Нуржігіт Алтынбеков ағымына бірден өтіп отырады . Сонымен , қан түзу процесіндегі тимустың алатын орны ерекше .
Тимус Т - лимфоциттерді түзуге , тимозин гормонын бөлуге және лимфоциттердің селекциясына
да қатысады . Маманданған Т - лимфоциттер тимустан шеткі мүшелерге өтеді де ( лимфа түйініне
, көкбауырға ) , мұнда пісіп жетіліп , антиген реактивті киллерге , хелперге және супрессорларға
айналады . Көптеген лимфоциттер маманданған соң қан ағымына өтіп , арнайы циторецепторлары
бар деңгейге де жетеді . Ал маманданбаған лимфоциттер ( рецепторсыз жасушалар ) немесе т
лимфоциттері тимустың өзінде тіршілігін жояды . Тимус кыртысындағы жасушалары мен қан
тамырлар арасында гемато тимустық ( барьер ) сүзгі бар . Бұл сүзгi кыртысты заттағы
лимфоциттерді антигеннен сактайды . Гемато - тимустық сүзгі құрамына гемокапиллярдың
эндотелиі мен базальді мембранасы , перикалиллярлы кеңістіктегі лимфоциттер мен
макрофагтары және эпителиоретикулярлы жасушалар , бұлар бекінген базальді мембрана жатады .
Бұл сүзгінің өткізгіштік қасиеті ерекше , егер сүзгіден антиген өтіп кетсе , онда оның
концентрациясы төмендегені ( қалыпты жағдайда өткізбейді ) .
Боз заты - гистологиялық препаратта ақшыл түсті , себебі қыртысты затымен салыстырғанда ,
мұнда лимфоциттері аз болады . Бұл лимфоциттер - Т - лимфоциттердің рециркуляциялаучы пулі (
көптеген жасушалардың жиынтығы ) . Бұлар – венулалары мен лимфа тамырлары арқылы қан
ағымына өтіп және одан қайта шыға алатын жасушалар . Тимустың боз затында митоздың
жолымен бөлінетін жасушалар саны кыртысты затқа қарағанда 15 - есе аз болады .
Тимустың негізін құрайтын өсіндісі эпителиоциттердің ультрамикроскопиялық құрылыс
ерекшелігіне -цитоплазмада көптеген вакуолдар мен сыртқы бетінде микробүрлері бар ,
жасушалық торлары ( эндоплазмалы торлар ) жатады . Боз заттың орта бөлігінде қабатталған
эпителиальді денешіктер орналасады . Бұларды Гассаль денешіктері дейді . Қыртысты заттағы қан
капиллярлары базальді мембрана мен капиллярдың сыртқы кеңістігіндегі ( перикапиллярлардағы )
эпителиальдық жасушалармен қоршалған . Тіндік сүйықтықпен толы бұл кеңістікте лимфоциттер
мен макрофагтар кездеседі . Қыртысты затындағы қан капиллярлары біртіндеп венулаларға
айналады . Тимуста лимфа жүйесі де жақсы дамыған . Лимфа капиллярлары қан тамырлардың
бойымен өтіп бөлік аралық тамырларға айналады .
ТИМУСТЫҢ ЖАСҚА БАЙЛАНЫСТЫ ЕРЕКШЕЛІГІ Тимустың дамуы адамның ерте балалық
шағында ең жоғарғы деңгейге жетеді де 3 жастан 20 жасқа дейін бездің салмағының қалыптасуы
жүреді . Бұдан кейінірек тимус безінің инволюциясы лимфоциттердің , әсіресе , бездің кыртысты
затында азаюына , май тінінің дамуына және без жасушаларының құрамында липидті
қосындылардың пайда болуымен ерекшеленеді . Кейде тимустың жасқа байланысты инволюциясы
байқалмайды . Бұл әдетте бүйрек үсті безінің қыртысты затындағы гормон глюкокортикоидтардың
жетіспеушілігімен қоса жүреді . Мұндай адамдар жұқпалы ауруларға өте бейім келеді. Әсіресе
бұларда қатерлі ісік аурулары шығуы мүмкін . Уақытша , әрі жылдам немесе акцидентальді
инволюция мүшелерге әр түрлі аса күшті тітіркендіргіштердің әсер етуіне байланысты туады .
Стресс реакциялары кезінде Т - лимфоциттердің қанға өтуі мен бездің қыртысты затында
лимфоциттердің жаппай өлуі байқалады . Осыдан бездің қыртысты және милы аймақтарының
шекарасы байқалмай да кетеді . Лимфоциттердің тіршілігін жоюдың себебінің бірі , бәлкім Т
лимфоциттерінің селекциясының көрінісі болар . Ағзада бүйрек үсті безінің қыртысындағы
гормондарының мөлшері көбейсе , концентрлі қабатталған эпителиальды - ретикулоциттерден
құралған Гассаль денешігі цитоплазмасында ірі вакуольдары мен кератин , фибрилляры
құрылымдары болады . Мұндай қабатталған денешіктердің саны көбейіп , олардың көлемі
адамның жасына байланысты ұлғаяды . Тимустың бөліктерінде макрофагтар да жеткілікті .
Васкуляризациясы . Тимусқа келген артерия біртіндеп бөлік аралық және бөпiкiшiлiк
артериолаларға ( капиллярларға ) тармақталады . Артериялардың соңғы бөліктері гемато -
тимустық сүзгілермен қоршалады да , капиллярларға айналады . Бұлар біртіндеп барып капсула
асты веналарға ұласып , тимус бөліктерінен шығады . Біртіндеп , бөлік аралық , одан жалпы
тимустан шығатын венаға айналады . Тимустың қызметтеріне қанға биологиялық белсенді заттар
бөлу мен , қандағы қанттың мөлшерін төмендететін инсулин тәрізді , қандағы кальций
концентрациясын төмендететін кальцитонин тәрізді факторлар мен өсу гормондарын бөлу жатады