Техник-бағдарламашының дипломалды тәжірибесі

Қазіргі уақытта логика зерттеулер мен әдістер саласы ретінде тармақталған 
және көп қырлы ғылыми пән болып табылады, ол келесі негізгі бөлімдерді 
қамтиды: пайымдау теориясы (екі нұсқада: дедуктивті пайымдау теориясы және 
орынды пайымдау теориясы), металлология және логика әдістемесі. Логика 
ғылымының бір бөлігі ретінде оның теориялық және қолданбалы бөлімдері, 
сондай-ақ оның пәні, бөлімдерінің субъектілері мен байланыстары туралы 
әртүрлі әдістемелік тұжырымдамалар бөлінеді. Барлық осы салалардағы 
зерттеулер логика дамуының қазіргі кезеңінде негізінен және басым түрде 
логикалық семиотика шеңберінде жүзеге асырылады. Онда тілдік өрнектер 
таңбалық жағдай деп аталатын объект ретінде қарастырылады, оның құрамына 
объектілердің үш түрі кіреді:
- 
нақты тілдік өрнек – белгі;
- 
тілдік өрнек арқылы белгіленген нысан белгінің мағынасы болып 
табылады;
- 
кейіпкерлердің аудармашысы.
Осыған сәйкес тілдің логикалық талдауын салыстырмалы түрде тәуелсіз 
үш көзқарас бойынша жүргізуге болады:
- 
тілдің логикалық синтаксисін, яғни таңбаның таңбаға қатынасын
зерттеу;
- 
тілдің логикалық семантикасын, яғни белгінің ол белгілейтін 
объектіге қатынасын зерттеу;
- 
логикалық прагматика, яғни интерпретатордың белгіге қатынасы 
туралы зерттеулер.
Логикалық синтаксисте тіл және оның негізінде құрылған логикалық 
теориялар формальды (құрылымдық) жағынан зерттеледі. Мұнда логикалық 
теориялар тілдерінің алфавиттері анықталған, алфавит таңбаларынан әртүрлі 
күрделі тілдік конструкцияларды – терминдер, формулалар, туынды сөздер, 
теориялар және т.б. құру ережелері берілген. Тілдік өрнектер жиынтығын 
функторлар мен аргументтерге, тұрақтылар мен айнымалыларға синтаксистік 
бөлу жүзеге асырылады, өрнектің логикалық формасы туралы түсінік 
анықталады, логикалық субъект және логикалық предикат ұғымдары 
анықталады, әртүрлі логикалық теориялар қарастырылады. құрастырылған және 
оларда жұмыс істеу әдістері талданған.
Логикалық семантикада тіл және логикалық теориялар мазмұндық 
жағынан зерттеледі. Тілдік конструкциялар бір нәрсені белгілеп қана қоймай, бір 
нәрсені сипаттайтындықтан, логикалық семантикада мағына теориясы мен 
мағына теориясының аражігі ажыратылады. Біріншісі қандай объектілерді 
білдіреді және олар мұны қалай жасайды деген сұрақпен айналысады. Сол 
сияқты мағына теориясында тілдік тіркестердің семантикалық мазмұны қандай 
және олар бұл мазмұнды қалай сипаттайды деген сұрақтар шешіледі.
 
 
 
 
 
 
ҚР ИТК 1305023 КТ Есеп 
 
Бет
 
 
 
 
 
6 
Өзг
ш 
Бет 
Құжат № 
Қолы 
Қүні 

Семантикада тілдің барлық өрнектері мағыналарына қарай семантикалық 
категориялар деп аталатын кластарға бөлінеді. Бұл келесі категориялар - 
сөйлемдер мен терминдер. Сөйлемдер баяндауыш – дүниедегі белгілі бір 
жағдайдың бар-жоғын бекітетін (мұндай сөйлемдерді баяндауыш деп атайды), 
сұраулы – сұрақты білдіретін және ынталандырушы – бұйрық рай білдіретін 
болып екіге бөлінеді. Терминдер өз кезегінде сипаттаушы (атаулар, 
предикаторлар, объектілік функциялар) және логикалық болып бөлінеді.
Ғылым ретінде логика үшін логикалық терминдер ерекше маңызға ие, 
өйткені ақпаратпен интеллектуалдық жұмыстың барлық процедуралық жағы 
сайып келгенде осы терминдердің мағынасымен (мағынасымен) анықталады. 
Логикалық терминдерге жалғаулар мен операторлар жатады. Біріншілерінің 
ішінде «болды» және «болмайды» предикативті жалғаулықтары және 
болжамдық (логикалық жалғаулықтар): одақтар - «және» («а», «бірақ»), 
«немесе» («немесе»), «егер, содан кейін», сөз тіркестері - «бұл дұрыс емес», 
«егер және тек егер» («сол кезде және сонда ғана», «қажетті және жеткілікті») 
және т.б. Соңғыларының ішінде мәлімдемені құрастыру ерекшеленеді - «бәрі» 
(«барлығы», «кез келген»), «кейбір» («бар», «кез келген»), «қажет», «мүмкін», 
«кездейсоқ» және т.б. бойынша, ал атау құраушы операторлар – «осындай 
объектілердің жиыны», «бұл объект» және т.б.
Логикалық семантиканың орталық концепциясы ақиқат ұғымы болып 
табылады. Логикада ол мұқият талдауға ұшырайды, өйткені онсыз логикалық 
теорияны нақты түрде түсіндіру, демек, оны егжей-тегжейлі зерттеу және түсіну 
мүмкін емес. Қазіргі логиканың қуатты дамуы негізінен ақиқат концепциясының 
егжей-тегжейлі дамуымен анықталғаны енді анық.
Ақиқат ұғымымен тығыз байланысты тағы бір маңызды семантикалық 
концепция – интерпретация ұғымы, яғни арнайы интерпретациялық функцияның 
көмегімен белгілі бір объектілер класымен байланысты мәндердің тілдік 
өрнектеріне тағайындау процедурасы. пайымдау әлемі. Тілдің мүмкін жүзеге 
асуы қатаң бекітілген жұп деп аталады, мұндағы U - пайымдау әлемі, ал I - ғалам 
элементтерінің атауларын, n-орындық предикаторларды - реттелген 
nкортеждерінің жиындарын байланыстыратын интерпретациялау функциясы. 
ғаламның элементтері, n-орынның объектінің функторлары - n-орынның 
функциялары , ғаламның n-ki элементтерін ғаламның элементтеріне бейнелеу. 
Формулаларға қатысты өрнектерге олардың ақиқат шарттарына сәйкес екі мән – 
«ақиқат» немесе «жалған» беріледі. Сөйлемдердің бір класы әртүрлі мүмкін іске 
асырулармен байланысты болуы мүмкін. Γ сөйлемдер жиынына кіретін әрбір 
сөйлем «ақиқат» мәнін алатын реализациялар Γ үшін үлгі деп аталады.Модель 
ұғымы ерекше семантикалық теория – модельдер теориясында зерттеледі. Бұл 
ретте әртүрлі типтегі модельдер ажыратылады – алгебралық, жиынтық-
теориялық, ойын-теориялық, ықтималдық және т.б. 

жүктеу/скачать 0,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: