Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты
жүктеу/скачать 0,71 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ПАВЛОДАР МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ ЕРҒАЛИЕВА САМАЛ ЖАНАТҚЫЗЫ ЕРҒАЛИЕВ ҚУАНЫШ СОВЕТҰЛЫ
Оқу құралы Павлодар 2012
2 УДК 81'1=(512.122:111) ББК 81.632.4 я 7 Е 69
Баспаға Павлодар мемлекеттік педагогикалық институтының Ғылыми кеңесі ұсынған.
Пікір жазғандар: педагогика ғылымының кандидаты, доцент Ж.М.Байғожина филология ғылымының кандидаты, доцент Д.Е.Қапанова
Е 69 Ерғалиева С.Ж., Ерғалиев Қ.С. Reported speech. Оқу құралы. –Павлодар: ПМПИ баспасы, 2012. – 44 бет.
ISBN 978-601-267-173-5 Оқу құралында ағылшын тілінің төл және төлеу сөз тақырыптары бойынша теориялық мәлімет берілген. Білімді бекіту мақсатында түрлі деңгейдегі жаттығу жұмыстары мен тест тапсырмалары қарастырылған. Оқу құралы оқушыларға, ағылшын тілі мұғалімдеріне және ағылшын тілін өздігінен үйренушілерге арналған.
УДК 81'1=(512.122:111) ISBN 978-601-267-173-5
© Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты © Ерғалиева С.Ж., Ерғалиев Қ.С.
3
Дүниежүзі елдерінің экономикасымен, саяси-әлеуметтік жағдайымен, білім-ғылымының дамуымен, өсіп-өркендеуімен етене таныс болып, жетістіктерін елеп-екшеп, өз қажеттілігімізге барынша жаратуға мүмкіндік беретін тіл – ағылшын тілі. Ол бәсекеге қабілетті елу ел қатарынан орын алуға апаратын жолдың бірі болып табылады. Осыған орай Қазақстанда қазақ, орыс тілдерімен қатар ағылшын тілін де үйренуге баса көңіл бөлінуде. Аталған бағытта мемлекетімізде жоспарлы түрде әртарапты бағдарламалар құрылып, іс- шаралар атқарылуда. Өскелең ұрпаққа сапалы да терең білім беру мақсатында, ағылшын тілін жетік меңгеру үшін жоғары және арнайы орта оқу орындары мен мектептерде түрлі жұмыстарды ұйымдастыру қолға алынуда. Аталған оқу құралы да осы сұраныстан, қажеттіліктен туындаған еңбек болып саналады. Оқу құралы төлеу сөз тақырыбына қатысты мектеп бағдарламасында берілген теориялық мәлімет пен практикалық тапсырмаларға қосымша материал ретінде құрастырылған. Осы бағытта жарық көрген еңбектердің көпшілігі, негізінен, ағылшын тілін орыс тілімен салғастыра қарастырған жұмыстар болып табылады. Ал аталған оқу құралы ағылшын және қазақ тілдерін салғастыра зерделеуге арналған. Оның мақсаты – оқушыларға төл және төлеу сөз, шақтардың қиысуы бойынша алған білімдерін тереңдете түсуге, бұйрықты, болымды/болымсыз және сұраулы сөйлемдерді төл сөзден төлеу сөзге айналдыру, сөйлем ретін дұрыс сақтауға, оның жасалу жолдары мен өзіндік ерекшеліктерін тәжірибеде тауып, көрсете алуға мүмкіндік беру. Онда әр тапсырма сараланып, іріктеліп берілген, олардың тәрбиелік мәні мен мазмұнына көңіл бөлінген. Аталған еңбектің ерекшелігі де сол, онда тапсырмалар, мәтіндер ағылшын тіліндегі қазақ халқының төл әдебиетінен алынған. Сондай-ақ шетел әдебиетіндегі материалдар да қолданылған. Оқу құралын мұғалім үлестірмелі материал ретінде, жеке оқушымен жұмыс жүргізу барысында, грамматиканы тереңдетіп оқыту, тіл ұстарту сабақтарында барынша пайдалана алады. Сонымен қатар ағылшын тілін өздігінен үйренушілер қосымша көмекші құрал ретінде қолдануға болады.
4
ТӨЛЕУ СӨЗ
Сөйлеуші өз сөзінің ішінде біреудің айтқан сөзін ешбір өзгертпей, сол айтылған күйінде беруін төл сөз дейміз. Мысалы: «I am ready to help you!» answered Marat. /«Мен саған көмектесуге әзірмін»,– деп Марат жауап береді. I am ready to help you! деген төл сөз, answered Marat деген автор сөзі. Сөйлеуші тарапынан өзгеріске ұшырап, біреудің сөзінің тек мазмұнын ғана сақтап жеткізу төлеу сөз деп аталады. Мысалы: Marat answered that he was ready to help me. /Марат маған көмекке дайын екендігі туралы жауап берді. Төл сөзді, төлеу сөзді жеткізуде оларға жанама түсінік беретін сөйлеушінің өз сөзін автор сөзі дейді.
She answered (that) she couldn’t take the job until January. He said (that) he was hungry.
Шақтардың қиысуы Төл сөзді төлеу сөзге өзгерткенде шақтардың қиысу ережесін есте сақтау керек. Басыңқы сөйлемдегі баяндауыш осы шақта тұрса, бағыныңқы сөйлемдегі баяндауыш барлық шақтарда айтыла береді. The Sequence of Tenses заңы қолданылмайды: / he is busy now. He says that he was busy yesterday. (Осы шақ) \ he will be busy tomorrow. Егер басыңқы сөйлемде баяндауыш өткен (Past Simple) шақта тұрса, бағыныңқы сөйлемде де баяндауыш өткен шақтардың (Past Simple, Past Continuous, Past Perfect, Future-in the-Past) бірінде қойылуы керек. Direct speech (Төл сөздегі шақтар) Reportеd speech (Төлеу сөздегі шақтар) Present Simple She said: «I go». Past Simple She said she went Present Continuous She said: «I am going». Past Continuous She said she was going Present Perfect She said: «I have gone». Past Perfect She said she had gone Past Simple She said: «I went». Past Perfect She said she had gone Past Continuous She said: «I was going». Past Perfect Continuous She said she had been going. Past Perfect She said: «I had gone». Past Perfect She said she had gone Future Simple She said: «I will go». Future-in-the Past She said she would go 5 Төл сөзді төлеу сөзге айналдырғанда мезгіл және мекен пысықтауыштар мен сілтеу есімдіктерінің өзгеру ережесін еске сақтау керек. Direct speech Reportеd speech now
қазір then
сол кезде, содан кейін today
бүгін that day сол күні tomorrow ертең the next day the following day келесі күні yesterday кеше
the day before the previous day алдыңғы күні бір күн бұрын next week келесі аптада the next week the following week келесі аптада last week өткен аптада the previous week бір апта бұрын last year өткен жылы the year before бір жыл бұрын here
осында there
сонда, сол жерде this
бұл that
ол, ана бір these
бұлар those
олар, аналар ago
бұрын before
дейін, алдында Command sentences Бұйрықты сөйлем Бұйрықты сөйлемде төлеу сөз «to» infinitive арқылы жасалады. She says: «Jane, tell me everything». /She asks Jane to tell her everything. She said: «Go!». /She ordered him to go. Nouns followed by «to» infinitive clause include advice, claim, decision,
Егер төлеу сөздегі болымды және болымсыз сөйлемнің кімге арналып айтылғаны белгілі болса, онда to say етістігі to tell етістігіне өзгереді. Мысалы: Asel said to Pete: «I am going to the park». /Asel told Pete she was going to the park
She said: «go on». She told him to go on. She said: «Don’t go on». She told him not to go on.
Төл сөзді төлеу сөзге ауыстырғанда to tell, to say, to ask, to wonder, to whisper, to cry, to explain, to add, to think, to admit, to complain, to order етістіктері қолданылады.
1. He told his son to stay and keep Anna Lee company. 2. I told Chester to wait a minute. 3. He said to kill it before it grew. 6 4. Last night I sat him up behind the wheel and told the son to take a good look around, this was his hometown. 5. So I called up the captain to bring my wine. 6. The night man suggested to relax. 7. The man with the gun called up his son and said that there was room for him inside.
1. The king said: «Leave poor child a) He ordered him not to touch. in peace». b) The girl told her father to let him 2. The girl said to her father: go to bed. «Let him go to bed, Father». c) He gave command to bring 3. He said: «Bring them here!» them there. 4. The boy
said: «Wait a little, d) The boy told sir to wait a little. good sir». e) The boy told me to keep the blanket 5. He cried out: «Don’t touch him!» around. 6. The boy
said: «Keep the blanket f) The king commanded to leave poor child around you». in peace.
1. The boy said: «Sleep well old man». The boy told the old man _____ well. 2. «Stay at my house», he said. He said _____ at his house. 3. «Go back», said Hartley. Hartley said _____ . 4. «Don’t tell me any lies», said Hartley. Hartley said _____ him any lies. 5. «Promise me», he said. He said _____ him. 6. «Don’t be surprised», said Lord St. John. Lord St.John said _____ surprised.
1. «Get out of here, beggar!» The crowd stood near the gates laughed. 2. The crowd shouted then: «Long live the Prince of Wales!» 3. Edward Tudor said: «Come with me». 4. «Speak on», said the prince. 5. He shouted to the soldier: «Open! Open the gates!» 6. «Take that, you beggar», shouted the soldier. 7. He said: «Come here and put your poor head upon your father’s heart». 8. «Dear son», he said, «Go with your uncle to your apartment».
7
1. Дана құрбысынан келісімен қоңырау шалуын сұрады. 2. Анам ақшаны үстел үстіне қоймауды бұйырды. 3. Ол маған кешкі асқа кешікпеуді өтінді. 4. Ол досынан осы оқиғаны айтуын өтінді. 5. Мен оның ертең келуін сұрадым. 6. Ол оған хатты сөре үстіне қоймауды бұйырды. 6. Change into Reported Speech. 1.
«Open your books at page 57». (teacher, class) 2.
«Show me your ticket, please». (old woman, I) 3.
«Brush your teeth regularly». (the doctor, the patient) 4.
«Put your hands up». (the policeman, a thief) 5.
«Don't play football here». (mother, they) 6.
«Call me back, please». (a friend, she) 7.
«Don't lean out of the window». (a mother, a son) 7. Translate into Kazakh. Change into Direct speech. 1. The Mother asked her son to call her in the afternoon. 2. She told him not to smoke in the room. 3. Aidar promised not to tell anybody about the event. 4. The Mother reminded her son not to talk to strangers. 5. The teacher asked his pupils to inform their parents about the meeting. 6. Sara convinced her mother not to say anything to her father.
1.
2.
Олар біздің келуімізді қалады. 3.
Анасы ұлына тез көлік жүргізбеуін бұйырды. 4.
Асан одан шындықты айтуын сұрады. 5.
Мен оның уайымдамауын өтіндім. 6.
Мұғалім бізге шығарма жазуды бұйырды.
1. «Come to me in the evening», she said to Ann. 2. «Read the text once more», the teacher advised. 3. He offered: «Take my pen. It is OK». 4. «Help me, please», the girl asked. 5. Mother asked Gulmira: «Don’t see this film». 6. Saltanat asked her brother: «Bring me a book».
8
1. «Don't stop!» he said to the children. A) He told the children not to stop. B) He told the children don't stop. C) He told the children don't to stop.
2. Mary asked her secretary to take the letter to the Post office. A) Mary asked her secretary: «Take the letter to the Post office, please». B) Mary said to her secretary: «To take the letter to the Post office, please». C) Mary said her secretary: «Take the letter to the Post office, please».
3. My friend asked to wait for him at the cinema. A) Менің жолдасым оны кинотеатрда тосуды өтінді. B) Менің жолдасым оны кинотеатрда тоспауды өтінді. C) Менің жолдастарым оларды кинотеатрда тосуды өтінді.
4. «Go on!» he said to the student. A) He told the student to go on. B) He told the student go on. C) He said to the student to go on.
5. Grandpa asked the girl not to run cross the street. A) Grandpa said: «Don’t run across the street». B) Grandpa said to the girl: «not to run across the street». C) Grandpa said to the girl: «Don’t run across the street».
6. The teacher wanted Marat to collect the papers and put them on his table. А) Мұғалім Маратпен қағаздарды жинады және үстел үстіне қойды. В) Мұғалім Мараттың қағаздарды жинауын және үстел үстіне қоймауын қалады. С) Мұғалім Мараттың қағаздарды жинауын және үстел үстіне қоюын қалады.
7. «Sit down, Mary», he said. A) He told Mary, sit down. B) He told Mary to sit down. C) He told Mary not to sit down.
8. I asked Diana to give me her book. А) Мен Дианадан кітабын беруді бұйырдым. В) Мен Дианадан кітабын беруді сұрадым. С) Мен Дианадан кітапты сұрадым.
9 9. Jack asked the policeman to tell him the time. A) Jack said to the policeman: «Told me the time, please». B) Jack asked to the policeman: «Tell me the time, please». C) Jack said the policeman: «Tell me the time, please».
10. He convinced his friend not to tell anybody about this story. A) Ол досынан бұл оқиға туралы ешкімге айтпауын өтінді. B) Ол досынан бұл оқиға туралы біреуге айтуын өтінді. C) Ол досына бұл оқиға туралы айтты.
speech.
Affirmative sentences Болымды сөйлем Жай сөйлемдерде сөйлемде төл сөзді төлеу сөзге айналдырғанда that сөзі қоланылады. He said: «I shall do it tomorrow». /He said that he would do it tomorrow. Nouns followed by a that-clause include acknowledgement, advice,
She said: «I work». She said she worked. He said: «I worked». He said he had worked. I don’t know. What will you do tomorrow?
10
Modal verbs She said: «I can». She said she could. She said: «I may». She said she might. She said: «I shall». She said she should. Negative sentences Болымсыз сөйлем To report what somebody didn’t say or think, we make the reporting verb negative. He didn’t tell me how he would get to London. If we want to report a negative sentence then we report this in the reported clause. You are right, it isn’t a good idea. /He agreed that it wasn’t a good idea. However, with some verbs, to report a negative sentence we make the verb in the reporting clause negative instead. I am sure it isn’t dangerous. / She didn’t think
Other verbs like this include believe, expect, feel, intend, plan, propose, suppose, want.
1. Change into the Direct speech. 1. Edward Tudor told the poor boy that he looked tired and hungry. 2. He answered that he lived in the city. 3. He answered that he had parents, a grandmother and twin-sisters. 4. The prince said that Lady Jane Grey was his cousin, Lady Elizabeth and Lady Mary were his sisters. 5. The prince laughed that then he was going to help them. Soon his sisters would have many dresses. 6. The prince answered that he was Edward and Prince of Wales. 7. He thought that he had to find Offal Court. 8. The man said that he had thought the news had been false. Then he saw it was not.
1. «She moved here a week ago», a) He said that I was feeling it then. said the detective. 2. «Yes, of course I believe you», b) The detective said that she had moved she said. there a week before. 3. «I am going to call you, cousin», c) She said that she believed me. said Gilbert. 4. «He came here the most times», d) The old man said that he had come there
the old man said. the most times. 11
5. «You are feeling it now», he said. e) He said that he would be dark soon. 6. «He will be dark soon», he said. f) Gilbert told cousin that he was going to call
жүктеу/скачать 0,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|