКП А ЕВА ,

дәрігер  терапевтер, 

Еңбекш іқазақ  ауданы,  Есік  қаласы

Гипертония -  қан тасу,  қан  қысымының артуынан 

б о л а д ы   Д е н і  сау  а д а м н ы ң   да  ке й д е   а уы р   ой 

е ң б е гін е н  кейін  уақы тш а  қан  қы сы м ы   кө те р іл у і 

мүмкін.  Ол  қауіпті  емес.  Қан  қысы мы  азды -көпті 

б ү й р е к  қа б ы н у ы н а н ,  іш кі  с е к р е ц и я   б е з д е р ін ің  

сы рқатынан  да  ж о ғары лайды .  Бүл  жағдайда  қан 

қы с ы м ы  

со л  

м ү ш е  

к е с е л ін щ  

б е л г іс і. 

Ал 

ги п е р то н и я д а ғы   қан  қы с ы м ы н ы ң   ж о ға р ы л а у ы н  

алсақ,  ол  бір  м үш ен ің  күйінен  емес,  өз  алдына. 

Ги п е р то н и я д а   ү с а қ   қан  та м ы р л а р ы н ы ң   іші  та- 

рылады  да,  қанның  күре  тамы рларға  өту  процесі 

қиындайды.  Осының салдарынан  күре  тамырларда 

қан  қысымы  ж оғары лайды   Гипертонияның  нағыз 

себебі  осы  кезге  дейін  толық  анықталған  жоқ.  Десе 

де,  үзақ  ойдан  қажу,  тұр м ы сты ң  жағдайсыздығы, 

қ а й ғ ы -қ а с ір е т   ш егу,  ж ү й к е   ж ү й е л е р ін   қатал  

зақы мдап  алу  -   гипе р то н ияны ң  пайда  болуы на 

жағдай  туғызатыны байқалады. ¥дайы  майлы тағам 

іш у  (ет,  м а й ),  қа р а   ж ү м ы с п е н   ш ү ғы л д а н у   да 

гипертонияға  себепш і  болады.  Оның  үстіне  түқы- 

мында  осы  аурумен  ауырған  адам  болса,  мундай 

ж а н ү я д а  

ги п е р т о н и я м е н  

а у ы р а т ы н д а р  

ж и і 

кездеседі.

Аурудың  алғашқы  кезеңінде  күре  тамырда  және 

басқа  мүииелерде еш қандай  өзгеріс сезілмейді.  Қан 

қысымы  артып,  ерш іген  кезінде  кейбір  мүшелердің 

қан  там ы рлары   а те р о скл е р о зға   ш алды ғады   Ол 

алд ы м ен  ж үр е к  та м ы р л а р ы н   қам тиды .  Ө йткені, 

та р а л ға н   қан  та м ы р л а р   ж ү р е кке   қанды   күш пен 

таратады,  сөйтіп  жүректің  қызметі  артады  Осының

Батыс  мамандары  бүны  ең  алдымен  көзқарас 

және  аймалау  арқылы  білдіру  керек деп  есептейді. 

Б а л а ң ы з д ы ң   к ө з ін е   ж и ір е к   с ү й іс п е н ш іл ік п е н  

қараңыз,  басы нан  сипаңы з,  кеудеңізге  қысыңыз, 

онымен  ойнаңыз.

Ш ам ам ен  2  ж асқа  д е й ін  әйел  үнем і  сәбиінің 

жанында болуы керек.  Егер осы уақытта ол жүмысқа 

шықса,  не  үнемі  қонаққа  бары п,  дем алуға  кетіп, 

б а л а н ы   ә ж е с ін е ,  не  к ү т у ш іге   қ а л д ы р с а ,  ана 

с ү й іс п е н ш іл ігі  то л ы ққа н д ы   бо л м а й д ы ,  сәби  жиі 

ауыра  бастайды,  дамуы  да  нашарлайды.

Бала үшін,  тек нәресте үшін ғана  емес,  мектепке 

дейінгі  жастағы,  тіпті  төменгі  сыныптарда  оқитын 

бала үшін де, ана дауысы өте маңызды.  Оны нәресте 

қ ұ р с а қ   іш ін д е гі  ө м ір ін ің   5  айы н а н   бастап  ести 

бастайды.  Дүниеге  келген  ол  өз анасының дауысын 

жазбай  таниды,  дауы сы  арқылы  оның  көніл  күйін 

сезінеді.  Ана дауысы  баланың  ішкі  дауысы  іслеттес 

болады.  Егер  ол  өз  нәрестесіне  талапты  тым  көп 

қойса,  о н ы ң  өз  о й ы н д а ғы д а й   ем ес  екенін  айта 

берсе,  бала  науқасқа  ш алдыққыш ,  сәтсіздіктерге 

ұшырағыш  келеді.  Керісінше,  ана дауысы оны үнемі 

қолдап,  жақтап  отырса,  оны  бақытты  болуға,  сау 

бол уға  б а ғы тта с а ,  б а р л ы қ  л с и х о э м о ц и о н а л д ы қ 

лроцестер  қалыпқа  келеді.

салдарынан  жүректің  көлемі  үлғайьіп,  бұлш ық  еті 

қ а л ы ң д а й д ы .  Ал  қан  та м ы р   т ү т іг ін ің   та р ы л уы  

сал д ары нан  м үш е л е р ге   ж е ткізіл у і  наш арлайды  

С өйтіп,  м үш елер  оттегі  мен  басқа  түрлі  қоректік 

заттарға зәру болады, тіпті  ауыра бастайды. Жүрек, 

бүйрек,  ми  та м ы р л а р ы н ы ң   ішкі  кілегей  қабығын 

д ә н е ке р   тін д е р   б а са д ы .  М іне,  осы  м үш ел ер д ің 

қа йсы сы нд а  болса  да,  гипе р то н ия  ауруы  біліне 

бастайды.

Гипе ртония  -   қы р ы қ  ж астан  асқа н д а р д а   жиі 

к е з д е с е д і.  К е й д е   2 0 -2 5   ж а с т а ғы л а р д ь ің   да 

шалдығуы  мүмкін.  Ал  әйелдер  көбіне  бүған  етеккірі 

тоқталатын  кезеңде  үшырайды.  Еркектер  жүрек  ги- 

пертониясына  жиі  шалдығады

Ауру  біліне басталып,  аздап бас ауырады,  жүрек 

с о ға д ы ,  тү с ы   ш а н ш и д ы   ж ә н е   ж е л ке   қы са д ы  

Дегенмен,  бүл  кезеңде  емдеп  қан  қысымын  қалпы- 

на  келтіруге  болады.  Ал  ауру білінісімен  емдемесе, 

ол  а с қы н а   б е р е д і,  а д а м н ы ң   б а сы   а й н а л ы п , 

с а у с а қ т а р ы   м ен  б а ш п а й л а р ы   ү й ы й д ы .  К ө зі 

қарауытып,  елее  пайда  болады,  ұйқысы  нашарлап, 

тез  ш арш айды .  Еңбек  қа б іл е ті  кем иді.  А уруды ң 

екінші  склерозды қ  кезеңі  үзаққа  созылуы  мүмкін 

Үш інш і,  соңғы   ке зе ң ін д е   ж үр е к,  б үй рек  қы зметі 

нашарлайды  және  жүрек  ентіклесі  пайда  болады, 

бауыр  үлғайып,  дене  ісінеді.  Ми  гипертониясында 

бас  айналып,  ауруы  күшейеді  Қулақ  шуылдайды, 

көз  нашар  көреді,  ал  қан  тамыры  жарылып,  миға 

қан  қүйылса,  дененің  бір  жағы  жансызданып,  адам 

сал  болып  қалады.

А ур уд а н  алд ы н  ала  с а қта н у  үш ін  түрмы сты , 

еңбекті  ғылыми  негізде  үйымдастырып,  дер  кезінде 

тамақ  ішіп,  тәнді  ш ынықтыру  қажет.

Емі  -   дәрігердің  кеңесін  тыңдау,  қан  қысымын 

т ө м е н д е т е т ін   д ә р іл е р   -   д и у р е ти н ,  па н а ве р ин , 

люминал,  дибазол  ішу  керек.  Кейде  қан  алғызуға, 

сүлік  салғызуға  болады.

36

М '5/21/10

Баспасөзге жазылу - 2011

75987 -  М ектептегі технология. Т ехнология в ш коле

75719 -  Валеология.  Здоровье  и ж и зн ен н ы е навыки 

(орысша)

75687 -  Валеология. Денсаулы қ ж ән е ом ірлік дағдылар

75988 -  Алгашқы әскери дайындық.  Өмір қауіпсіздігі

н егіздер і

Н ачальная военная подготовка.

Основы б езо п асн о сти  ж и зн едеятел ьн ости

74136 -  Бастауыш сынып. Начальная школа

74137 -   Ә леум еттік педагог.  С оциальны й педагог

75151 -  Педагогика м әселелері. В опросы  педагогики

75443 -  Т әрби е сагаты. Классный час

74135 -  Ашық сабақ. Ф акультативті сабақтар

Открытый урок.  Ф акультативные работы

74257 -  ТІЛАШАР. ЛОГОПЕД

Ж урналдарға жазылуды

К азпочта, Евразия-пресс, Эврика-пресс

м ек ем ел ер і ж үргізеді.

Индекс:  75687 “ВАЛЕОЛОГИЯ ДЕНСАУЛЫҚ Ж ӘНЕ  ӨМІРЛІК Д АГДЫ Л АР” 

№5 

2010  Алматы.

Салауатты өмір - зор денсаулъщ кепілі

Терецкөл а/о учаскелік полицю 

инспекторы, полиция ага 

лейтенанты 

Сальіхов Ақылбек 

Амантайұлы

Батые Қазаңстан 

облысы

Казталов ауданы 

Нүрсаіі ауылы 

Терецкөл орта жалпы 

білім беретін мектебінің 

орые тілі мен әдебиеті 

мүгалімі Амиржанова 

Асем Ерболқызы