Патологиялык анатомияның зерттеу әдістеріне аутопсия, биопсия жэне эксперимент аркылы тексеру кіреді
жүктеу/скачать 22,5 Kb.
|
1 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Мәиіттің сіресіп қалуы
- Мәиіттің кебуі
| Мәйіттің сууы өлгеннен сон организмдегі зат алмасу үдерісінің токтауына байланысты. Орташа есеппен мэйіт температурасы сағатына 1 °С төмендейтіні аныкталған. Бірак кейбір ауруларда (сіреспе, сепсис, бөртпелі сүзек) мэйіт температурасы бірнеше сағатка дейін бұрынғыдан да жоғары болуы мүмкін.
Мәиіттің сіресіп қалуы дене бұлшыкеттерінің катайып, тартылып калуына байланысты. Бүл өзгерістердің негізіндегі биохимиялык үдерістер жатады. Тек организмдегі бұлшыкеттердің белгілі бір тонуста тұруы аденозинүшфосфат (АҮФ) кышкылының бүлшыкеттермен байланысты болуымен түсіндіріледі. Өлгеннен соң АҮФ-тын бір бөлігі бүлшыкеттерден бөлініп шығып, олардың 2-4 сағат бойында босап калуына себеп болады. АҮФ-тың бірте-бірте жойылуына байланысты жэне сол жерде сүт кышкылының, кальцийдін жиналып калуы себепті бұлшыкеттер кайтадан тартылып, сіресіп калады. Мэшттің сіресуі жак, бет, мойын бүлшыкеттерінен басталып, бүкіл денете тарайды, бір тәуліктен кейін барып олар кайтадан босай бастайды. Мэйіттің сіресуін жасанды түрде жою үшін біраз күш жүмсау керек. Мэйіттің сіресу күші көптеген себептерге байланысты. Дене жаттыктырумен шүғылданатын адамдарда, кейбір наукастарда (холера, сіреспе ауруларында, стрихнинмен уланғанда) ол жаксы байкалса, ал кәрі кісілерде, жас балаларда, сепсистен кейін сіреспе күші өте әлсіз болады Мәиіттің кебуі — өлгеннен кейін денедегі сұйыктыктардың кұрғап жэне буланып кетуінің нәтижесі. Бүл үдеріс өлгеннен соң бірнеше сағаттан кейін басталып, терінің, шырышты кабыктардың кеуіп калуына алып келеді. Көздің мөлдір кабығы күңгірттеніп, акшыл кабығы өз реңін жоғалтып, сарғыш сұр түсті болады. Еріннің шырышты кабығы, терінің жүка жерлері қатып, бүрісіп, коңыр-кызыл түс алады Канның қаита бөлінуі. Өлгеннен сон артерия кан тамырының кыскаруы нәтижесінде кан тамырларға өтеді жэне өзінің салматына байланысты дененің төменде жайғаскан бөліктерінде жинала бастайды. Жүректе жэне ірі кан тамырларында кан ұйып калады. Егер жанталас уакыты үзакка созылған болса, кан үйындылары акшыл-сары түске кіріп, оның кұрамы негізінен фибрин жіпшелерінен түрады, ал ауру тез кайтыс болғанда үйынды кұрамында барлык кан элементтері болғандыктан оның түсі кызыл болады. Кейбір жағдайларда — мысалы, ауру түншығып өлгенде (асфиксия) кан тіпті, үйымай, сүйык күйде калады. Осы ұйындылардың түсі өлу механизмін (танатогенезді) аныктаушы морфологиялык белгілердің бірі болып есептеледі. Мәіііт дақтары өлген соң 2—4 сағаттан кейін пайда болады. Олар мэйіттің төменгі бөліктерінде көкала-кызыл немесе коңыр-күлгін түсте көрінеді. Қолмен басканда олардың рені актандактанып барып, аз уакыттан соң өз реңіне кайта кіреді. Бүл белгі мэйіт дактарын тірі кезіндегі канталаулардан ажыратуға жәрдем береді. Мэйіт дактарының келіп шығуы канның кайта бөліну механизмімен түсіндіріледі. Кан өз ауырлык күшімен дененін төменгі жаткан бөліктеріне жиналады (гипостаз). Мәйіттін өз салмағы түсіп тұрған жерлерде (мысалы, ауру шалкасынан жатып өлгенде күйымшак, жауырын сүйектері аймағында) мэйіт дактары болмайды. Жалпы мэйіт дактарының орны аурудың өлер кезде калай жаткандығына байланысты, сондыктан да мэйіт дактарын жан-жакты зерттеу сот медицинасы саласында зор манызға ие, бірінші тэуліктің екінші жартысында кандағы эритроциттер гемолизге үшырап, плазма кан тамырларынан шыға бастайды. Осы плазманын айналада тіндерге сіңу үдерісін имбибиция деп атайды. Бүл кезде мэйіт дактары бір жерге орнығып, колмен басып көргенде өз ренін өзгертпейді. Өлімнің кейінгі белгілеріне аутолиз жэне шіру үдерістері кіреді. Аутолиз үдерісі гидролиздеуші ферменттері белсенділігінін күшеюімен байланысты. Сол үшін аутолиз ферменттер көп өндірілетін ағзалардан басталады. Ұйкы безінде, бүйрек үсті безінде, бауырда аутолиз үдерісі баска ағзаларға карағанда күштірек көрінеді. Асказан-ішек жолында өзін-өзі корыту үдерісі кұрамында пепсин, трипсин жэне баска ферменттер бар асказан-ішек сөлінің әсерінде өтеді. Соның нэтижесінде асказан-ішек шырышты кабығы еріп, жас балаларда тіпті, асказан кабырғасы тесіліп кетуі мүмкін. Асказанішек сөлі өнешке өткенде немесе аспирация жолымен тыныс ағзаларына түскенде осы ағзалардың өзін-өзі корытуына (эзофагомаляция, пневмомаляция) соктырады. Мэйіттің шіруі осы аутолиз үдерістерінін күшеюімен жэне оған шірітуші бактериялар эсерінін косылуымен түсіндіріледі. Шіру үдерісінін жылдамдығы коршаған ортаның температурасына байланысты. Үй температурасында (18—20 °С) шірудін бірінші белгілері 2—3-ші күні-ак көріне бастайды. Өлгеннен соң шірітуші бактериялар тез көбейіп, өздерінен гидролиздеуші ферменттерді бөліп шығарады, нэтижесінде органикалык заттардын бэрі ыдырай бастайды. Сонымен катар, тіндерде өте жағымсыз иіс пайда болып, олар сарғыш-жасыл түске кіреді. Бүл өзгерістер шіріген тіндерде күкіртсутегі жэне баска газдардын пайда болуына байланысты. Күкіртті сутек гемолизге ұшыраған эритроциттер күрамында темірмен косылып темір сульфатын түзеді. Тіндер осы химиялык зат эсерінде каракошкыл, жасыл ренге боялады. Газ түзуші бактериялар өте көбейіп кеткенде газ бүкіл денеге тарап, мәйіт эмфиземасы пайда болады. Бірте-бірте организмдегі барлык органикалык заттар іріп-шіріп жойылып, тек сүйектердін бейорганикалык заттары ғана үзак мерзімге сакталады. Бүл үдерісті уакытша кідірту үшін мэйітті салкын жерде сактау немесе бальзамдау керек жүктеу/скачать 22,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2